Ανταγωνισμός και συμφέροντα στα πανεπιστήμια

Το δεύτερο μάθημα από την ιστορία της Σιγκαπούρης είναι ότι διατήρησε ένα υγιές σύστημα ανταγωνισμού μεταξύ των πανεπιστημίων της. Ποιά είναι η αντίστοιχη κατάσταση στα κυπριακά πανεπιστήμια; Χονδρικά, υπάρχουν τα δημόσια πανεπιστήμια που παραμένουν περισσότερο ερευνητικά πανεπιστήμια (με αποδόσεις που διαφέρουν δραματικά από τομέα σε τομέα) και υπάρχουν και τα ιδιωτικά που παραμένουν περισσότερο διδακτικά, επειδή βασίζονται στο εισόδημα που αποφέρουν τα προγράμματα τους.  Επαναλαμβάνω ότι αυτή είναι μια χονδρική απλούστευση ενός περίπλοκου συστήματος, υπάρχουν οι ατομικές εξαιρέσεις στην πιο πάνω περιγραφή.  Αυτή η κατάσταση κάνει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια καχύποπτα προς τα δημόσια όταν τα δημόσια θέλουν να μπορούν να διδάξουν στα αγγλικά, και αντίστοιχα τα δημόσια πανεπιστήμια καχύποπτα προς τα ιδιωτικά όταν τα ιδιωτικά ζητούν και τα ίδια επιδότηση της έρευνας από την κυβέρνηση.  Η ερώτηση είναι αν αυτό είναι το τελικό αποτέλεσμα που μπορεί να εξασφαλίσει τη μέγιστη ανάπτυξη σε ένα τομέα που η Κύπρος θα μπορούσε να έχει (δεδομένης της ασυνήθιστα μεγάλης έφεσης των κυπρίων σε ανώτερες σπουδές) συγκριτικό πλεονέκτημα; Θεωρώ πως η απάντηση είναι αρνητική, αλλά οποιαδήποτε αλλαγή πολιτικής αντιμετωπίζει φυσιολογικά αντιδράσεις επειδή οποιαδήποτε αλλαγή στην κυβερνητική πολιτική επηρεάζει και τους δύο τομείς (ιδιωτικό και δημόσιο).  Αν η κυβέρνηση αρχίσει να επιδοτά την έρευνα στα ιδιωτικά πανεπιστήμια με μέρος της χορηγίας που πηγαίνει τώρα στα δημόσια, θα υπάρχουν οι αντιρρήσεις από τα δημόσια πανεπιστήμια.  Αν η κυβέρνηση αφήσει τα δημόσια πανεπιστήμια να διδάσκουν στα αγγλικά και να έχουν δίδακτρα, τότε θα υπάρχουν αντιρρήσεις από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.  Πως λύνεται αυτός ο γρίφος; Στον τομέα της έρευνας η Αγγλία έλυσε το πρόβλημα με το να υπάρχει άμεση συνάρτηση της ερευνητικής επιδότησης με την ερευνητική παραγωγικότητα.  Η ίδια λύση μπορεί να δοθεί και στην Κύπρο.  Κάθε 5 χρόνια μια ανεξάρτητη επιτροπή (αυτή που κάνει την ίδια δουλειά στην Αγγλία για παράδειγμα) θα μπορεί να ελέγχει την απόδοση όλων των τμημάτων σε όλα τα κυπριακά πανεπιστήμια.  Η κατανομή της ερευνητικής επιδότησης θα ακολουθεί αμέσως από την ερευνητική απόδοση.  Με αυτό τον τρόπο θα υπάρχει μεγαλύτερος ανταγωνισμός στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και θα μπορούν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια (ίσως) να γίνουν περισσότερο ερευνητικά. Στον τομέα των διδακτικών προγραμμάτων, θα πρέπει να σταματήσει να κυριαρχεί η ιδέα ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο είναι μόνο για ελληνόφωνους και μόνο για άτομα που δεν πληρώνουν δίδακτρα.  Είναι σημαντικό να υπάρχουν υποτροφίες ούτως ώστε οι καλύτεροι να μπορούν να πηγαίνουν να σπουδάσουν όταν δεν μπορούν να πληρώσουν, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να σημαίνει ότι ταυτόχρονα δεν θα μπορεί το δημόσιο πανεπιστήμιο να χρεώνει δίδακτρα και να έχει πτυχία στα αγγλικά, ειδικά σε άτομα από τρίτες χώρες. Η ανάπτυξη αυτής της κουλτούρας δεν πρέπει να θεωρείται απειλή από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.  Στο μέλλον το διαδίκτυο θα κάνει τα πανεπιστήμια «μάρκες» και μόνο μερικές από αυτές τις «μάρκες» θα επιζήσουν στο παγκόσμιο ερευνητικό και διδακτικό στερέωμα.  Με τον ίδιο τρόπο «μάρκα» θα γίνει και η χώρα από την οποία προέρχονται αυτά τα πανεπιστήμια.  Είτε η Κύπρος σαν χώρα θα καταφέρει να έχει μερικές «μάρκες», είτε θα μείνει πολύ πίσω από το διεθνή ανταγωνισμό. Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Imperial College Business School.