Το πρώτιστο μάθημα από την κρίση

Ποιό θα έπρεπε να είναι το πρώτιστο μάθημα από την κυπριακή οικονομική κρίση; Η απάντηση μπορεί (και πρέπει) να αναζητηθεί σε διάφορους τομείς (δημοσιονομικά, τραπεζικά, κτηματικά, κυπριακές και ευρωπαϊκές πολιτικές αποφάσεις, προβλήματα με ξέπλυμα χρήματος, Μαρί, υπεραυτοπεποίθηση).  Η δική μου άποψη έχει κατατεθεί και δημοσιευθεί σε ένα περιοδικό τον Οκτώβριο του 2014 και θα αναλύσω αρκετά από αυτά τα μαθήματα στο μέλλον. Το κύριο όμως μάθημα κατά τη δική μου άποψη βγαίνει από την πιο κάτω εικόνα: Το γράφημα δείχνει τις τιμές αντιστάθμισης πιστωτικού κινδύνου (CDS spreads) για πενταετή ομόλογα των πέντε χωρών που υπόγραψαν μνημόνιο με την τρόικα (με χρονική σειρά αυτές είναι οι Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Κύπρος).  Όσο μεγαλύτερες είναι αυτές οι τιμές, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα που δίνουν οι επενδυτές στη χρεωκοπία μιας χώρας.  Το τρίγωνο στην πιο πάνω εικόνα δείχνει πότε μια χώρα ζήτησε βοήθεια και ο κύκλος πότε μια χώρα έκλεισε επίσημα τη συμφωνία. Οι τιμές δείχνουν ότι περίπου στις 600 μονάδες βάσεις αυτές οι χώρες ζήτησαν βοήθεια.  Η Κύπρος, σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, θα έπρεπε να είχε ζητήσει βοήθεια το καλοκαίρι του 2011.  Αντί αυτού, ζήτησε βοήθεια τον Ιούνιο του 2012, περίπου στην ίδια περίοδο με την Ισπανία.  Η Ισπανία κατέληξε σε συμφωνία πριν το τέλος εκείνου του καλοκαιριού, ενώ η Κύπρος συμφώνησε προκαταρκτικά τον Μάρτιο του 2013 και επίσημα τον Απρίλιο του 2013. Κατά τη διάρκεια των 9 μηνών (από τον Ιούνιο του 2012 μέχρι τον Μάρτιο του 2013) η ανεργία αυξήθηκε δραματικά και περίπου €17 δισ. καταθέσεων εξαφανίστηκαν από τη χώρα.  Είναι δύσκολο να υπολογίσει κάποιος ακριβώς πόσο μεγαλύτερη έγινε η κυπριακή ανάγκη αυτούς τους 9 μήνες «διαπραγματεύσεων».  Οι τράπεζες σταμάτησαν οποιεσδήποτε χορηγίες, τα δημοσιονομικά χειροτέρευσαν και η κατανάλωση και οι επενδύσεις μειώθηκαν ακόμη περισσότερο. Το πρώτιστο μάθημα της κρίσης είναι αυτό: Η αδυναμία συμφωνίας, όπως έκαναν όλες οι άλλες χώρες, σε σύντομο και λογικό χρονικό διάστημα.  Όταν αντιμετωπίζεις μια κρίση που σου τρώει τα σωθικά, δεν περιμένεις τις επόμενες εκλογές για να έχουν οι άλλοι το πρόβλημα. Δεν τα γράφω αυτά μόνο για τους προηγούμενους κυβερνώντες.  Τα γράφω πρωτίστως για τους τωρινούς κυβερνώντες.  Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα.  Το επόμενο καλοκαίρι είναι το τρίτο καλοκαίρι μετά την επισημοποίηση της κατάρρευσης της κυπριακής οικονομίας. Υπήρχε προεκλογική δέσμευση στις προεδρικές εκλογές του 2013 για τη δημιουργία καζίνο.  Δεδομένου του μεγέθους της κρίσης, θα πίστευε κανείς ότι το αργότερο μέχρι το δεύτερο καλοκαίρι μετά τον Μάρτιο του 2013, αυτή η προεκλογική δέσμευση θα είχε υλοποιηθεί.  Έρχεται αισίως το τρίτο καλοκαίρι και το θέμα παίζει μόνο σε περιστασιακά άρθρα... Το πρώτιστο μάθημα της κρίσης είναι «το γοργόν και χάριν έχει».  Οι τωρινοί κυβερνώντες θα πρέπει να το βάλουν στο μυαλό τους και να συγκεντρωθούν στα έργα,στις πολιτικο-οικονομικές μεταρρυθμίσεις που έχει άμεσα ανάγκη η χώρα, παρά στην επικοινωνιακή πολιτική.  Με έργα δεν θα χρειάζονται πλέον την επικοινωνιακή πολιτική. Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Imperial College Business School. Βιβλιογραφία Michaelides, Alexander, "Cyprus: From boom to bail-in" Economic Policy, 2014, 29 (80), pp. 639-689.