Κ. Χαμπιαούρης: Έργα εκατομμυρίων για αναγέννηση ορεινών κοινοτήτων

Σε αναγέννηση, αναβίωση και ανάπλαση των ορεινών περιοχών της Κύπρου, καθιστώντας τις ελκυστικούς τόπους μόνιμης διαβίωσης και δραστηριοποίησης για νέους, οικογένειες, επενδυτές και επιχειρηματίες, στοχεύει η Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ), με συνολικό προϋπολογισμό πέραν των €525 εκατ.

Σε συνέντευξή του στη StockWatch ο Επίτροπος Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων Κώστας Χαμπιαούρης αναλύει τη στρατηγική, τα δεκάδες έργα, δράσεις και χορηγίες που προβλέπει για τη βιώσιμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και ευημερία των ορεινών περιοχών με έναν συνδυασμό της παράδοσης και του εκσυγχρονισμού, της αξιοποίησης των υφιστάμενων και της δημιουργίας νέων πλεονεκτημάτων που συνδέονται με τη γνώση, τις νέες τεχνολογίες και τις καινοτομίες.

Ο κ. Χαμπιαούρης ενημερώνει ότι η ΕΣΑΟΚ προνοεί την υλοποίηση πέραν των 350 δράσεων, με συγκεκριμένα έργα, ιεραρχημένα και κοστολογημένα, που έχουν ομαδοποιηθεί και κατανεμηθεί σε περιόδους υλοποίησης έως το 2030, έτσι που να διασφαλίζεται ότι οι όποιες πολιτικές, δράσεις κι ενέργειες θα είναι αλληλοσυμπληρούμενες και παραγωγικές, αποδίδοντας στην τοπική κοινωνία και οικονομία τα αναμενόμενα οφέλη.

Αναφέρει ότι μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε πορεία υλοποίησης 194 δράσεις, συνολικού ύψους €367 εκατ.

Μιλά ακόμα για τις επιχειρηματικές προοπτικές αλλά και τις πολιτικές που ακολουθούνται για συγκράτηση της αστυφιλίας και ποια κίνητρα προωθούνται για παραμονή ή και τη στροφή των νέων στα ορεινά.

Η συνέντευξη

Ερ.: Εθνική στρατηγική για την Ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ) 2019-2030, τι είναι και πού αποσκοπεί;

Απ.: Η Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ) είναι μία ολοκληρωμένη και ολιστική μελέτη, η οποία περιλαμβάνει τη διάγνωση της περιοχής, τη στρατηγική και το επιχειρησιακό σχέδιο, εξειδικευμένο σε σχέδια, με στόχο την αναβίωση των ορεινών κοινοτήτων.

Πέραν τούτου, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ΕΣΑΟΚ δεν αποτελεί ένα στατικό κείμενο αλλά μια εξελισσόμενη διαδικασία κι ένα ουσιαστικό και γενναίο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο εμπλουτίζεται συνεχώς με ένα δομημένο, ολιστικό και στοχευμένο πρόγραμμα έργων, δράσεων, καθώς και σχεδίων στήριξης που εκπονούνται από τα Υπουργεία και Υφυπουργεία.

Ως γνωστό η ύπαιθρος και ιδιαίτερα η ορεινή ύπαιθρος της Κύπρου, παρέμενε για δεκαετίες στο περιθώριο και η διαχρονική αυτή παραμέληση, οδήγησε στον οικονομικό μαρασμό και την πληθυσμιακή αποψίλωση των ορεινών κοινοτήτων.

Η Κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη, αναγνωρίζοντας τα προβλήματα και τις αδυναμίες που αντιμετωπίζουν οι Ορεινές Κοινότητες και το συνεπαγόμενο υψηλό κόστος της εγκατάλειψής τους, αλλά ταυτόχρονα και τις δυνατότητες, τη δυναμική και τις προοπτικές τους, αποφάσισε, τον Ιούλιο 2019, την υιοθέτηση και την εφαρμογή μιας Ολοκληρωμένης Πολιτικής για την Ανάπτυξη της Ορεινής Κύπρου, μέσα από την υιοθέτηση της ΕΣΑΟΚ, που στόχο έχει τη βιώσιμη και ολιστική ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων.

Ερ.: Ποιοι είναι οι κύριοι άξονες της στρατηγικής ΕΣΑΟΚ, ώστε να καταστούν οι κοινότητες ελκυστικές για την διαμονή και δραστηριοποίηση;

Απ.: Η Εθνική Στρατηγική σχεδιάστηκε βασισμένη σε ευρωπαϊκά αναπτυξιακά πρότυπα. Κύριο χαρακτηριστικό που καταγράφεται στη μελέτη για την υλοποίηση της ΕΣΑΟΚ είναι η νέα φιλοσοφία στην προσέγγιση της βιώσιμης ανάπτυξης των ορεινών περιοχών. Μίας προσέγγισης με ολιστικό χαρακτήρα, η οποία εναρμονίζει τις τρεις μεγάλες διαστάσεις της ανθρώπινης δράσης που αφορούν στην οικονομία/ παραγωγή, στο πλαίσιο ζωής/ κοινωνία και στη φύση/ περιβάλλον.

Συμβάλλει, δηλαδή, στην εγκαθίδρυση μιας βιώσιμης σχέσης μεταξύ της διαχείρισης και αναπαραγωγής της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, της ποιότητας του πλαισίου διαβίωσης και της ενίσχυσης των εισοδημάτων και της οικονομικής ελκυστικότητας της περιοχής. Έτσι, εγκαταλείπεται η μονοδιάστατη θεώρηση που υπήρχε στο παρελθόν.

Επιγραμματικά να αναφέρω πως:

α) στον τομέα της Οικονομίας/ Παραγωγής, εννοούμε μία πολυτομεακή νέα ορεινή οικονομία που σχετίζεται με την καινοτομική προσέγγιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, το νέο ορεινό τουριστικό προϊόν, την επιχειρηματικότητα και τη δια βίου μάθηση.

Η δημιουργία και η στήριξη ενός λειτουργικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος αποτελεί στρατηγικής σημασίας στόχο για τη δημιουργία συνθηκών συγκράτησης και προσέλκυσης πληθυσμού στο Τρόοδος, καθώς και αύξηση του εισοδήματος της αγροτικής οικογένειας αλλά και θέσεων εργασίας, μεταξύ άλλων πολλών θετικών συνεπακόλουθων.

β) ο τομέας του Πλαισίου Ζωής αφορά στην ποιοτική αναβάθμιση της χωροταξικής οργάνωσης και των κοινωνικών πολιτικών (δηλαδή υπηρεσίες, δρόμους, εσωτερική κι εξωτερική συνδεσιμότητα, υγεία, εκπαίδευση, πολιτισμό, στέγαση κλπ).

γ) ο τρίτος άξονας που αναφέρεται στη Φύση/ Περιβάλλον, αφορά στη διαχείριση των φυσικών πόρων και των οριζόντιων περιβαλλοντικών πολιτικών. Εστιάζει στην ενιαία διαχείριση των περιοχών προστασίας της φύσης με την ενσωμάτωση σε αυτήν μιας ήπιας ανθρώπινης δραστηριότητας, με στόχο την αρμονική συμβίωση ανθρώπου και φύσης.

Ερ.: Πόσες είναι οι δράσεις της ΕΣΑΟΚ και ποιους τομείς αγγίζουν τα έργα που προωθούνται;

Απ.: Η ΕΣΑΟΚ προνοεί την υλοποίηση πέραν των 350 δράσεων, οι οποίες ανταποκρίνονται στο προαναφερθέν τρίπτυχο (Οικονομία/ Παραγωγή, Πλαίσιο ζωής/ Κοινωνία, Φύση/ Περιβάλλον), με συνολικό προϋπολογισμό πέραν των €525 εκατ.

Πρόκειται για ένα λεπτομερές σχέδιο δράσης, με συγκεκριμένα έργα, ιεραρχημένα και κοστολογημένα, που έχουν ομαδοποιηθεί και κατανεμηθεί σε περιόδους υλοποίησης έως το 2030, έτσι που να διασφαλίζεται ότι οι όποιες πολιτικές, δράσεις κι ενέργειες θα είναι αλληλοσυμπληρούμενες και παραγωγικές, αποδίδοντας στην τοπική κοινωνία και οικονομία τα αναμενόμενα οφέλη. Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε πορεία υλοποίησης 194 δράσεις, συνολικού ύψους €367 εκατ.

Η ΕΣΑΟΚ αποτελείται από Στρατηγικές και Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις. Οι Στρατηγικές Οριζόντιες Παρεμβάσεις συνιστούν παρεμβάσεις θεσμικού και οργανωτικού κυρίως χαρακτήρα, οι οποίες ολοκληρώνονται εντός του 2022, με τη σημαντική συμβολή της Επιτρόπου Νομοθεσίας κ. Λουΐζας Ζαννέτου και τη συνεργασία των Υπουργείων Εσωτερικών, Ενέργειας, Γεωργίας και του Υφυπουργείου Τουρισμού. Τέτοιες Παρεμβάσεις είναι για παράδειγμα:

• H ετοιμασία νομοσχεδίου «Περί Θεσπίσεως της Αρχής της Ορεινότητας»
• H επέκταση της ΕΣΑΟΚ
• H εκπόνηση και έγκριση νέας Δήλωσης Πολιτικής Τροόδους
• H ετοιμασία Νομοσχεδίου για αναγνώριση της Οικοτεχνίας
• H ετοιμασία Νομοσχεδίου για το Επισκέψιμο Πολυλειτουργικό Αγρόκτημα

Οι Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις περιγράφουν τομεακές και διατομεακές πολιτικές σε επίπεδο Τροόδους, ενσωματώνοντας δράσεις οι οποίες αφορούν όλους τους τομείς (παραγωγής, κοινωνίας, πολιτισμού και περιβάλλοντος), όπως είναι για παράδειγμα η υγεία και η κοινωνική πρόνοια, η εκπαίδευση, η έρευνα, η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα, ο πολιτισμός, ο τουρισμός, η γεωργία και το περιβάλλον, η ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, οι υποδομές συνδεσιμότητας και προσβασιμότητας (οδικό δίκτυο), οι υπηρεσίες ασφάλειας, η ενεργειακή αναβάθμιση, έργα αναζωογόνησης και υποδομής και άλλους.

Έργα και δράσεις που υλοποιήθηκαν

Ερ.: Αντιλαμβάνομαι πως δεν είναι δυνατόν μέσα από μία συνέντευξη να αναφερθούν όλα τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη ή που έχουν υλοποιηθεί σε όλους τους τομείς που έχετε αναφέρει. Μπορείτε να μας αναφέρετε ενδεικτικά κάποια από αυτά τα έργα και ποιους τομείς καλύπτουν;

Απ.: α) Υγεία και Κοινωνική Πρόνοια- Μια από τις βασικές προτεραιότητες της παρούσας Κυβέρνησης είναι η οικοδόμηση ενός συστήματος υγείας προσαρμοσμένου στις τοπικές συνθήκες, καθώς και στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών που θα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και την εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης. Στο πλαίσιο αυτό, ολοκληρώθηκαν ή είναι σε εξέλιξη πέραν των 25 έργων από τα Υπουργεία Υγείας κι Εργασίας και το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας.

Στοχεύσαμε στη λειτουργική αναβάθμιση χώρων και υποδομών στο Νοσοκομείο Τροόδους, στην ολοκλήρωση της Φυματιολογικής και Πνευμονολογικής Κλινικής, καθώς και στην αναβάθμιση των υπηρεσιών, με προσλήψεις ιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού.

Παράλληλα, ενισχύσαμε τη λειτουργία και τις παρεχόμενες υπηρεσίες Ασθενοφόρων, με τη δημιουργία Σταθμών Ασθενοφόρων στην Ευρύχου και τον Κάμπο, καθώς και την ενίσχυση του Σταθμού στον Πεδουλά.

Στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας ήδη λειτουργεί το Περιφερειακό Κέντρο Υποστήριξης Ηλικιωμένων και Αναπήρων στο Φοινί και σύντομα ξεκινάει τη λειτουργία του στο Παλαιχώρι. Επιπλέον, λειτουργούν, στην παρούσα φάση, φυσιοθεραπευτήρια στον Άγιο Θεόδωρο Πιτσιλιάς, το Πέρα Πεδί, τη Λάνια και τον Καλοπαναγιώτη.

Παράλληλα, προχωράμε στη δημιουργία τριών Συμβουλευτικών Κέντρων, ενώ προχωρούμε στη δημιουργία Βρεφοπαιδοκομικών Σταθμών: Στον Καλοπαναγιώτη (ήδη λειτουργεί), την Πάχνα, την Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου και την Τριμίκλινη.

β) Εκπαίδευση - Η βασική κατεύθυνση που διαμορφώθηκε στον τομέα της εκπαίδευσης είναι η διεύρυνση και βελτίωση των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών, αντιμετωπίζοντας το Τρόοδος ως Ζώνη Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, όπου θα ισχύουν ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ρυθμίσεις.

Επεκτάθηκε ο θεσμός των προαιρετικών ολοήμερων σχολείων σε δημοτικά και νηπιαγωγεία, λειτούργησαν θερινά σχολεία, δημιουργήθηκε ο κλάδος Οινοποιίας - Αμπελουργίας στο Όμοδος, ενώ αναμένεται τον προσεχή Σεπτέμβρη να λειτουργήσει ο Κλάδος Γεωπονίας στο Λύκειο Σολέας.

Μετεξελίχθηκε η Εμπορική Σχολή Μιτσή Λεμύθου σε Οικονομική-Εμπορική Σχολή Ειδικού Ενδιαφέροντος και αναπτύχθηκε, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο οριζόντιας πολιτικής, η σχολική εξ αποστάσεως εκπαίδευση υποστηριζόμενη από ψηφιακά μέσα, καθώς και η παραχώρηση χρόνου στα μικρά σχολεία και συμπλέγματα τάξεων.

Στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αναμένεται, εντός Ιουλίου, η ολοκλήρωση της μελέτης που αφορά στη διαμόρφωση σχεδίου κινήτρων προέλκυσης ντόπιων και ξένων Πανεπιστημίων για την ίδρυση και λειτουργία τμημάτων ή/και σχολών στο Τρόοδος.

γ) Έρευνα, Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα - Για το μετασχηματισμό των ορεινών περιοχών του Τροόδους σε ένα ελκυστικό αειφόρο περιβάλλον καινοτομίας, μάθησης, έρευνας, ευρηματικότητας νέων επιχειρηματικών ευκαιριών, για όλες τις πληθυσμιακές ομάδες, αλλά και στήριξης των τοπικών αρχών και των κατοίκων, προχωρούμε στη υλοποίηση μιας σημαντικής και στρατηγικής δράσης, με τη δημιουργία παραρτήματος του ΥΦΕΚΨΠ στις Πλάτρες.

Το Παράρτημα, μεταξύ άλλων, θα προσφέρει υπηρεσίες εκπαίδευσης και ενημέρωσης για χρήση ψηφιακών τεχνολογιών και ανάπτυξη δεξιοτήτων, καθώς και υποστήριξη και καθοδήγηση για ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών ή ερευνητικών δραστηριοτήτων στην περιοχή.

δ) Πολιτισμός - Ο πολιτισμός του Τροόδους αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο που δύναται να διασυνδεθεί τόσο με τον τουρισμό όσο και με το επιχειρηματικό οικοσύστημα της περιοχής. Μια από τις βασικές παρεμβάσεις της ΕΣΑΟΚ στον εν λόγω τομέα είναι το Ίδρυμα Πολιτισμού Τροόδους, το οποίο συστάθηκε και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου που διορίσθηκαν πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο ξεκίνησαν ήδη τις εργασίες τους. Κύρια στρατηγική δράση του Ιδρύματος είναι η πολιτιστική πολιτική για την περιοχή του Τροόδους καθώς και η προστασία, διαχείριση και ανάδειξη της ιστορίας της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του.

Παράλληλα, σε συνεργασία με τα Υφυπουργεία Τουρισμού, Έρευνας και Καινοτομίας, το Τμήμα Αρχαιοτήτων και άλλους φορείς προχωρήσαμε στην υλοποίηση σειράς δράσεων που αφορούν στην προώθηση και προβολή των πολιτιστικών πόρων Τροόδους, στη συντήρηση, αποκατάσταση, αναβάθμιση και αξιοποίηση των μνημείων, στην υλοποίηση Προγραμμάτων και Σχεδίων επιχορήγησης εργαστηρίων χειροτεχνίας, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η λειτουργία του Δικτύου Ανοικτών Οικομουσείων κ.ά.

ε) Γεωργία και Περιβάλλον - Ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ΕΣΑΟΚ και το κύτταρο του παραγωγικού τομέα στο Τρόοδος είναι η γεωργία και το περιβάλλον, για τα οποία υλοποιούμε πέραν των 45 δράσεων μέχρι σήμερα και αξιοποιούμε κάθε δυνατότητα προς όφελος των αγροτών, των κατοίκων και του περιβάλλοντος, επιλύοντας ταυτόχρονα καίρια ζητήματα.

Προωθούμε την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής, πιστοποίησης και προώθησης για τα προϊόντα του Τροόδους. Προς αυτή την κατεύθυνση εφαρμόζονται ειδικά Μέτρα και Επενδυτικά Σχέδια για στήριξη του γεωργικού και κτηνοτροφικού τομέα, με έμφαση τις ορεινές περιοχές.

Παράλληλα, στοχεύουμε, μέσα από ποικίλες δράσεις, στην ενίσχυση και αναβάθμιση του μηχανισμού υποστήριξης της γεωργίας καθώς και των αγροτών. Στηρίζουμε τη δημιουργία δομών συνεργασίας παραγωγών, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η δικτύωση εξειδικευμένων ερευνητικών φορέων για την ανάπτυξη και μεταφορά της εφαρμοσμένης έρευνας στο Τρόοδος.

Όσον αφορά στη διαχείριση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και εθνικής σημασίας φυσικών πόρων, υλοποιούμε σειρά δράσεων με στόχο την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, της αειφόρου ανάπτυξης και της διατήρησης της βιοποικιλότητας.

Παράλληλα, ολοκληρώσαμε ή βρίσκονται σε εξέλιξη μεγάλος αριθμός έργων που αφορούν στο Σύστημα Επεξεργασίας Λυμάτων, στο Σύστημα Διαχείρισης Υδάτων, στην κατασκευή Αποχετευτικών, στην ανάπτυξη και λειτουργία Σταθμού Μεταφόρτωσης Αποβλήτων και στην εφαρμογή του συστήματος διαλογής στερεών αποβλήτων στην πηγή.

Ερ.: Ποιες πολιτικές ακολουθούνται για συγκράτηση της αστυφιλίας και ποια κίνητρα προωθούνται για παραμονή ή και τη στροφή των νέων στα ορεινά;

Απ.: Παράλληλα με τα έργα της ΕΣΑΟΚ που στοχεύουν προς αυτήν την κατεύθυνση, σε ένα ευρύτερο συντονισμένο κυβερνητικό πλαίσιο πολιτικών και δράσεων, τα Υπουργεία ανακοινώνουν διάφορα Σχέδια και Προγράμματα με στόχο την αναστροφή του κύματος αστυφιλίας και την αναγέννηση των ορεινών περιοχών, καθιστώντας τις ελκυστικούς τόπους μόνιμης διαβίωσης για νέες οικογένειες, επενδυτές και επιχειρηματίες.

Τα Σχέδια αυτά αποτελούν ένα επιπλέον κίνητρο προς τους ανθρώπους των ορεινών και ειδικά τις νέες γενιές για να παραμείνουν στον τόπο τους, να δραστηριοποιηθούν και να δημιουργήσουν, αλλά και προς αυτούς που θα επιθυμούσαν να εγκατασταθούν ή να εργαστούν στις περιοχές αυτές.

Τέτοια σχέδια είναι, για παράδειγμα, το νέο ολοκληρωμένο στεγαστικό σχέδιο και η παροχή πολεοδομικών κινήτρων του Υπουργείου Εσωτερικών, τα νέα σχέδια χορηγιών για τη διεξαγωγή νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας, τη μεταποίηση γεωργικών προϊόντων και την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, το σχέδιο επιχορήγησης επισκέψιμων εργαστηρίων χειροτεχνίας και οινογαστρονομίας σε ορεινές, ακριτικές και περιοχές της υπαίθρου του Υφυπουργείου Τουρισμού και πολλά άλλα.

Ερ.: Πότε να αναμένουμε την επέκταση της Εθνικής Στρατηγικής στις επαρχίες Πάφου και Λάρνακας και τις λοιπές κοινότητες των επαρχιών Λεμεσού και Λευκωσίας;

Απ.: Έχει ήδη ξεκινήσει η σχετική μελέτη για επέκταση της Στρατηγικής έτσι ώστε να καλύψει και τις ορεινές περιοχές Λάρνακας και Πάφου, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιανουάριο 2023.

Όπως είναι γνωστό, η ΕΣΑΟΚ αφορά, σε πρώτη φάση, τις 113 ορεινές κοινότητες της κεντρικής οροσειράς Τροόδους (επαρχίες Λευκωσίας και Λεμεσού).

Ερ.: Ποιες είναι οι προοπτικές της αγροτικής οικονομίας και ποια τα σημαντικότερα κίνητρα για επιχειρηματική δραστηριοποίηση στα ορεινά, καθώς και οι τομείς που προωθούνται;

Απ.: Στην αγροτική οικονομία της ορεινής Κύπρου παρατηρείται, τα τελευταία χρόνια, μία στροφή με ενθαρρυντικές προοπτικές. Η νέα πολιτική που ακολουθείται άρχισε ήδη να επιφέρει καρπούς, προδιαγράφοντας ένα ευοίωνο μέλλον για την αγροτική οικογένεια. Η γεωργία αποτελεί το κύτταρο του παραγωγικού τομέα στο Τρόοδος και είναι ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ΕΣΑΟΚ. Έτσι, αξιοποιούμε κάθε δυνατότητα προς όφελος των αγροτών και των κατοίκων, επιλύοντας ταυτόχρονα καίρια ζητήματα.

Προωθούμε την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής, πιστοποίησης και προώθησης για τα προϊόντα του Τροόδους. Προς αυτή την κατεύθυνση εφαρμόζονται ειδικά Μέτρα και Επενδυτικά Σχέδια για στήριξη του γεωργικού και κτηνοτροφικού τομέα, με έμφαση τις ορεινές περιοχές. Παράλληλα, στοχεύουμε, μέσα από ποικίλες δράσεις, στην ενίσχυση και αναβάθμιση του μηχανισμού υποστήριξης της γεωργίας καθώς και των αγροτών.

Στηρίζουμε τη δημιουργία δομών συνεργασίας παραγωγών, όπως είναι η δημιουργία της Περιφερειακής Λαϊκής Αγοράς στον Καρβουνά, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η δικτύωση εξειδικευμένων ερευνητικών φορέων για την ανάπτυξη και μεταφορά της εφαρμοσμένης έρευνας στο Τρόοδος, με καινοτόμες προσεγγίσεις και αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας.

Θα πρέπει να τονισθεί ότι, πέραν των προαναφερθέντων, η προσέγγιση της γεωργίας (πρωτογενής τομέας), μέσα από την ΕΣΑΟΚ, επεκτείνεται και σε μία άλλη αναπτυξιακή διαδρομή που συνδυάζει και συνυπάρχει τόσο με τον δευτερογενή όσο και με τον τριτογενή τομέα, με αποτέλεσμα να διαφοροποιείται το παραδοσιακό γεωργικό μοντέλο και να οικοδομείται μια νέα ανταγωνιστικότητα, η οποία συνδυάζει δράσεις και υπηρεσίες που αναδεικνύουν την αγροτική ζωή, τις ντόπιες μεθόδους παραγωγής και δίνουν έμφαση στις δυνατότητες ανάπτυξης, τόσο της καλλιέργειας της γης όσο και της μεταποίησης, αλλά και της προσφοράς μοναδικών τουριστικών υπηρεσιών εμπλουτίζοντας το τοπικό τουριστικό προϊόν.

Ερ.: Πού βρίσκεται η ετοιμασία του νομοσχεδίου για τη λειτουργία των επισκέψιμων αγροκτημάτων και τι αναμένεται ότι θα προσδώσουν στα ορεινά;

Απ.: Η ετοιμασία του νομοσχεδίου βρίσκεται στο τελικό της στάδιο και αναμένεται να προωθηθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφιση εντός του 2022. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στην Επίτροπο Νομοθεσίας κ. Λουΐζα Ζαννέτου για την άριστη συνεργασία.

Ο θεσμός των Επισκέψιμων Πολυλειτουργικών Αγροκτημάτων (ΕΠΑ) αποτελεί καινοτόμο μορφή δραστηριότητας στις περιοχές της υπαίθρου που συνδυάζει τον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα και δύναται να δημιουργήσει πρόσθετο εισόδημα και νέες θέσεις εργασίας και απασχόλησης, σταθεροποιώντας και αναπτύσσοντας ταυτόχρονα τις αγροτικές κοινότητες.

Ειδικότερα, ως ΕΠΑ μπορεί να θεωρηθεί η αγροτική εκμετάλλευση η οποία λειτουργεί ως αυτοτελής, ενιαία και οργανωμένη ανάπτυξη και διαχείριση, με έμφαση τις τοπικές παραγωγικές δυνατότητες κάθε περιοχής. Έχει ως κύρια χρήση τη γεωργική ή/και την κτηνοτροφική δραστηριότητα, η οποία συνοδεύεται και με άλλες συναφείς μορφές δραστηριοτήτων που δεν είναι αποκλειστικά γεωργικές.

Τέτοιες δραστηριότητες μπορούν να είναι η εκπαίδευση, η ενημέρωση, η επιμόρφωση των επισκεπτών και χρηστών, η παρακολούθηση της παραγωγικής διαδικασίας, η οικοτεχνική μεταποίηση καθώς και η προβολή περιβαλλοντικών θεμάτων σχετικά με την αγροτική παραγωγή. Ένα ΕΠΑ μπορεί να περιλαμβάνει υποδομές διαμονής και διανυκτέρευσης, εκθετήρια πώλησης προϊόντων και μικρούς χώρους εστίασης.

Ερ.: Η βελτίωση του οδικού δικτύου είναι μία από τις σημαντικότερες πτυχές της Εθνικής Στρατηγικής και παράγοντας για την παραμονή ή στροφή πολιτών στα ορεινά. Ποια έργα που προωθούνται προς αυτή την κατεύθυνση;

Απ.: H Κυβέρνηση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα των υποδομών οδικού δικτύου, συνδεσιμότητας και προσβασιμότητας, προχώρησε στην ιεράρχηση και προγραμματισμό κατασκευής οδικών έργων και βελτίωσης της προσβασιμότητας. Σημαντικά οδικά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη και ενδεικτικά αναφέρονται ο δρόμος Λεμεσού - Σαϊτά (πρώτη φάση), ο αυτοκινητόδρομος  Αστρομερίτη - Ευρύχου είναι σε διαδικασία προσφορών, ο παρακαμπτήριος Πελενδρίου (ολοκληρώθηκε η Α’ Φάση), ενώ ο αυτοκινητόδρομος Λευκωσίας - Παλαιχωρίου θα προκηρυχθεί εντός του 2022.

Παράλληλα, γίνονται, κατά έτος, βελτιωτικά έργα σε ορεινούς δρόμους είτε από τις Επαρχιακές Διοικήσεις είτε από τα Δημόσια Έργα.

Στοχεύοντας στη χρήση των δημόσιων συγκοινωνιών, είναι σε εξέλιξη η διαδικασία βελτίωσης των υφιστάμενων υποδομών στάσεων λεωφορείων με την τοποθέτηση σύγχρονων στεγάστρων (σε κάποιες περιπτώσεις κλειστών), καθώς και η δημιουργία κατάλληλων σημάνσεων για τα δρομολόγια και χρήση της τηλεματικής.

Ερ.: Τι προβλέπει η Στρατηγική για την τουριστική ανάπτυξη των ορεινών κοινοτήτων;

Απ.: Με συγκροτημένες πρωτοβουλίες, δράσεις και έργα, δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις για το νέο ορεινό τουριστικό προϊόν Τροόδους που εστιάζει στην καθιέρωσή του ως ενός ολόχρονου προορισμού εμπειριών.

Πέραν των 20 δράσεων είτε ολοκληρώθηκαν είτε είναι σε εξέλιξη και αφορούν κυρίως στη διαμόρφωση εμπειριών και δραστηριοτήτων, με ναυαρχίδα το καινοτόμο έργο «Heartland of Legends» (αυθεντική διαδρομή εμπειριών), την ανάπτυξη ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, την ανάδειξη και προβολή των τοπικών πόρων, προϊόντων και υπηρεσιών, την αναβάθμιση και πιστοποίηση των προσφερόμενων υπηρεσιών και προϊόντων, την αξιολόγηση των καταλυμάτων, την εκπαίδευση και κατάρτιση, την ενίσχυση των τουριστικών επιχειρήσεων, την ολιστική ανάπτυξη των Ορεινών Αθλητικών Θερέτρων κ.ά.

Παράλληλα, το Υφυπουργείο, για μεγιστοποίηση της προσφοράς του, παρουσίασε και μια σειρά Σχεδίων και επιχορηγήσεων για την ορεινή Κύπρο. Τέλος, σε συνεργασία με το Γραφείο μας, ανέλαβε την Επιστημονική και Τεχνοοικονομική Μελέτη για τη δημιουργία του Οικομουσείου «Δασόεσσα»: Φύση - Πολιτισμός – Άθληση. Αξιοποίηση του ιστορικού χώρου του Αμιάντου.

Ερ.: Πού βρίσκεται το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Περιοχής Τηλλυρίας;

Απ.: Το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Περιοχής Τηλλυρίας βρίσκεται στο τελικό του στάδιο και αναμένεται να παραδοθεί από τον μελετητή στο Υπουργείο Εσωτερικών μέχρι το τέλος Ιουνίου 2022, στη βάση της σχετικής Σύμβασης που έχει υπογράψει.

Πιστεύω πως με το συγκεκριμένο σχέδιο θα ξεκινήσει μία νέα εποχή και για αυτή την περιοχή, προωθώντας την υλοποίηση συγκεκριμένων έργων τα οποία θα αλλάξουν τα σημερινά δεδομένα.

Ερ.: Πιστεύετε πως η υλοποίηση της ΕΣΑΟΚ άρχισε να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα στις ορεινές περιοχές;

Απ.: Σίγουρα άρχισαν να φαίνονται θετικά αποτελέσματα από την όλη προσπάθειά μας. Για τον λόγο αυτό, δεν μπορούμε παρά να νιώθουμε δικαιωμένοι για την πολιτική που εφαρμόζουμε, δημιουργώντας όλες εκείνες τις ευκαιρίες για τους κατοίκους των ορεινών περιοχών και τον τόπο μας. Ο σχεδιασμός έγινε πράξη και οι εξαγγελίες του Προέδρου της Δημοκρατίας έγιναν έργα για μια βιώσιμη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και ευημερία. Για τα ορεινά του αύριο.

Κλείνοντας, να μου επιτρέψετε να αναφέρω ότι θα συνεχίσουμε με την ίδια προσήλωση, προγραμματισμό και αποφασιστικότητα να υλοποιούμε την Εθνική Στρατηγική και τις πολιτικές του Προέδρου της Δημοκρατίας, θέτοντας στο επίκεντρο των προσπαθειών μας όλους τους κατοίκους των ορεινών περιοχών. Τους το οφείλουμε και θα τα καταφέρουμε!