Γιατί υπάρχουν τόσες πολλές κρίσεις στην Κύπρο;

Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους όταν κάποιος αποφασίζει είτε να εγκατασταθεί μόνιμα σε μια χώρα, είτε να ανοίξει μια επιχείρηση σε χώρες όπως η Κύπρος, είναι η μακροπρόθεσμη σταθερότητα του συστήματος. Σε πολλές χώρες όπως η Κύπρος οι κυκλικές αναταράξεις είναι πολύ σημαντικότερες για τους κατοίκους της χώρας παρά η σταθερή μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Για παράδειγμα, η Αργεντινή το 1910 ήταν από τις περισσότερο πλούσιες χώρες του κόσμου. Εκατό χρόνια αργότερα, και παρά την ύπαρξη ενός μικρού μέσου όρου ανάπτυξης του ΑΕΠ κάθε χρόνο (0.5%-1%), η χώρα έχει μείνει πολύ πίσω και έχει προσπεραστεί από πολλές χώρες. Οι μεγάλες και συχνές κρίσεις είναι ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της οικονομικής αποτυχίας. Η ερώτηση είναι γιατί υπάρχουν τόσες πολλές κρίσεις σε αυτές τις χώρες; Ειδικότερα, γιατί υπάρχουν τόσες πολλές κρίσεις στην Κύπρο; Ίσως θα ήταν χρήσιμο να πάμε πίσω στο 1960. Τρία χρόνια μετά την ανεξαρτησία, η κυβέρνηση της ανεξάρτητης Κύπρου ζήτησε αγωνιωδώς βοήθεια από τα Ηνωμένα Έθνη για να διατηρηθεί η ειρήνη. Ουσιαστικά, ένα Αγγλικό τάγμα επέστρεψε τρία χρόνια μετά την ανεξαρτησία για να διατηρήσει κάποιας μορφής ειρήνη. Τέτοια αποτυχία τρία χρόνια μετά την ανεξαρτησία από τους Άγγλους θα έπρεπε να ήταν ένα γερό ταρακούνημα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Τα παθήματα δεν έγιναν μαθήματα όμως. Ακολούθησαν οι ταραχές του 1967, το πραξικόπημα και η εισβολή το 1974, η ανακήρυξη του ψευδοκράτους το 1983, οι πυραύλοι του 1998, η φούσκα του 1999, ο διαχωρισμός της κοινωνίας το 2004, το ατύχημα της Ήλιος το 2005, το Μαρί το 2011 και το κούρεμα το 2013. Αυτές είναι μερικές κρίσεις που θα έπρεπε να κάνουν ολόκληρη την κυπριακή κοινωνία να αναρωτηθεί: τι πάει λάθος; Μπορεί κάποιος να πει ότι βρισκόμαστε σε δύσκολη γειτονιά. Αυτό είναι ορθό αλλά αυτό δεν εξηγεί όλα τα συμβάντα πιο πάνω. Δεν εξηγεί τα διάφορα «ατυχήματα» για παράδειγμα. Μπορεί κάποιος να πει ότι υπάρχει και υπερβολική ατυχία. Ίσως, αλλά ο ανθρώπινος παράγοντας φαίνεται να είναι πάντοτε σημαντικός σε αυτά τα γεγονότα. Μπορεί κάποιος να πει ότι φταίει μόνο μια συγκεκριμένη πολιτική παράταξη. Ίσως, αλλά τέτοιες κρίσεις έχουν συμβεί κατά τη διακυβέρνηση όλων ανεξαιρέτως των πολιτικών παρατάξεων. Με αυτά τα δεδομένα, με τη συχνότητα τέτοιων κρίσεων, θα συμβουλεύατε κάποιον επενδυτή, ντόπιο ή ξένο, να μετοικήσει στην Κύπρο; Το μέσο κατά κεφαλή εισόδημα έχει ανεβεί πάρα πολύ από το 1960 μέχρι σήμερα, αλλά η κατανομή του πόνου από τις κρίσεις είναι ανεξέλεγκτη. Ποιός μπορεί να εγγυηθεί σε οποιονδήποτε ότι δεν θα βρεθεί στην άτυχη περιοχή, ή στο άτυχο αεροπλάνο, ή στην άτυχη τράπεζα ή στο άτυχο στρατόπεδο; Με αυτά τα δεδομένα, κάποιος ψυχρά και τελείως ορθολογιστικά σκεπτόμενος, ποιά πρόβλεψη θα πρέπει να κάνει το 2015 για τα επόμενα 55 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας; Είναι σημαντικό να αναζητηθούν και να βρεθούν τα βαθύτερα αίτια των κυπριακών κρίσεων και να αντιμετωπιστούν. Θα δώσω κάποια συγκεκριμένα παραδείγματα την επόμενη εβδομάδα, αναγνωρίζοντας ότι η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι εύκολη. Αλλά είναι θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό να αρχίσει από κάπου αυτή η αναγκαία και επίπονη συζήτηση. Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Imperial College Business School.