Φορολογία Ακινήτων: Σωστή Πολιτική, Λανθασμένη Υλοποίηση

Είχα στο παρελθόν υποστηρίξει ότι μεγαλύτερη φορολογία στα ακίνητα είναι και περισσότερο δίκαιη (προοδευτικός φόρος), αλλά και περισσότερο βοηθητική προς την οικονομική σταθερότητα (διότι το απόθεμα ακινήτων είναι περισσότερο σταθερό από τις αγοραπωλησίες κάθε χρόνου, τη ροή των πωλήσεων αν προτιμάτε).  Άρα σαν ιδέα προσωπικά με βρίσκει σύμφωνο η φορολογία ακινήτων. Η υλοποίηση μιας πολιτικής, όμως, είναι όσο σημαντική πολλές φορές όσο η ίδια η πολιτική, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης όταν είναι μεγαλύτερη η πιθανότητα λανθασμένων επιλογών κάτω από τη δικαιολογημένη πίεση της στιγμής.  Στη συγκεκριμένη περίπτωση ξέρουμε που θέλουμε να φτάσουμε (φορολόγηση ακινήτων) αλλά πρέπει να απαντήσουμε πως, πότε και πόσο γρήγορα θα φθάσουμε εκεί, με όσο λιγότερες παράπλευρες απώλειες γίνεται.  Η τρόικα συμφώνησε να φορολογηθούν τα ακίνητα αλλά δεν μας είπε τους συντελεστές, ούτε πόσο γρήγορα θα πρέπει να παρθούν αυτές οι αποφάσεις.  Αυτές οι αποφάσεις ανήκουν στην κυβέρνηση πρωτίστως, και στη βουλή δευτερευόντως. Θεωρώ ότι η υλοποίηση της φορολογίας είναι λανθασμένη και από μόνη της μπορεί να κάνει την ύφεση περισσότερο δραματική.  Θα περιοριστώ σε γενικά επιχειρήματα αυτή τη στιγμή και θα επανέλθω όταν μπορέσω να έχω περισσότερα στοιχεία (αν υπάρχει μελέτη που δείχνει τον καταμερισμό των προβλεπόμενων εσόδων, θα ήμουν ευγνώμων αν κάποιος μου την έστελνε). Πρώτα, βρισκόμαστε σε οικονομική ύφεση και το 2013 αναμένεται στον προϋπολογισμό από την κυβέρνηση με 3.5% μείωση στο ΑΕΠ.  Είναι τώρα ο κατάλληλος καιρός να μπουν ψηλές φορολογίες στα ακίνητα; Αυτό πάει πίσω στο επιχείρημα που είχα και για τις τράπεζες: Δεν τους ζητάς επιπρόσθετα κεφάλαια σε μεγάλη κρίση διότι αυτό από μόνο του θα κάνει την κρίση ακόμη μεγαλύτερη, χειροτερεύοντας ακόμη περισσότερο την κατάσταση στην οικονομία.  Σε περίοδο κρίσης προσπαθείς να αποφύγεις όσο γίνεται τις οικονομικές αποφάσεις που θα εμβαθύνουν την κρίση περισσότερο.  Όπως λένε και μερικοί αναλυτές των Μεγάλων Υφέσεων στον 20^ο αιώνα, πρώτο μέλημα των κυβερνήσεων πρέπει να είναι να αποφύγουν τα λάθη που θα κάνουν μια κρίση πολύ μεγαλύτερη.  Αυτό το ερωτηματικό πρέπει να βρίσκεται πάντα στους δέκτες των πολιτικών που παίρνουν τέτοιες αποφάσεις. Δεύτερο, και στενά συνδεδεμένο με το πρώτο επιχείρημα, πρέπει να σκεφτούμε τους συντελεστές.  Δεν αυξάνεις δυσανάλογα τη φορολογία σε μια οικονομία που ούτε ρευστότητα υπάρχει, ούτε πωλήσεις ακινήτων, ούτε καν ενοικιάσεις (μια βόλτα στη Μακαρίου θα σας πείσει).  Τέτοιες αυξήσεις πρέπει να είναι μικρές για να μπορούν να γίνονται οι πληρωμές, τουλάχιστον αρχικά.  Ειδικά σε μια αγορά που το κράτος δεν προνόησε να εκδίδονται έγκαιρα οι τίτλοι ιδιοκτησίας.  (Αλήθεια, υπάρχει άλλο κράτος στον κόσμο που σέβεται το δικαίωμα ιδιοκτησίας και που αγοράζεις ακίνητο αλλά μπορεί να μην έχεις τίτλο ιδιοκτησίας; Δεν είναι τυχαίο που στους συγκεκριμένους δείκτες είμαστε κάτω από τη μέση σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα). Τρίτο, πόσο γρήγορα πρέπει να υλοποιηθούν αυτές οι αποφάσεις; Από την τρόικα ζητήσαμε (σαν κράτος) 4 χρόνια μέχρι να φθάσουμε στο επίπεδο που μας θέλουν (μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος με €1.2 δισ.).  Για την αγορά ακινήτων, ο πολίτης φαίνεται ότι θα έχει μέχρι το Σεπτέμβριο του 2013 για τη συγκεκριμένη φορολογική δήλωση.  Το κράτος χρειάζεται 4 χρόνια για να ομαλοποιήσει τις υποχρεώσεις του.  Είναι ορθό κάτι αντίστοιχο να μην πρέπει να ισχύσει για την κατοχή ακινήτων; Τέταρτο, πρέπει όλα τα ακίνητα να θεωρούνται τα ίδια; Είναι ένα ιδιόκτητο ξενοδοχείο που δεν έχει άδεια για καμιά άλλη χρήση το ίδιο με ένα ιδιόκτητο γραφείο στη Λευκωσία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν διαμέρισμα; Είναι τα ακίνητα χωρίς εκδομένους τίτλους τα ίδια με αυτά που έχουν τίτλους; Η αγορά ακινήτων έχει αφεθεί για χρόνια χωρίς ρύθμιση και με πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες που δεν την αφήνουν πλέον να δουλέψει.  Η σταδιακή φορολογία θα βοηθήσει να μπει μια τάξη σταδιακά, πρώτα από όλα με περισσότερη έμφαση στην έκδοση τίτλων.  (Προσωπικά δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η έκδοση τίτλων δεν μπορεί να γίνει άμεσα με ένα πενιχρό πρόστιμο για τα ακίνητα με «διακοσμητικές» παρανομίες.  Η έκδοση τίτλων θα βοηθήσει επίσης στα δημοσιονομικά, όπως είχα επιχειρηματολογήσει σε ένα άρθρο στο Φιλελεύθερο στις 22/11/2010). Επαναλαμβάνω την αρχική μου τοποθέτηση.  Η ιδέα της φορολόγησης της ακίνητης ιδιοκτησίας είναι καλή, αλλά η υλοποίηση μου φαντάζει λανθασμένη διότι δεν έχει προσμετρήσει την καταλληλότητα της στιγμής, το επίπεδο των συντελεστών, τη χρονική διάρκεια προσαρμογής και των ακούσιων αποτελεσμάτων λόγω της πολυπλοκότητας αυτής της αγοράς, ιδιαίτερα στην Κύπρο.  Με τέτοιες αβεβαιότητες, μικρότερα βήματα (συντελεστές) είναι περισσότερο σοφά. Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.