Έλευση BlackRock: Σφάλμα Οικονομικής Πολιτικής;

Συζητείται ευρέως τον τελευταίο μήνα η ανάγκη καθόδου της εταιρείας BlackRock για να εξετάσει τα δανειακά χαρτοφυλάκια των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα.  Η ιδέα είναι ότι με την άμεση και ακριβότερη εικόνα αυτών των χαρτοφυλακίων θα μπορεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα να βρει τα απαραίτητα κεφάλαια για να επαναρχίσει η αναθέρμανση και ανάπτυξη στην οικονομία.  Σε μερικές από τις εισηγήσεις γίνεται αναφορά και στην εμπειρία της Σουηδίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990: Η Σουηδία επιτυχώς ακολούθησε παρόμοια οδό για γρήγορη έξοδο από την τραπεζική κρίση της τότε εποχής.Θεωρώ ότι δεν είναι πάντοτε χρήσιμο να φέρνουμε παραδείγματα από άλλες χώρες (ιδιαίτερα αυτές με μεγαλύτερη διαφάνεια και ικανότητα στην εφαρμογή των νόμων) και από άλλες χρονικές περιόδους (δεν υπήρχε τότε παγκόσμια ή Ευρωπαϊκή οικονομική κρίση) για να δούμε πως πρέπει να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα τον Ιούνιο του 2012 στην Κύπρο.  Αν πρέπει κάτι να γίνει αυτό θα πρέπει να εξηγηθεί με τη λογική των οικονομικών δεδομένων που έχουμε μπροστά μας. Σε αυτό το άρθρο δε θα αναφερθώ στις πολιτικές και επιχειρηματικές προεκτάσεις αυτού του εγχειρήματος και ποιοί πιθανόν να κερδίσουν είτε πολιτικά είτε επιχειρηματικά από την έλευση BlackRock.  Ο σκοπός μου σήμερα είναι λιγότερο περίπλοκος και σκοπεύει στον προβληματισμό γύρω από δύο ερωτήσεις (συμφωνώ με πολλά που έθεσε ο κ. Έλληνας την περασμένη εβδομάδα και δε θα τα επαναλάβω).  Οι ερωτήσεις είναι: 1)    Υπάρχει περίπτωση να γίνουν πραγματικότητα οι ελπίδες που θέλουν την έλευση BlackRock να βγάζει την οικονομία από το τέλμα; 2)    Υπάρχει περίπτωση αντί να βγει η οικονομία από το τέλμα να βυθιστεί σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση με την έλευση BlackRock; Αυτοί που θέλουν την BlackRock ισχυρίζονται ότι θα ξέρουμε αμέσως τα προβλήματα και θα μπορούμε αμέσως να προχωρήσουμε με την ανακεφαλαιοποίηση που χρειαζόμαστε.  Σημαντική λεπτομέρεια: Η έλευση θα γίνει μόνο για τις εργασίες στην Ελλάδα.  Η ερώτηση είναι: Γιατί μόνο στην Ελλάδα; Πιθανές απαντήσεις ότι η Τράπεζα της Ελλάδας θα αναλάβει μετά αυτό το κομμάτι εργασιών ή ότι η αντιμετώπιση θα είναι διαφορετική από το μηχανισμό δεν είναι ιδιαίτερα πειστικές. Η Ελλάδα αποφάσισε να ακολουθήσει την πορεία BlackRock και δεν είναι καθόλου εμφανές ότι βγήκε κερδισμένη από αυτό.  Αν κάποια τράπεζα γυρεύει επενδυτές, καταλαβαίνω να προσπαθήσει να κάνει κάτι τέτοιο από μόνη της (όπως έκανε η Λαϊκή τους τελευταίους μήνες).  Αν αυτό δεν ισχύει όμως και χρήματα από το κράτος δεν υπάρχουν, γιατί να προχωρήσει μία Κεντρική Τράπεζα αυτόβουλα σε αυτή τη διαδικασία; Έχουμε οποιαδήποτε εμπειρική υποστήριξη από την Ελλάδα (εκτός τις εμμονές του κ. Βγενόπουλου) ότι η διαδικασία BlackRock έβγαλε ή θα βγάλει την Ελλάδα από την κρίση; Διατηρώ επίσης τις αμφιβολίες μου ότι η οποιαδήποτε BlackRock μπορεί αποτελεσματικά να εκτιμήσει ακίνητα στο μέσο της κρίσης με τις πολύ λίγες συναλλαγές ακινήτων.  Και αν μάθουμε με τη γρήγορη διερεύνηση ότι υπάρχουν θεμελιώδη προβλήματα, τι θα κερδίσουμε όταν το κράτος δεν έχει χρήματα να βοηθήσει την κατάσταση; Αντίθετα, υπάρχει ο ορατός κίνδυνος, είτε από τέτοιες πολιτικές τύπου BlackRock, είτε από δηλώσεις σημαντικών πολιτικών ή ανεξάρτητων αξιωματούχων για πιθανά προβλήματα στον τραπεζικό τομέα, να δημιουργηθεί πανικός στις καταθέσεις και γενικευμένη επίθεση στις τράπεζες που να ρίξει ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας (αυτό περιλαμβάνει δικηγόρους, λογιστές, διαχειριστές χαρτοφυλακίων και συμβούλους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών).  Στη βιβλιογραφία αυτό το φαινόμενο ονομάζεται «κοινή γνώση», αγγλιστί “common knowledge”.  Χωρίς καν να έχει αλλάξει αναγκαστικά κάτι στα θεμελιώδη δεδομένα, ξαφνικά έχουμε τη γνώση των πιθανών προβλημάτων κατά τη διάρκεια της μελέτης ή μετά τη μελέτη, να διαχέονται ή να διαδίδονται σε ολόκληρο το επενδυτικό και καταθετικό κοινό.  Πλέον υπάρχει η κοινή γνώση προς όλους τους καταθέτες των προβλημάτων αυτών και εύκολα μπορεί αυτό να μετατραπεί σε κρίση εμπιστοσύνης στο σύστημα. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί μια τέτοια κρίση εμπιστοσύνης; Θεωρώ πολύ δύσκολα. Και αφού αυτό στέκει, ειδικά στην Κύπρο αυτή τη χρονική περίοδο δεδομένης της οικονομικής κρίσης και των προβλημάτων διαχείρισης του κρατικού χρέους, η εμμονή στην έλευση BlackRock μπορεί να γίνει επιζήμια για την εθνική οικονομία.  Προσέξτε το πρόσφατο παράδειγμα της Ισπανίας.  Είδαμε το Σαββατοκυρίακο 9-10 Ιουνίου ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο στήριξης (EFSF/ESM) υποσχέθηκε μέχρι €100 δισ. στην Ισπανική κυβέρνηση για τα προβλήματα των Ισπανικών τραπεζών (συνεργατικών κατ’ ακρίβεια).  Η ανεξάρτητη εργασία για τα πραγματικά προβλήματα των τραπεζών στην Ισπανία (από Oliver Wyman αντί BlackRock λόγω σύγκρουσης συμφερόντων της BlackRock) δε θα ανακοινωθούν μέχρι τις 21 Ιουνίου.  Δηλαδή, το κεφάλαιο για ανακεφαλαιοποίηση εξασφαλίζεται βασικά μόνο με την πληροφόρηση που ήδη υπάρχει, χωρίς να περιμένουμε την ανεξάρτητη ανάλυση.  Προσέξτε ότι η κρίση εμπιστοσύνης έχει ήδη συμβεί και η ανεξάρτητη έρευνα δεν είναι φανερό σε τι χρησιμεύει πλέον.  Προβλέπω ότι στην Κύπρο θα έχουμε και το πρόβλημα ψιθύρων κατά τη διάρκεια της έρευνας που θα κάνουν τη χορήγηση ρευστότητας από το τραπεζικό σύστημα προς την πραγματική οικονομία περισσότερο δύσκολη εκείνη την περίοδο. Μία απλή οικονομική συμβουλή ίσως είναι χρήσιμη σε αυτό το περιβάλλον.  Το πρώτο μέλημα κάθε ατόμου που κάνει οικονομική πολιτική θα πρέπει να είναι η προσπάθεια να μην κάνει χειρότερα τα πράγματα μέσω λανθασμένων κινήσεων.  Αυτό το μέλημα δεν πρέπει να το ξεχνά κανένας που έχει την ευθύνη αποφάσεων που επηρεάζουν την οικονομία.  Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.