Οι τάσεις αυτοκτονίας της ΕΚΤ

 Την περασμένη Πέμπτη στο Λονδίνο η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής αποφάσισε να κρατήσει το επιτόκιο της Τράπεζας της Αγγλίας σταθερό στο 0.5% για τον 26ο συνεχή μήνα.  Η απόφαση, η οποία ακόμη μια φορά απέδειξε ότι η Τράπεζα ακολουθεί πολιτική που τη χαρακτηρίζει η κοινή λογική και η σύνεση παρά ο δογματισμός, χαιρετίστηκε από πολλούς οικονομικούς παράγοντες της χώρας και αναλυτές.  Ο ρυθμός πληθωρισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος μειώθηκε τον περασμένο μήνα στο 4% από 4.4% τον προηγούμενο, παραμένει υπερδιπλάσιος του στόχου της Τράπεζας από τις αρχές του 2011.  Επίσης παραμένει αρκετά μεγαλύτερος από το στόχο του 2% για περισσότερο από ένα χρόνο.    Η Τράπεζα της Αγγλίας, με τις πράξεις της, έχει αποδείξει ότι δίνει περισσότερο βάρος στην αποτροπή δεύτερης περιόδου ύφεσης, όπως και στην ανεργία και στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.  Ο ρυθμός ανάπτυξης το πρώτο τρίμηνο του 2011 ανήλθε στο +0.5% από -0.5% το προηγούμενο τρίμηνο, παραμένοντας σε πολύ χαμηλά επίπεδα.  Τα τελευταία στοιχεία από την αγορά εργασίας δειχνουν ότι το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε κατά 0.1% στο 7.8%, επίπεδο το οποίο γενικά θεωρείται πολύ ψηλό.  Οι περικοπές των δημόσιων δαπανών και η αύξηση της φορολογίας από την αρχή του έτους πιέζουν προς τα κάτω τα εισδήματα των νοικοκυριών, την κατανάλωση, τα έσοδα των επιχειρήσεων και γενικότερα το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης.  Μια αύξηση των επιτοκίων δεν θα ήταν καθόλου ευπρόσδεκτη από τα περισσότερα νοικοκυριά και επιχειρήσεις.  Η αγορά ακινήτων κινείται πτωτικά και οι ενδείξεις για το μέλλον δεν είναι καθόλου ρόδινες.  Πριν μερικές μέρες το Εθνικό Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (NIESR) ανακοίνωσε την πρόβλεψή του ότι οι τιμές των ακινήτων θα συνεχίσουν να κινούνται προς τα κάτω σε πραγματικούς όρους για τα επόμενα πέντε χρόνια.  Η χλωμή ανάκαμψη της Βρετανικής οικονομίας έχει οδηγήσει αρκετούς αναλυτές στο συμπέρασμα ότι δεν θα δούμε αύξηση του επιτοκίου της Τράπεζας της Αγγλίας πριν το φθινόπωρο τουλάχιστον.  Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι αύξηση ακόμη και 0.25% μέσα στο 2011 θα μπορύσε να αποβεί καταστροφική για την οικονομία.     Εν τω μεταξύ στη Φραγκφούρτη, η ΕΚΤ αποφάσισε και αυτή την ίδια μέρα να κρατήσει το επιτόκιο της σταθερό στο 1.25%, μετά από την αύξηση του περασμένου μήνα κατά 0.25%, η οποία δεν ήταν καθόλου ευπρόσδεκτη στις χώρες της περιφέρειας που βρίσκονται σε ύφεση ή/και αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλη ανεργία.    Η ΕΚΤ μπορεί φυσικά να κρύβεται πίσω από το ένταλμά (mandate) της για να δικαιολογεί τον αργό στραγγαλισμό των οικονομιών της περιφέρειας.  Και αυτό γιατί το ιεραρχικό της ένταλμα δίνει ύψιστη προτεραιότητα στις ανησυχίες - κυρίως των Γερμανικών νοικοκυρών - για τις ανερχόμενες τιμές των αγαθών παρά στην οικονομική εξαθλίωση της περιφέρειας.  Είναι γεγονός ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη έχει φθάσει στα ύψη του 2.8%, ενώ στην ίδια τη Γερμανία έχει επιταχυνθεί στο 2.6%.  Είναι φυσικά πολύ δύσκολο να εξηγήσει κάποιος με ορθολογικό τρόπο γιατί η ανεργία του 9.9% - δηλαδή ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη ο οποίος ήδη κρύβει πολύ μεγαλύτερα ποσοστά στην περιφέρεια, π.χ. 20.4% στην Ισπανία – δεν πρέπει να έχει καθόλου βάρος στον καθορισμό των επιτοκίων, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγει στο δογματισμό.   Ο γερμανικού τύπου μονεταρισμός, τον οποίο ακολουθεί πιστά η ΕΚΤ, προβλέπει ότι όταν επιτευχθεί η σταθερότητα των τιμών – που ερμηνεύεται ως 2% πληθωρισμός - τα υπόλοιπα καλά έρχονται από μόνα τους, ως μάννα από τον ουρανό ή διά μέσου της ελεύθερης αγοράς, στην οποία είναι πλήρως προσηλωμένος (θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να δοκιμάσουν να αντιμετωπίσουν τους άνεργους στην Ισπανία με αυτές τις προβλέψεις).  Η ανοκοίνωση του κ. Τρισέ ερμηνεύθηκε ως «dove-ish», γιατί πέρασε το μήνυμα ότι τα επιτόκιο της ΕΚΤ θα παραμείνει σταθερό μέχρι τον Ιούλιο (του 2011).  Αυτό σίγουρα θα αποτελέσει ανακούφιση για εκατομμύρια νοικοκυριά και μικροεπιχειρήσεις της περιφέρειας που αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα, κάτω από την πίεση μειωμένων εισοδημάτων, ανασφάλειας, ανεργίας και εξαθλίωσης.  Μόνο στην Ιρλανδία, 600 χιλ. χρεώστες έχουν κτυπηθεί από την αύξηση των επιτοκίων του Απρίλη, ενώ προβλέπεται ότι δεκάδες χιλιάδες δεν θα αντέξουν νέες αυξήσεις και θα χάσουν τα σπίτια τους, δημιουργώντας ακόμη περισσότερα προβλήματα για την αγορά ακινήτων, και οδηγώντας σε νέα χρεοκοπία το τραπεζικό σύστημα της χώρας.  Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις που παλεύουν για την επιβίωση θα ανακουφισθόυν ακόμη περισσότερο όταν ακούσουν ότι ο διάδοχος του κ. Τρισέ, ο κ. Ντράγκι είναι Ιταλός μεν από έξω αλλά από μέσα παρουσιάζεται ως Γερμανός και σκοπεύει να το αποδείξει με νέα αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ μόλις αναλάβει το Νοέμβριο.  Φυσικά έξι μήνες είναι πολύς καιρός στην πολιτική.  Ίσως να αποδειχθεί πολύς καιρός και για την ΕΚΤ.  Η οποία θα συνεχίσει φαίνεται να μάχεται εναντίον του πληθωρισμού που είναι 0.8% μεγαλύτερος του στόχου της μέχρι και της τελικής πτώσης, αφού το ένταλμα της δεν της επιτρέπει καν να επιδιώξει να σώσει τον ιδιο τον εαυτό της από πνιγμό, αν τύχει και βρεθεί μέσα στο λουτρό αίματος των χωρών της περιφέρειας.  Δεν είμαι λοιπόν καθόλου σίγουρος ότι ο κ. Ντράγκι θα βρεί την ευκαιρία να μας δείξει το Γερμανό που ζει μέσα του.  Πανίκος Δημητριάδης Καθηγητής Οικονομικών Πανεπιστήμιο του Leicester