Ταξικοί προβληματισμοί…

Στις 10 Δεκεμβρίου 2010 κυβέρνηση, ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ συμφώνησαν σε ένα πακέτο μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης συνολικής αξίας €250 εκ. Όπως θα ανέμενε κάποιος από μια οποιαδήποτε Αριστερή κυβέρνηση, το πακέτο εστιάζεται κυρίως σε φορολογικά μέτρα: Επιβολή αυξημένων φόρων κατανάλωσης σε καπνικά προϊόντα (€31 εκ.), επιβολή ΦΠΑ 5% σε τρόφιμα και φάρμακα (€60 εκ.), την επιβολή πρόσθετης φορολογίας στις τράπεζες (€60 εκ.) και την αύξηση των τελών για το νερό (€10 εκ.).  Σχεδόν όλα τα φορολογικά μέτρα προωθήθηκαν ή ψηφίστηκαν σε χρόνο ρεκόρ για τα κυπριακά δεδομένα. Συμφωνήθηκε επίσης η λήψη κάποιων μέτρων για μείωση των δαπανών.  Δόθηκαν για παράδειγμα κάποιες χλιαρές δεσμεύσεις για μείωση των λειτουργικών δαπανών κατά €40 εκ., που ενσωματώθηκαν στον προϋπολογισμό.  Λέω χλιαρές, γιατί τα ποσά αυτά είναι ευμετάβλητα λόγω συμπληρωματικών προϋπολογισμών που κατατίθενται κατά τη διάρκεια του έτους. Δόθηκαν κάποιες εξίσου χλιαρές δεσμεύσεις για μείωση του αριθμού των μονίμων και εκτάκτων δημοσίων υπαλλήλων με στόχο την εξοικονόμηση €35 εκ. περίπου.  Λέω και πάλιν χλιαρές γιατί δεν έχει συμφωνηθεί μεταξύ των τριών κοινός τρόπος μέτρησης του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων.  (Απουσία κοινής μεθοδολογίας, υπάρχουν, άλλωστε, σοβαρές διαφωνίες για το αν μειώθηκαν ή όχι οι δημόσιοι υπάλληλοι το 2010). Η μόνη ουσιαστική δέσμευση που είχε δοθεί στο ζήτημα των δαπανών ήταν για αναστολή των προσαυξήσεων για δύο έτη σε αριθμό δημοσίων υπαλλήλων (που επίσης δεν ξεκαθαρίστηκε) που να αντιστοιχεί σε ετήσιες εξοικονομήσεις €35 εκ.  Για τα δεδομένα της Κύπρου, που συνηθίζει να δίνει στους δημοσίους υπαλλήλους ετήσιες αυξήσεις 7-8%, το «πάγωμα» μέρους των αυξήσεων, θεωρήθηκε από κάποιους ως σημαντικό μέτρο εξυγίανσης. Όχι γιατί τα €35 εκ. θα έχουν ουσιαστική συμβολή στη μείωση του ετήσιου ελλείμματος των €1000 εκ. ή του διαχρονικού χρέους των €17 δισ. Αλλά γιατί το συγκεκριμένο μέτρο στέλνει το σωστό μήνυμα εντός και εκτός ότι η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται το πρόβλημα του κρατικού μισθολογίου.  Και ότι κυβερνά για όλους τους Κυπρίους, συμπεριλαμβανομένης και της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, που νιώθουν πολύ έντονα για τα υπερπρονόμια των δημοσίων υπαλλήλων. Πέρασαν δύο μήνες από τότε και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας – που ανέλαβε να μεταφέρει τα δυσάρεστα στην ΠΑΣΥΔΥ – δεν μπήκε καν στον κόπο να σηκώσει το τηλέφωνο για να κλείσει ένα ραντεβού με τον κ. Χατζηπέτρου.  Δεν ξέρω γιατί.  Ίσως γιατί περιμένει να ψηφιστούν όλες οι φορολογίες – ιδίως αυτές των τραπεζών – προτού παρουσιαστούν στη Σαλώμη της δημόσιας υπηρεσίας ως κίνητρο για να χορέψει σε ρυθμούς εξυγίανσης. Ίσως γιατί εκτιμά ότι το συγκεκριμένο μέτρο θα λειτουργήσει ενισχυτικά για το πολιτικό κεφάλαιο του ΑΚΕΛ, και επομένως περιμένει να πλησιάσουν οι βουλευτικές εκλογές. Ή αντίθετα, γιατί εκτιμά ότι το συγκεκριμένο μέτρο θα είναι πολιτικά επώδυνο, και επομένως περιμένει να περάσουν οι εκλογές. Οποιοσδήποτε και αν είναι ο λόγος, ενισχύει όσους επικρίνουν την κυβέρνηση ότι χαρακτηρίζεται από ατολμία και αδράνεια.  Και όσους υποστηρίζουν ότι οι προγραμματικές διακηρύξεις του προέδρου για δίκαιη κοινωνία θυσιάζονται για να προστατευθεί μια τάξη – για να χρησιμοποιήσω μαρξιστικούς όρους – που ακόμα και οι πιο πιστοί οπαδοί του ΑΚΕΛ θεωρούν ότι έχει αδικαιολόγητα προνόμια. Εκτός και αν μπορεί να πείσει ο πρόεδρος και το ΑΚΕΛ ότι οι εργαζόμενοι στο δημόσιο και οι δεκάδες χιλιάδες υπάλληλοι των €850 το μήνα είναι συμπολεμιστές στο ίδιο ταξικό χαράκωμα. Αντώνης Α. Έλληνας Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Κύπρου