Χ. Έλληνας: Μη υλοποιήσιμα πολλά που εξαγγέλλονται

«Πολύ λίγα από τα έργα ενέργειας που έχουν ανακοινωθεί ή επανήλθαν τελευταία είναι υλοποιήσιμα» σύμφωνα με το διεθνή εμπειρογνώμονα, ειδικό σε θέματα υδρογονανθράκων, Χαράλαμπο Έλληνα. Το μόνο έργο με «καλές πιθανότητες είναι o υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου από την πόλη Ashdod στην πόλη Ashkelon στο Ισραήλ, που ανακοίνωσε η Chevron. Σκοπός του αγωγού είναι να συμβάλει στην αύξηση εξαγωγής φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν στην Αίγυπτο, βάσει του υφιστάμενου συμβολαίου με την Αιγυπτιακή Dolphinus», προσθέτει.

Θετικά βλέπει ο κ. Έλληνας και το έργο με το υποθαλάσσιο ηλεκτρικό καλώδιο Euro-AsiaInterconnector από την Κύπρο στην Κρήτη. «Σαν έργο κοινού ενδιαφέροντος (PCI), έχει καλές πιθανότητες για χρηματοδότηση από την ΕΕ», αναφέρει σημειώνοντας όμως ότι, «το σκέλος μεταξύ Ισραήλ-Κύπρου, για το οποίο υπογράφτηκε μνημόνιο συναντίληψης μεταξύ των δύο χωρών στις 8 Μαρτίου, δεν συμπεριλαμβάνεται στα PCI, και χρειάζεται να εξασφαλίσει χρηματοδότηση».

Σε ότι αφορά τον αγωγό φυσικού αερίου σημειώνει ότι «έχει δυνατή πολιτική υποστήριξη αλλά δεν είναι εμπορικά βιώσιμος, σε οποιαδήποτε μορφή του, για διάφορους λόγους», που στη συνέχεια εξηγεί.

«Παρόμοια προβλήματα υπάρχουν και με εξαγωγή φυσικού αερίου με αγωγούς από Αφροδίτη και Λεβιἀθαν στα τερματικἀ υγροποίησης της Αιγύπτου και εξαγωγή του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη», προσθέτει ο κ. Έλληνας.

Προειδοποιεί τέλος ότι η Τουρκία προσπαθεί να ανατρέψει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς Κύπρου και Ελλάδας με πιέσεις σε χώρες της περιοχής κυρίως με τη χρήση ομάδων όπως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και η Χαμάς.

Ερ.:  Ποια έργα από τα όσα ανακοινώνονται είναι υλοποιήσιμα και ποια όχι;

Απ.: Στην Ανατολική Μεσόγειο πολύ λίγα από τα έργα ενέργειας που έχουν ανακοινωθεί ή επανήλθαν τελευταία είναι υλοποιήσημα.

Ένα που έχει καλές πιθανότητες είναι ο υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου από την πόλη Ashdod στην πόλη Ashkelon στο Ισραήλ, που ανακοίνωσε η Chevron. Σκοπός του αγωγού είναι να συμβάλει στην αύξηση εξαγωγής φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν στην Αίγυπτο, βάσει του υφιστάμενου συμβολαίου με την Αιγυπτιακή Dolphinus.

Ένα άλλο είναι το υποθαλάσσιο ηλεκτρικό καλώδιο Euro-AsiaInterconnector από την Κύπρο στην Κρήτη. Σαν έργο κοινού ενδισφέροντος (PCI), έχει καλές πιθανότητες για χρηματοδότηση από την ΕΕ. Το σκέλος μεταξύ Ισραήλ-Κύπρου, για το οποίο υπογράφτηκε μνημόνιο συναντήληψης μεταξύ των δύο χωρών στις 8 Μαρτίου, δεν συμπεριλαμβάνεται στα PCI, και χρειάζεται να εξασφαλίσει χρηματοδότηση. Το ίδιο ισχύει και για το Euro-Africa Interconnector.

Στην Αίγυπτο προχωρούν εγχώρια έργα εξερεύνησης και παραγωγής φυσικού αερίου από τις μεγάλες διεθνείς εταιρείες, όπως και παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης και ικανοποιητικών τιμών.

Στο Ισραήλ σύντομα θα συμπληρωθεί το έργο της Energean για παραγωγή φυσικού αερίου από το κοίτασμα Karish. Πρόσφερε να φέρει φυσικό αέριο στην Κύπρο με υποθαλάσσιο αγωγό σε ανταγωνιστική τιμή, αλλά δυστυχώς η αίτηση απορρίφθηκε. Με την απόκτηση των περιουσιακών στοιχείων της Edison, η εταιρεία προχωρεί με έργα εξερεύνησης και παραγωγής φυσικού αερίου και στην Αίγυπτο.

Ο αγωγός EastMed έχει δυνατή πολιτική υποστήριξη αλλά δεν είναι εμπορικά βιώσιμος, σε οποιαδήποτε μορφή του, για διάφορους λόγους. Δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τις χαμηλές τιμές στην Ευρώπη, $5-$5,50/mmbtu, αλλά και λόγω μετάβασης σε πράσινη ενέργεια η ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα πέφτει δεν θα ανεβαίνει. Η ΕΕ έχει υποδείξει ότι δεν χρειάζεται νέους αγωγούς εισαγωγής φυσικού αερίου.

Παρόμοια προβλήματα υπάρχουν και με εξαγωγή φυσικού αερίου με αγωγούς από Αφροδίτη και Λεβιἀθαν στα τερματικἀ υγροποίησης της Αιγύπτου και εξαγωγή του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Υπάρχουν πιθανές αγορές στην Ασία όπου η ζήτηση φυσικού αερίου θα συνεχίσει να αυξάνεται, αλλά και εκεί οι τιμές είναι χαμηλές, $5,50-$6/mmbtu, και θα παραμείνουν χαμηλές μακροχρόνια. Υγροποιημένο φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο, εκτός από το αιγυπτιακό, δεν θα μπορεί να τις ανταγωνιστεί.

Παγκόσμια η αυξανόμενη και συνεχής μετάβαση σε ανανεὠσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) εις βάρος ορυκτών καυσίμων, και δεσμεύσεις για μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050, έχουν δημιουργήσει πληθώρα στην προμήθεια φυσικού αερίου και ΥΦΑ στις παγκόσμιες αγορές και αναπόφευκτα σε χαμηλές τιμές μακροχρόνια.

Η συμφωνία για Αφροδίτη – Ισάι και ο EuroAsia»

Ερ.:  Η συμφωνία πλαίσιο Κύπρου - Ισραήλ για τη διαπραγμάτευση εταιρειών προς εμπορική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων Αφροδίτη και Ισάι, μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς προβλήματα;

Απ.: Τώρα μπορεί. Η Κύπρος φαίνεται να έχει αποδεχτεί ότι το Αφροδίτη επεκτείνεται στην Ισραηλινή ΑΟΖ, κάτι που στο παρελθόν ήταν εμπόδιο. Επίσης η Chevron είναι περισσότερο διαλλακτική από την Noble Energy και αναμένω ότι θα καταλήξει σε συμβιβασμό και συμφωνία με τις εταιρείες στο Ισάι.

Ερ.:  Ποια η σημασία της υπογραφής Μνημονίου Συναντίληψης (MoU) Κύπρου- Ελλάδας - Ισραήλ για συνεργασία στο Ευρωπαϊκό Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος «Euro-AsiaInterconnector»;

Απ.: Πολὐ σημαντική γιατί τέτοιο έργο θα μπορούσε να συνδέσει την Κύπρο με την Ελλάδα και την Ευρώπη, να λύσει το πρόβλημα απομόνωσης του κυπριακού ηλεκτρικού δικτύου και να συμβάλει σε αύξηση χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ερ.:  Μήπως οι επαφές Ελλάδας – Αιγύπτου για συμπληρωματικό αγωγό φυσικού αερίου, λαμβάνουν χώρα λόγω προβλημάτων στην υλοποίηση του EastMed;

Απ.: Δεν υπάρχει τέτοια εισήγηση. Αυτά που έχουν δημοσιευθεί παρεξήγησαν τη συμφωνία μεταξύ των υπουργών ενέργειας του Ισραήλ και της Αιγύπτου τέλος Φεβρουαρίου να εργαστούν για την επίτευξη διακρατικής συμφωνίας για κατασκευή αγωγού από το κοίτασμα Λεβιάθαν στο τερματικό Idku στην Αίγυπτο για υγροποίηση του φυσικού αερίου και εξαγωγή στην Ευρώπη. Κάτι που όπως ανάφερα προηγουμένως δεν είναι εμπορικά βιώσιμο.

Αυτός ο αγωγός δεν μπορεί να συνυπάρξει με τον EastMed λόγω των περιορισμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου στο Λεβιάθαν. Για κἀτι τέτοιο θα χρειαστούν περισσότερες ανακαλύψεις.

ΗΠΑ, Γαλλία και Τουρκία

Ερ.:  Ποια η σημασία της συμμετοχής Γαλλίας και ΗΠΑ ως παρατηρητές, στο East Mediterranean Gas Forum;

Απ.: Είναι σημαντική λόγω της πολιτικής υποστήριξης και τεχνογνωσίας που μπορούν να συνεισφέρουν. Το EMGF έχει μελλοντικές προοπτικές για την ανάπτυξη περιφερειακών αγορών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου και του φυσικού αερίου.

Ερ.:  Υπάρχει περίπτωση η προσέγγιση χωρών της περιοχής από την Τουρκία να ανατρέψει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς και σχετικές συμφωνίες που ήδη έχει, ή που επιδιώκει η Κύπρος;

Απ.: Υπάρχει και προσέγγιση και πίεση, καθώς και χρήση ομάδων στις χώρες της περιοχής, όπως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και η Χαμάς, για να προωθήσουν τουρκικές πολιτικές και συμφέροντα. Μέχρι τώρα δεν έχει επιτύχει κανένα αποτέλεσμα. Υπάρχουν όμως συνεχείς κίνδυνοι υπόσκαψης των ελληνικών και κυπριακών συμφερόντων, που απαιτούν συνεχή επαγρύπνηση.

Έκτος των πολιτικών της ΕΕ

Ερ.:  Ποιο το ενδεχόμενο μέχρι την υλοποίηση τους, τα έργα στα οποία επιδιώκει να συμμετέχει η Κύπρος, να είναι πλέον εκτός πλαισίου περιβαλλοντικών επιδιώξεων και στόχων της ΕΕ;

Απ.: Είναι ήδη. Η Ευρώπη έχει προχωρήσει στην υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) και στην υιοθέτηση απαιτητικών στόχων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως ο στόχος για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 55% μέχρι το 2030 και επίτευξη μηδενικών εκπομπών μἐχρι το 2050. Σαν αποτέλεσμα, θα απαιτηθεί συντομα από την Κύπρο να αλλάξει τους δικούς της ενεργειακούς σχεδιασμούς και να υιοθετήσει ψηλότερους στόχους για ρύπους και ΑΠΕ με τεράστιες μελλοντικές επιπτώσεις στα ενεργειακά και στην οικονομία. Κάτι που δεν είμαστε καθόλου έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε.

Στο National Energy and Climate Plan (NECP) για την περίοδο 2021-2030 καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι οι προγραμματισμένες πολιτικές και μέτρα δεν επαρκούν για την επίτευξη των αναλόγως χαμηλών στόχων που έχουμε τώρα -σε σχέση με αυτούς που ισχύουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο- με την πιθανότητα να χρειαστεί να αγοράζουμε δικαιώματα εκπομπών, που θα επιφέρουν επιπρόσθετο κόστος στον καταναλωτή. Η ΕΕ, όμως, θα απαιτήσει επίτευξη στόχων και όχι κυρώσεις και πληρωμές.

Η εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου δεν θα είναι αρκετή για να μπορέσει η Κύπρος να συμμορφωθεί στους νέους στόχους, όχι μόνο όσο αφορά τον ηλεκτρισμό αλλά και στην διακίνηση και μεταφορές.

Επίσης, για την επίτευξη αυτών των στόχων η Ευρώπη λαμβάνει μέτρα που μειώνουν τη χρήση φυσικού αερίου στο μέλλον – περίπου κατά 25%-30% μέχρι το 2030 και σχεδόν 100% μέχρι το 2050. Αυτά περιλαμβάνουν νέους κανονισμούς που θα παρέχουν σαφήνεια και διαφάνεια σχετικά με την περιβαλλοντική αειφορία σε επενδυτές, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και εταιρείες, επιτρέποντας έτσι τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων προκειμένου να προωθηθούν οι επενδύσεις σε περιβαλλοντικά βιώσιμες δραστηριότητες. Αυτοί οι κανονισμοί δεν περιλαμβάνουν ορυκτά καύσιμα, όπως το φυσικό αέριο. Ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) δεν θα επενδύει σε έργα που περιλαμβάνουν ορυκτά καύσιμα μετά το τέλος του 2021.

Αυτό σημαίνει ότι έργα όπως ο EastMed θα μπορέσουν να προχωρήσουν μόνο με ιδιωτικές επενδύσεις, εξ’ολοκλήρου, κάτι που είναι πολύ δύσκολο.