Πολιτικός Ανταγωνισμός

Στις μοντέρνες οικονομίες υπάρχει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό η έννοια του ανταγωνισμού, το «αόρατο χέρι» όπως το είχε βαφτίσει ο Άνταμ Σμιθ, που βοηθά στην οικονομική ανάπτυξη. Η κυβέρνηση έχει ρόλο σαν ρυθμιστής, ή σαν παραγωγός όταν υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι, αλλά η ιδέα ότι μέσω ενός ανταγωνιστικού πλαισίου στην οικονομία μπορεί να έρθει σημαντική ανάπτυξη μέσω καινοτομίας και καλύτερης οργάνωσης έχει βγει νικήτρια σε σχέση με τα άλλα πιθανά πλαίσια οργάνωσης μιας οικονομίας.

Η ίδια ιδέα ισχύει και σε άλλους τομείς. Συγκεκριμένα, ισχύει σε ένα τομέα που είναι υπεύθυνος να φτιάχνει το νομικό (και όχι μόνο) πλαίσιο στο οποίο μπορεί να κινείται η οικονομία. Αυτός ο τομέας είναι η πολιτική. Με περισσότερο πολιτικό ανταγωνισμό υπάρχουν καλύτερα αποτελέσματα καθώς οι καλύτεροι και καλύτερες στα διάφορα πολιτικά κόμματα βγαίνουν μπροστά, αλλά και ο μεγαλύτερος ανταγωνισμός μεταξύ των κομμάτων μπορεί να βοηθήσει να βρεθούν καλύτερες λύσεις στα διάφορα προβλήματα που ταλανίζουν κάποια χώρα.

Πόσο ανταγωνιστικό είναι όμως το πολιτικό περιβάλλον στην Κύπρο; Δυστυχώς θεωρώ ότι δεν είναι καθόλου ανταγωνιστικό. Μπορείτε να το δείτε αυτό αν υπολογίσετε ότι τα τέσσερα μεγαλύτερα κόμματα είναι τα ίδια εδώ και δεκαετίες, ότι τα ποσοστά αυτών τον κομμάτων δεν αλλάζουν σημαντικά σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, και ότι το πολιτικό προσωπικό σπάνια αλλάζει, δίδοντας στη χώρα το φαινόμενο πολιτικών καριέρας. Ακόμη χειρότερα, σε όλα τα κόμματα υπάρχει και το φαινόμενο της οικογενειοκρατίας, όπου τα πρόσωπα αλλάζουν αλλά το επώνυμο, ή κάποια σχέση με τους προ-υπηρετήσαντες, πολλές φορές παραμένουν.    

Με αυτά τα δεδομένα θεωρώ ότι δεν υπάρχει αρκετός πολιτικός ανταγωνισμός στην Κύπρο είτε μεταξύ των κομμάτων, είτε μέσα στα ίδια τα κόμματα. Είναι στο συμφέρον των πολιτικών κομμάτων να αλλάξουν; Φυσικά όχι. Όπως κανένα ολιγοπώλιο δεν έχει συμφέρον να ταράξει τα νερά, και είναι ευχαριστημένο να μοιράζει τα συνολικά υπερ-κέρδη, έτσι και τα μεγάλα πολιτικά κόμματα δεν έχουν συμφέρον να φέρουν μεγάλες αλλαγές που θα αυξήσουν τον πολιτικό ανταγωνισμό. Απόδειξη είναι η θέση τους για την οριζόντια ψηφοφορία που θα μπορούσε να κάνει το πολιτικό πεδίο περισσότερο ανταγωνιστικό και μεταξύ των κομμάτων αλλά και μέσα στα ίδια τα κόμματα. Όλα τα μεγάλα κόμματα είναι αντίθετα σε αυτή τη σημαντική μεταρρύθμιση.

Φυσικά πολύς ανταγωνισμός μπορεί να φέρει άλλα προβλήματα. Αν ξαφνικά στη βουλή βρεθούν 15 μικρά κόμματα, τότε μπορεί να υπάρξει το αρνητικό φαινόμενο της πολιτικής αστάθειας και αδυναμίας στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, ειδικά για αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Θεωρώ όμως ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανύσουμε για να φθάσουμε σε αυτό το πιθανό πρόβλημα.     

Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες; Θεωρώ είναι καιρός να εμπλουτιστεί περισσότερο η βουλή με μερικά μικρότερα κόμματα. Δεδομένης της κλιματικής αλλαγής και της ανικανότητας της χώρας να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, ένας τρόπος είναι να βοηθήσουν τους Oικολόγους να μεγαλώσουν. Ίσως άλλα μικρότερα κόμματα να μπορούν να συνταυτιστούν με κάποιο συγκεκριμένο θέμα και να εκλέξουν τους δικούς τους βουλευτές και βουλεύτριες. Εν καιρώ ίσως το μήνυμα να πάει και στα υφιστάμενα τέσσερα μεγαλύτερα κόμματα ότι αλλαγές που βοηθούν στην ανάπτυξη του πολιτικού ανταγωνισμού είναι και αναγκαίες και δίκαιες, και θα βοηθήσουν την παραγωγή καλύτερων πολιτικών αποφάσεων. Μέχρι τότε, οι πολίτες θα πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν την ψήφο τους για να βάλουν πίεση να έρθει μεγαλύτερος πολιτικός ανταγωνισμός στην Κύπρο.

Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Imperial College Business School.