Τρόποι εξόδου της Κυπριακής οικονομίας από την κρίση

Η ανάπτυξη είναι ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί το χρέος μιας χώρας ως ποσοστό της εγχώριας παραγωγής.  Πώς επιτυγχάνεται η ανάπτυξη; Η απλοποίηση των διαδικασιών του κράτους, η ισχυροποίηση των θεσμών, η ενθάρρυνση του ανταγωνισμού, η κατάργηση των κλειστών επαγγελμάτων, ο περιορισμός της σπατάλης και κακής διανομής πόρων από την πλευρά του κράτους, η ελαχιστοποίηση της πρόσβασης ειδικών συμφερόντων στο κράτος και η αξιοποίηση της τεχνογνωσίας που υπάρχει για σχεδιασμό της καλύτερης δυνατής οικονομικής πολιτικής που αποκτά ιδιαίτερη σημασία εν μέσω της κρίσης αλλά και μπροστά στην προοπτική για εκματάλλευση των αποθεμάτων φυσικού αερίου, είναι μερικά από τα συστατικά της σωστής συνταγής για ανάπτυξη.  Όλα αυτά επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη κυρίως μακροπρόθεσμα αλλά η εφαρμογή τους θα επηρέαζε το επίπεδο εμπιστοσύνης άμεσα, στο βαθμό που θα έπειθαν για τις προοπτικές ανάπτυξης και άρα μακροπρόθεσμης εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Παράλληλα με τις πιο πάνω πολιτικές, η δημοσιονομική εξυγίανση για περιορισμό των δημοσιονομικών ελλειμμάτων είναι συνήθως αναγκαία για μείωση του δημόσιου χρέους.  Πολλοί ειδικοί (π.χ. ο οικονομολόγος Alberto Alessina) θεωρούν όμως ότι η ακριβής σύσταση της οποιασδήποτε δημοσιονομικής προσαρμογής είναι εξίσου σημαντική με το επίπεδο της.  Π.χ., οι επιπτώσεις που έχει στην οικονομία μια αύξηση των φόρων διαφέρει από τις επιπτώσεις μιας εναλλακτικής πολιτικής που χαμηλώνει το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώνοντας τις δαπάνες του κράτους.  Συγκεκριμένα, οι αυξήσεις στους φόρους τείνουν να δημιουργούν συνθήκες ύφεσης σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τις μειώσεις στις δαπάνες του κράτους.  Επίσης, οι μειώσεις στις δαπάνες τείνουν να είναι πολύ πιο αποτελεσματικές για τη σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους από αυξήσεις στις φορολογίες. Τέλος, όταν συνδυάζονται με σωστές πολιτικές ανάπτυξης όπως αυτές που αναφέρονται πιο πάνω, τότε η επίδρασή τους είναι λιγότερο επώδυνη.  Στην περίπτωση της Κύπρου, υπάρχει αρκετά μεγάλο περιθώριο για μειώσεις στις δαπάνες του κράτους που θα μείωναν και την ανάγκη για νέες φορολογίες.  Η συσχέτιση των αλλαγών στους μισθούς με τις ετήσιες αλλαγές στην παραγωγή, οι ιδιωτικοποιήσεις ημικρατικών (π.χ. ΑΤΗΚ, ΑΗΚ) ή ο περιορισμός του κύκλου εργασιών τους (π.χ. ΡΙΚ με ένα ραδιοφωνικό και ένα τηλεοπτικό σταθμό με σαφή εναλλακτικό προσανατολισμό εν σχέση με τους ιδιωτικούς σταθμούς), η εξάλειψη αχρείαστων επιδομάτων και χορηγειών, ο διαμοιρασμός πόρων μεταξύ των κρατικών πανεπιστημίων και μέσα στο κάθε ένα από αυτά με βάση αξιοκρατικά αντικειμενικά κριτήρια και άλλα πολλά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος της λύσης. Η εντατικοποίηση της εφαρμογής τέτοιων αλλαγών είναι επιτακτική αυτή τη στιγμή που το χρηματοοικονομικό σύστημα χρειάζεται τη συμβολή του κράτους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.  Για να είναι πολιτικά εφικτά και δίκαια τα πιο πάνω που συμπεριλαμβάνουν οικονομικές θυσίες από όλους μας, η όποιαδήποτε κρατική βοήθεια σε τράπεζες θα πρέπει να δοθεί με σκληρούς όρους που τιμωρούν τα ανώτερα στελέχη και τα συμβούλια των τραπεζών και γενικά απαιτούν σκληρότερες θυσίες από τον τομέα που είναι ο κυρίως υπαίτιος για τη σημερινή οικονομική κατάσταση του τόπου, έχοντας επωφεληθεί τα μέγιστα όλα αυτά τα χρόνια από την ίδια του την ασυδοσία.  Η αναδόμηση του χρηματοοικονομικού τομέα με διαμελισμό των καταθετικών, επενδυτικών, ασφαλιστικών και άλλων εργασιών του και στήριξη μόνο του μέρους του τομεά που αφορά την καταθετική και χρηματοδοτική του ιδιότητα και όχι των τελευταίων δύο θα ήταν χρήσιμη έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί το κόστος στο φορολογούμενο πολίτη.  Ο διαχωρισμός των εργασιών του τομέα στην Ελλάδα από τις εγχώριες του εργασίες είναι μάλλον εξίσου αναγκαίος έτσι ώστε να προστατευτεί πρωτίστως ο Κύπριος καταθέτης και φορολογούμενος. Στην προσπάθεια διάσωσης του χρηματοοικονομικού τομέα, θα χρειαστεί πιθανότατα και η συμβολή των Ευρωπαίων εταίρων μας.  Ο βαθμός στήριξης από τους εταίρους θα επηρεαστεί από το βαθμό στον οποίο θα διαφοροποιηθούμε με τις πράξεις μας από την κάκιστη εικόνα της Ελλάδας.  Πρέπει λοιπόν να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε τη θέση μας από αυτήν της Ελλάδας αποδεικνύοντας ότι η κυπριακή οικονομία, πολιτική ηγεσία και η κυπριακή κοινωνία, διαφέρουν από την περίπτωση της.  Λόγω της στενής μας σχέσης με την Ελλάδα αλλά και λόγω της πορείας του κράτους μας τα τελευταία χρόνια, αυτό είναι δύσκολο εγχείρημα.  Οι επόμενες μέρες, εβδομάδες και μήνες επιβάλλεται να τύχουν απόλυτης εκμετάλλευσης έτσι ώστε η Κυπριακή οικονομία να αρχίσει να βγαίνει από τα βάθη της κρίσης. Ο κ. Μάριος Ζαχαριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου με ειδικότητα στα Διεθνή Μακροοικονομικά και την Οικονομική Μεγέθυνση και Ανάπτυξη.