Mission impossible?

Άκουσα κάποιον να λέει πριν λίγες μέρες ότι έκοψε τους απογευματινούς καφέδες, μαγειρεύει αντί να τρώει έξω και ψωνίζει μόνο τα απαραίτητα.  Προσπαθεί να βρει τρόπους αναχρηματοδότησης του δανείου του και έπαψε να ψάχνει για νέο αυτοκίνητο και σπίτι.  Αν και βρίσκεται σε σχετικά ψηλή κλίμακα μισθοδοσίας του δημοσίου, με ακάθαρτο μισθό κοντά στις €70 χιλ., προσπαθεί, λέει, να αναπροσαρμόσει το βιοτικό του επίπεδο στα νέα μισθολογικά δεδομένα αφού υπολογίζει ότι το σύνολο των μέτρων θα περιορίσει τις συνολικές του απολαβές κατά τουλάχιστον €5 χιλ.  Το παράδειγμα ίσως να είναι ακραίο και να το ακολουθήσουν ελάχιστοι από όσους επηρεάζονται από τις περικοπές στο δημόσιο (και από όσους θα επηρεαστούν από τις όποιες ρυθμίσεις θα ακολουθήσουν στον ιδιωτικό τομέα).  Το πιο πιθανόν όμως είναι ότι αντί ακραία, αυτή είναι η παραδειγματική αντίδραση ενός λογικού ανθρώπου στα νέα οικονομικά δεδομένα που δημιουργούνται – είναι η συμπεριφορά του μέσου ανθρώπου που βρίσκεται αντιμέτωπος με ουσιαστικές μισθολογικές αποκοπές.  Αν υπερισχύσει αυτή η συμπεριφορά, τότε η κυπριακή οικονομία οδηγείται με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια σε ύφεση.  Ίσως η ύφεση να μην είναι όσο μεγάλη όσο οι περικοπές δαπανών των €500 εκ. που βρίσκονται στα σκαριά (3% του ΑΕΠ), αλλά θα είναι αρκετή για να ανατρέψει τις προσδοκίες της κυβέρνησης για την εισροή εσόδων στον κρατικό κορβανά.  Για να μην παρεξηγηθώ: Οι μισθολογικές περικοπές €150 εκ. που ψηφίστηκαν από τη βουλή είναι θαρραλέες και απαραίτητες.  Όπως και οι φημολογούμενες περικοπές των καθολικών παροχών ύψους €200 εκ.  Το πάγωμα της ΑΤΑ είναι επίσης αναγκαίο – και αν κρίνω από την ανακοίνωση των Standard and Poor’s, πολύ πειστικό – μέτρο.  Είναι σημαντικό όμως να έχουμε πλήρη επίγνωση του τι προσπαθούμε να πετύχουμε: Μια από τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές αναπροσαρμογές στην ευρωζώνη.   Μεγαλύτερη ακόμα και από χώρες που βρίσκονται ήδη στο μηχανισμό (βλέπε πίνακα), πλην της Ιρλανδίας όπου το έλλειμμα προέκυψε λόγω έκτακτων δαπανών για διάσωση των τραπεζών.   Το μέγεθος της αναπροσαρμογής είναι τέτοιο που ήδη καθιστά το εγχείρημα αρκετά δύσκολο – ίσως και αδύνατο.  Οι τοποθετήσεις που ακούγονται λοιπόν για ακόμα μεγαλύτερη δημοσιονομική αναπροσαρμογή – με την αποκοπή ολόκληρου ή έστω και μεγάλου μέρους του 13^ου μισθού – χρειάζονται περισσότερη σκέψη και μελέτη.   Το σοκ που μπορεί να δημιουργήσει ένα τέτοιο μέτρο στην κατανάλωση (€200 εκ. για ολόκληρο το 13^ο ή περίπου €50 εκ. για το 25%) είναι απρόβλεπτο και δεν έχω υπόψη μου οιεσδήποτε οικονομικές μελέτες που να το προσδιορίζουν.  Και είναι πολύ πιο μεγάλο από τις μηνιαίες περικοπές €12 εκ. περίπου από τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων ή τις αποκοπές επιδομάτων κάποιων εκατοντάδων ευρώ από νοικοκυριά με ετήσια εισοδήματα πέραν των €40-50 χιλ.  Αν η κυβέρνηση χρειάζεται επειγόντως κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια για να κλείσει δημοσιονομικές και ρευστοτικές τρύπες, θα ήταν φρονιμότερο να το έκανε με άλλους τρόπους παρά με τον 13^ο μισθό.  Μια έκτακτη φορολογική αμνηστία – όσο επαχθής και αν είναι – ίσως να ήταν μια πιθανή λύση για την είσπραξη μεγάλων ποσών σε μικρό χρονικό διάστημα.  Η πώληση περιουσιακών στοιχείων του κράτους με τη βοήθεια διεθνών συμβούλων και με διεθνείς διαγωνισμούς – π.χ. μερική αποκρατικοποίηση της Cyta ή μετοχοποίηση εταιρείας που θα κατέχει και θα διαχειρίζεται κρατική γη – ίσως να έχει περισσότερο νόημα σήμερα από ποτέ.  Αν και κατανοώ τη ρευστοτική ανάγκη των απότομων μισθολογικών περικοπών, πολύ φοβούμαι ότι αν χάσουμε το μέτρο, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ενός (νέου) αυτογκόλ: Να δημιουργήσουμε από μόνοι μας ένα φαύλο κύκλο ύφεσης και ελλειμμάτων όμοιο με αυτό που παρατηρείται σήμερα στην Ελλάδα.  Του Αντώνη Α. Έλληνα Επίκουρου Καθηγητή Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Κύπρου