Τα Mαθηματικά του Δημόσιου Χρέους, Μέρος Δεύτερο

Στο άρθρο μου της περασμένης εβδομάδας ανάλυσα τις βραχυπρόθεσμες προβλέψεις του Κυπριακού Υπουργείου Οικονομικών για το δημόσιο χρέος και έκανα το επιχείρημα ότι είναι αισιόδοξες.  Τελείωσα λέγοντας ότι «μία μεγάλη αύξηση στο πραγματικό ΑΕΠ όντως θα σταθεροποιήσει το δημόσιο χρέος αλλά είναι δύσκολο να δει κάποιος από πού θα προέλθει αυτή η μεγάλη αύξηση». Στο χθεσινό του άρθρο ο Πανίκος Δημητριάδης χρησιμοποιεί την ίδια εξίσωση που χρησιμοποίησα για τη βραχυπρόθεσμη μεταβολή του δημόσιου χρέους αλλά αναλύει τι σημαίνει αυτή η εξίσωση για το μακροπρόθεσμο δημόσιο χρέος. Το επιχείρημα έχει δύο σκέλη, και προσωπικά συμφωνώ με το ένα και διαφωνώ με το άλλο. Το πρώτο σκέλος έχει να κάνει με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και πόσο καλό είναι το ενδεικτικό 60% χρέος στο ΑΕΠ και/ή το 3% έλλειμμα στο ΑΕΠ για να αναλύσει κάποιος τη σταθερότητα του χρέους.  Εδώ συμφωνώ ότι αυτοί οι αριθμοί δεν πρέπει να είναι ιερές αγελάδες.  Εκείνο που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι η σταθεροποίηση του χρέους και όχι αν είναι 60, 50, 40 ή 80%. Διαβάζοντας το άρθρο και τα σχόλια όμως φαίνεται να υπάρχει η εντύπωση ότι δε χρειάζεται να κάνει τίποτα η Κύπρος για να σταθεροποιήσει το χρέος της.  Η ανάπτυξη, όπως έκανε η Αμερική μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο λέει το επιχείρημα, θα λύσει το πρόβλημα.  Μακάρι αυτό να γίνει.  Ας δούμε όμως τι μας λέει η εξίσωση για τη μακροπρόθεσμη σχέση μεταξύ χρέους και ελλείμματος.  Όπως σωστά ανάλυσε ο Πανίκος η σχέση είναι ότι το μακροπρόθεσμο χρέος ως προς ΑΕΠ (b*) είναι Στην εξίσωση αυτή το i=ονομαστικό επιτόκιο, d=δημοσιονομικό έλλειμμα ως προς ΑΕΠ και n=ονομαστικός ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ.  Η λύση είναι σταθερή όταν ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ είναι μεγαλύτερος του επιτοκίου (ειδεμή το χρέος πάει στο άπειρον αν δεν κάνει τίποτα η κυβέρνηση). Ας κάνουμε τώρα μερικά σενάρια χρησιμοποιώντας διάφορους αριθμούς για να δούμε που μπορεί να καταλήξει μακροπρόθεσμα το Κυπριακό χρέος ως προς το ΑΕΠ.  Ο πιο κάτω πίνακας παραθέτει λύσεις για το συνολικό χρέος (b*) κάνοντας διάφορες υποθέσεις για τις 3 μεταβλητές στη δεξιά μεριά της πιο πάνω εξίσωσης.  Για το έλλειμμα ας υποθέσουμε κάτι από το 0% μέχρι το 6%, αυξάνοντας το μία μονάδα τη φορά.  Για το ονομαστικό επιτόκιο της Κύπρου θα χρησιμοποιούσα 2% για τον πληθωρισμό (στόχος της ΕΚΤ), συν περίπου 1% περισσότερο για το Γερμανικό μακροπρόθεσμο ομόλογο συν 1% το spread του Κυπριακού ομολόγου πάνω στο Γερμανικό για ένα συντηρητικό (χαμηλό) επιτόκιο του 4%.  Για την ονομαστική ανάπτυξη, θα χρησιμοποιούσα 2% πληθωρισμό συν 3% για την επόμενη δεκαετία, σύνολο 5% που νομίζω είναι και ιδιαίτερα αισιόδοξο σενάριο δεδομένης της μόχλευσης που φαίνεται να υπάρχει στην κυπριακή οικονομία.  Στον πίνακα πιο κάτω παραθέτω τα σενάρια που προβλέπονται βάση της πιο πάνω εξίσωσης όταν το ονομαστικό επιτόκιο είναι μεταξύ 2 και 5% και η ονομαστική ανάπτυξη μεταξύ 3 και 6%.  Αφήνω τα σχόλια σε σας.  Το μόνο που θέλω να πω είναι ότι σαν πολίτης αυτής της χώρας που θα ήθελε ιδανικά να δει τα παιδιά του να κληρονομούν χρέος παρόμοιο με του Λουξεμβούργου (20% του ΑΕΠ) παρά με της Ελλάδας (130-150%), θεωρώ αυτούς τους αριθμούς ιδιαίτερα ανησυχητικούς.  Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. https://sites.google.com/site/alexmichaelidesucy/