Η αποτυχία της «κυβερνώσας» βουλής

Τον τελευταίο χρόνο κάτι έχει αλλάξει στις σχέσεις νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας: Η βουλή έχει πιο ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικής (policy), διεκδικώντας μάλιστα το δικαίωμα να περικόπτει αλλά και να αυξάνει τις δαπάνες του κράτους. Για κάποιους ίσως αυτή η αλλαγή να ενισχύει τη δημοκρατία. Η πρακτική του τελευταίου έτους, όμως, δείχνει ακριβώς το αντίθετο.  Ο ενισχυμένος ρόλος που διεκδικεί η βουλή οδηγεί σε νομοθετικές στρεβλώσεις, σε βάρος του κοινοβουλευτικού ελέγχου, που είναι συνταγματικά εντεταλμένη να ασκεί. Θα αναφερθώ σε δύο πολύ επίκαιρα παραδείγματα για να στοιχειοθετήσω το πιο πάνω επιχείρημα.  Το πρώτο αφορά την απαγόρευση που επέβαλε με τροπολογία η πλειοψηφία της βουλής στην πρόσληψη εκτάκτων υπαλλήλων το 2011.  Η τροπολογία ψηφίστηκε στις 16 Δεκεμβρίου, μαζί με τον προϋπολογισμό, και χαιρετίστηκε από κάποιους ως ένδειξη της σοβαρότητας με την οποία αντιμετωπίζουν κάποια κόμματα την ανάγκη δημοσιονομικής εξυγίανσης. Η απαγόρευση άρθηκε την περασμένη Πέμπτη αφού ομόφωνα τα κόμματα συμφώνησαν ότι η τροπολογία δημιουργεί προβλήματα στην επιτέλεση του κοινωνικού ρόλου διαφόρων κυβερνητικών τμημάτων.  Η λίστα με τα τμήματα που θα μπορούν να προσλαμβάνουν έκτακτους υπαλλήλους περιλάμβανε αρχικά μόνο 2-3 τμήματα, μετά μεγάλωσε για να περιλάβει καμιά δεκαριά, και χθες άκουσα δηλώσεις ότι θα μακρύνει ακόμα περισσότερο. Δεν γνωρίζω αν η άρση της απαγόρευσης έχει σχέση με τις επικείμενες εκλογές ή αν απλώς κάποιοι κατάλαβαν εκ των υστέρων ότι ψήφισαν μια τροπολογία που δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από αυτά που ήθελε να λύσει. Σε τελική ανάλυση, όμως, η ουσία είναι ότι η κρίση αυτών που προώθησαν αυτή την τροπολογία αποδείχθηκε ανεπαρκής, στερώντας από το κοινοβούλιο την αξιοπιστία που είναι απαραίτητη για να ασκήσει κοινοβουλευτικό έλεγχο. Το δεύτερο παράδειγμα αφορά τους εκ μητρογονίας πρόσφυγες.  Η βουλή ψήφισε τον Ιούνιο τους νόμους για επέκταση των γενναιόδωρων στεγαστικών χορηγιών που λαμβάνουν οι εκ πατρός πρόσφυγες στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες (κάπου 50 χιλ. δικαιούχους).  Ο πρόεδρος ανέπεμψε το νόμο, η βουλή δεν δέχθηκε την αναπομπή, και το θέμα πήγε στο Ανώτατο που αποφάσισε χθες ότι κακώς η βουλή επιχείρησε να ψηφίσει νόμους που αυξάνουν τα έξοδα του κράτους. Κατανοώ πλήρως και συμφωνώ με όσους θέτουν θέμα ισότητας.  Δεν είναι αυτό όμως το θέμα μου αλλά η κακή κρίση της βουλής, που επιχείρησε να φορτώσει τους φορολογούμενους με επιπλέον έξοδα €1,5 δισ. (σε δέκα έτη, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών), σε μια περίοδο δημοσιονομικής εξυγίανσης. Το χειρότερο στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι με την ενέργειά της η βουλή έχει καταφέρει να προστατέψει τους πραγματικούς υπεύθυνους για την κατάσταση που υπάρχει σήμερα με τις προσφυγικές χορηγίες.  Άθελά της, η βουλή έχει δώσει άλλοθι στην εκτελεστική εξουσία, που απερίσκεπτα και ανεύθυνα, υπερδιπλασίασε τον Ιούλιο του 2008 τη στεγαστική χορηγία στους εκ πατρός πρόσφυγες από €17-23 χιλ. σε €38-68 χιλ., χωρίς να προνοήσει να εισαγάγει εισοδηματικά κριτήρια. Με βάση τα δύο αυτά παραδείγματα, δεν έχω πειστεί ότι ο πιο ενεργός ρόλος που επιδιώκει η βουλή στα νομοθετικά πράγματα ενισχύει τη δημοκρατία.  Αυτό που ενισχύει η παρούσα σύνθεση της βουλής είναι το κίνητρο βουλευτών και κομμάτων να λαϊκίζουν. Η συμπεριφορά τους δίνει άλλοθι στην κυβέρνηση και ενισχύει την έλλειψη εμπιστοσύνης που εκφράζουν οι πολίτες προς τα κυπριακά κόμματα σε κάθε ευρωβαρόμετρο. Αντώνης Α. Έλληνας Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Κύπρου