Κομισιόν και οίκοι αξιολόγησης
Διαβάζω στον Κυπριακό και Ελληνικό τύπο ότι η Κομισιόν τα έχει βάλει με τους οίκους αξιολόγησης γιατί οι συνεχείς υποβαθμίσεις τους αποσταθεροποιούν τις περιφερειακές οικονομίες της Ευρωζώνης.
Αυτό ακούγεται στα αυτιά μου ως: «Ας σκοτώσουμε τον αγγελιοφόρο γιατί δεν μας αρέσει το μήνυμα».
Ιδιαίτερα έντονη αμηχανία φαίνεται να προκαλεί στην Κομισιόν το γεγονός ότι τα σχέδια «διάσωσης» των υπερχρεωμένων χωρών της περιφέρειας δεν φαίνεται να πείθουν τους επενδυτές ότι οι χώρες αυτές θα αποφύγουν την αναδιάρθρωση του χρέους τους. Παρά το γεγονός ότι οι χώρες αυτές έχουν συμμορφωθεί με τις πρόνοιες των σχεδίων, τα επιτόκια για τα 10-χρονα ομόλογα της Ελλάδας έχουν φθάσει στο 13%, της Ιρλανδίας στο 10% και της Πορτογαλίας στο 8%.
Είναι γεγονός ότι με τέτοια επιτόκια η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους των χωρών αυτών – που αναμένεται να ανέλθει στο 160%, 125% και 100% του ΑΕΠ αντίστοιχα - γίνεται ακόμη πιο προβληματική.
Η πραγματικότητα είναι ότι εκείνο που δεν δουλεύει είναι η οικονομική πολιτική της Κομισιόν. Συγκεκριμένα το Σύμφωνο «Σταθερότητας και Ανάπτυξης» (ΣΣΑ), το οποίο κάθε άλλο παρά προάγει τη σταθερότητα ή την ανάπτυξη.
Το ΣΣΑ δεν δουλεύει γιατί ουσιαστικά απορρέει από μια χρεωκοπημένη οικονομική ιδεολογία. Η οποία λίγο-πολύ λέει ότι αν πετύχουμε τη σταθερότητα των τιμών, μέσω της δημοσιονομικής πειθαρχίας, όλα τα άλλα θα έρθουν από μόνα τους. Δηλαδή όλα τα υπόλοιπα οικονομικά προβλήματα – ανεργία, χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης - θα τα λύσει γρήγορα, αν όχι και αυτόματα, η ελεύθερη αγορά.
Παρενθετικά να αναφέρω ότι σε αυτό το δόγμα δεν υπάρχουν τραπεζικές κρίσεις – αφού οι ίδιες οι τράπεζες δεν είναι μέσα στα μοντέλα του. Έχουν αποκλειστεί. Εξ΄ υποθέσεως. Διότι και η ίδια η ύπαρξη τραπεζών ισοδυναμεί με αποδοχή του φαινομένου που ονομάζεται ατελής πληροφόρηση, που από μόνη της αποτελεί ατέλεια, αν όχι και αποτυχία της αγοράς.
Η πραγματικότητα όμως δεν υποτάγεται σε οικονομικά δόγματα.
Ο περιορισμός του δημόσιου τομέα δεν έχει οδηγήσει αυτόματα στην «ανάσταση» του ιδιωτικού, ούτε και σε μείωση της ανεργίας. Και αυτό γιατί τα μέτρα λιτότητας τα οποία έχει επιβάλει η Κομισιόν έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης σε όλη σχεδόν την Ευρώπη. Και επειδή ο ιδιωτικός τομέας εξαρτάται και αυτός από τις δημόσιες δαπάνες, συρρικνώνεται. Έτσι ο ρυθμός ανάπτυξης των οικονομιών των πλείστων χωρών της ΕΕ παραμένει χαμηλός ή/και αρνητικός, η ανεργία αυξάνεται, τα έσοδα από άμεση και έμμεση φορολογία μειώνονται, ενώ η μείωση των δημόσιων δαπανών συχνά δεν είναι αρκετή για να μειώσει το πρωτογενές έλλειμμα. Και τα προβλήματα στους τραπεζικούς ισολογισμούς μεγεθύνονται γιατί τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι εταιρείες αδυνατούν να εξυπηρετούν τα χρέη τους. Για να μην πούμε επίσης ότι τα μέτρα λιτότητας θα έχουν και μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη, διότι οδηγούν σε κυριολεκτικό «πετσόκομμα» των δημόσιων επενδύσεων σε τομείς όπως η έρευνα, οι υποδομές κλπ.
Οι αρνητικές οικονομικές προοπτικές που δημιουργούνται είναι φυσιολογικό να οδηγούν σε υποβαθμίσεις αφού μειώνουν τη δυνατότητα μιας χώρας να εξυπηρετεί το χρέος της. Με πιο υψηλό ρίσκο τα επιτόκια που απαιτούν οι επενδυτές ανεβαίνουν.
Έχω διαβάσει ότι η Κομισιόν εισηγείται να λαμβάνονται νομικά μέτρα εναντίον των οίκων αξιολόγησης αν οι εκτιμήσεις τους αποδειχθούν λανθασμένες.
Διερωτώμαι τι νομικά μέτρα πρέπει να λάβει ο Ελληνικός λαός. Αν οι εκτιμήσεις της Κομισιόν αποδειχθούν λανθασμένες.
Πανίκος Δημητριάδης
Καθηγητής Οικονομικών
Πανεπιστήμιο του Leicester
Further Reading
"They are bust - admit it. Greece, Ireland and Portugal should restructure their debts now." The Economist. March 31 2011.