Χρ. Τσίγκης: Ολιγοπώλιο «επί σκοπού» στις ΑΠΕ

Σε ελεγχόμενο ολιγοπώλιο «επί σκοπού» οδηγεί ο ιδιωτικός τομέας την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, καταγγέλλει ο εκτελεστικός Διευθυντής του Συνδέσμου Αιολικής Ενέργειας Κύπρου (ΣΑΕΚ) Χρίστος Τσίγκης.

Σε συνέντευξη στην StockWatch o Τσίγκης τονίζει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει σε διορθωτικές κινήσεις στο τομέα των ΑΠΕ, στο πλαίσιο και των Ευρωπαϊκών στόχων του 2030.

Τονίζει ότι εκκρεμούν άδειες για μεγάλα φωτοβολταϊκά κοντά στα 500 μεγαβάτ, ενώ παρατηρεί ότι η νομοθεσία που ψηφίστηκε στα μέσα του  2022, το γνωστό «one stop shop» για έργα των ΑΠΕ, έμεινε στα χαρτιά.

Παράλληλα, κάνε λόγο για ένα τεράστιο «Game of Thrones» για την παραγωγή και την περαιτέρω προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας από συστήματα των ΑΠΕ.

«Νιώθω ότι οδεύουμε σε ελεγχόμενο ολιγοπώλιο 'επί σκοπού' από τον ιδιωτικό τομέα και εδώ μπορεί να έχει και δίκαιο κυρίως η ΑΗΚ για κάποια από αυτά που προβάλλει το τελευταίο διάστημα», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ο κ. Τσίγκης στην συνέντευξη που ακολουθεί χαρακτηρίζει λαμνθασμένο το μοντέλο της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού που επιλέγηκε, σημειώνοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παραδεχθεί ότι χρειάζεται άμεσες διορθώσεις και δεν εξυπηρετεί το σκοπό, για το οποίο είχε γίνει πριν από μια δεκαετία.

Στην συνέντευξη που ακολουθεί καταθέτει την θέση για το μοντέλο που θα έπρεπε να υιοθετήσει η Κύπρος και τις διορθωτικές κινήσεις που θα πρέπει να γίνουν.

Απαντά επίσης, σε ερωτήσεις για τις ΑΠΕ και την αιολική ενέργεια, ενώ παράλληλα απαντά και σε ερωτήσεις για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού και το ζήτημα που προέκυψε με την ΑΗΚ για μεγαλύτερη διείσδυσης της στις ΑΠΕ.

Της Ελένης Χαραλάμπους

Η συνέντευξη

Ερ.:Κατά μέσο όρο τι ποσοστό ενέργειας παράγεται και καταναλώνεται καθημερινά από ΑΠΕ και πόσο από αυτό αφορά αιολική ενέργεια;

Απ.: Με βάση τα επίσημα στοιχεία από την ιστοσελίδα του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) και το δικό μας αρχείο ενημέρωσης, κατά μέσο όρο σε ετήσια βάση η παραγωγή της αιολικής ενέργειας και η διείσδυση της στο σύστημα μεταφοράς και διανομής είναι περίπου 5% επί της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο (συμβατικές μονάδες και ΑΠΕ).

Όλα τα σύστημα των ΑΠΕ μαζί σε ετήσια βάση είναι περίπου 15% (5% αιολικά, 9% φωτοβολταϊκά και 1% βιομάζα).

Ερ.: Πόσα και ποια αιολικά πάρκα έχουμε στην Κύπρο, ποια η δυναμική τους; Υπάρχει ενδιαφέρον για την δημιουργία νέων;

Απ.: Σήμερα στην Κύπρο έχουμε 6 αιολικά πάρκα εγκατεστημένης ισχύς 157,5 μεγαβάτ. Το πρώτο ξεκίνησε λειτουργία το 2010, ουσιαστικά ήταν το πρώτο έργο από ΑΠΕ στην Κύπρο όπου άνοιξε και το δρόμο στο τι έχουμε σήμερα και το έκτο έγινε το 2015.

Θεωρώ κακώς σταματήσαμε το 2015 (λόγω σχεδίων του Υπουργείου Ενέργειας), σήμερα μπορούσαμε να είχαμε εγκατεστημένα αιολικά τουλάχιστον 250-300 μεγαβάτ.

Προτείναμε το 2018 ένα πλαίσιο καθορισμένης ανώτατης τιμής (floor price) ορισμένου χρονικού διαστήματος για να μπορούν αυτά τα έργα να εξασφαλίσουν χρηματοδοτήσεις, δυστυχώς όμως δεν εισακουστήκαμε, αν και ήρθε η ΡΑΕΚ μέσα του 2022 και έθεσε έμμεσα αυτό το πλαίσιο που λέγαμε εμείς από το 2018 για τα έργα των ΑΠΕ.

Υπάρχει ενδιαφέρον και σχετικές άδειες σε εξέλιξη για άλλα περίπου 50 μεγαβάτ και αυτό μπορεί να αυξηθεί αναλόγως σχεδιασμών του κράτους.

Ερ.:Πώς βλέπετε το μοντέλο ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού που επιλέγηκε;

Απ.: Βρισκόμαστε καθοδόν για το μοντέλο στόχος της ΕΕ που η ίδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παραδεχθεί ότι χρειάζεται άμεσες διορθώσεις και δεν εξυπηρετεί το σκοπό για το οποίο είχε γίνει πριν από μια δεκαετία σχεδόν.

Κατά την άποψη μου το μοντέλο είναι λανθασμένο και χρήζει μεγάλων διαφοροποιήσεων ιδιαίτερα για την Κύπρο – με απομονωμένο ηλεκτρικό σύστημα/δίκτυο.

Θα μπορούσαμε κάλλιστα να εφαρμόσουμε ένα πιο απλοποιημένο μοντέλο όπου οι Παραγωγοί να μπορούν να πωλούν την ενέργεια τους απευθείας στους καταναλωτές χωρίς να υπάρχουν μεσάζοντες.

Ερ.:Πιστεύετε ότι το νέο περιβάλλον με την εισαγωγή νέων παικτών πέραν της ΑΗΚ, θα λειτουργήσει υπέρ των νοικοκυριών και επιχειρήσεων;

Απ.: Ναι το πιστεύω, αν αυτή η εισαγωγή νέων παικτών δουλέψει ορθόδοξα και ρυθμίζεται σωστά εκεί που υπάρχουν στρεβλώσεις για να μην δημιουργηθούν «έντεχνα» ιδιωτικά ολιγοπώλια.

Ήδη λειτουργεί σε κάποιο βαθμό – σε κάποιες επιχειρήσεις που έχουν συμβόλαια με Προμηθευτές ή διμερή συμβόλαια με Παραγώγους από μεγάλα συστήματα των ΑΠΕ, όμως είναι σε περιορισμένα στάδια όλο αυτό.

Μέχρι να φτάσουμε στα επίπεδα που θα μπαίνουμε σε ένα κατάστημα (όπως έγινε παλιά με την κινητή τηλεφωνία) και να λέμε τα τετραγωνικά του σπιτιού μας και τις ανάγκες κατανάλωσης μας και να αγοράζουμε το αντίστοιχο πακέτο στην κατανάλωση ηλεκτρισμού θα χρειαστούμε ακόμη κάποια χρόνια – ενώ αν ήμασταν σωστή ως πολιτεία αυτό όλο θα ήταν σε πλήρη λειτουργία πριν το τέλος του 2019 και σήμερα θα διορθώναμε τα κενά και τις παραλείψεις που τυχόν να υπήρχαν.

Ερ.:Ποια είναι η θέση σας για την μεγαλύτερη διείσδυση της ΑΗΚ στις ΑΠΕ; 

Απ.: Η ΑΗΚ έχει ενδιαφέρον σε έργα των ΑΠΕ και κυρίως φωτοβολταϊκών, όμως η ΑΗΚ σωστά ρυθμίζεται μέσω της ΡΑΕΚ. Δεν είμαστε από αυτούς που θέλουν σε καμία περίπτωση να κατασπαράξουν την ΑΗΚ και θέλουμε την ΑΗΚ να διατηρηθεί ισχυρή.

Σαφέστατα έχει δικαίωμα στο στρατηγικό της πλάνο να σχεδιάζει και την ανάπτυξη των ΑΠΕ όμως δεν μπορεί άμεσα να έχει τον ίδιο ρόλο πλέον στην παραγωγή όπως συμβαίνει με τα συμβατικά καύσιμα για να παίξει σωστά το ρόλο του ο ανταγωνισμός.

Όμως βλέπω την ΑΗΚ  σε βάθος χρόνου να μπορεί να παραμείνει εξίσου σημαντικός παίκτης και στις ΑΠΕ. Η ΑΗΚ έχει εξασφαλίσει ένα τεράστιο δώρο από αυτή την κυβέρνηση – την ιδιοκτησία του δικτύου που αυτό αποτελεί τον «κρατικό» πλούτο της και την εθνική ασφάλεια μας και έπρεπε να είχε σχεδιάσει ήδη την περισσότερη επάρκεια και να ήταν σε τέτοια αναβάθμιση για εγκατάσταση διπλάσιων μεγαβάτ από ΑΠΕ.

Ας πούμε στην Ελλάδα ο ιδιοκτήτης του δικτύου δεν είναι η ΔΕΗ αλλά ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ).

Ερ.:Είναι εύκολο στην χώρα μας να επενδύσει κάποιος στο τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειες, ποιοι είναι οι παράμετροι, οι διαδικασίες και αδειοδοτήσεις που χρειάζονται;

Απ.: Δεν είναι και τόσο, ενώ θα έπρεπε να ήταν όλα πολύ πιο απλοποιημένα.

Τα τελευταία χρόνια έγιναν και σωστές πολιτικές, όμως δυστυχώς λήφθηκαν και λανθασμένες αποφάσεις με λανθασμένους σχεδιασμούς για να προλάβουμε ουσιαστικά τους στόχους του 2020 (σχέδια των ΑΠΕ 2017/2018, μακρά μεταβατική περίοδος 4 και ετών, Προμηθευτές, δίκτυο διανομής, υποσταθμοί/γραμμές μεταφοράς, χρονοβόρα αδειοδοτική διαδικασία με δυο μέτρα και δυο σταθμά ακόμη και για τις ίδιες περιοχές ανάπτυξης, κεντρικό σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, εγκατάσταση μικρών συστημάτων αποθήκευσης (battery storage) ηλεκτρικής ενέργειας για τα οικιακά ΦΒ, ηλεκτρική διασύνδεση), από την πολιτεία και σε αυτό έχουμε και θα έχουμε κόστος.

Συμφωνώ με τη θέση ότι εφόσον προχωράμε με τελική κατάληξη στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (που πλέον κανείς δεν ξέρει πότε πραγματικά θα δουλέψει) δεν χρειάζονται πλέον σχέδια για τα μεγάλα εμπορικά συστήματα των ΑΠΕ (όχι τα μικρά) από το ΥΕΕΒ. Τα σχέδια όπως εξελίσσονται καλουπώνουν καταστάσεις, σειρές προτεραιότητας.

Ερ.:Πώς βλέπετε το μέλλον των ΑΠΕ;

Απ.: Το μέλλον μπορεί να είναι πολύ πιο αισιόδοξο αν σχεδιάσουμε έστω και τώρα άμεσα και σωστότερα κάποια θέματα και τι θέλουμε μακροχρόνια εμείς ως πολιτεία για τον τομέα των ΑΠΕ για τον τόπο μας, εννοείται στα πλαίσια των Ευρωπαϊκών στόχων του 2030.

Σήμερα στις αρμόδιες Αρχές της Δημοκρατίας να εκκρεμούν άδειες για μεγάλα φωτοβολταϊκά κοντά στα 500 μεγαβάτ και μάλιστα με νομοθετημένο εργαλείο αδειοδοτήσεων πλέον από τα μέσα του 2022 το γνωστό «one stop shop» για έργα των ΑΠΕ που φαίνεται δεν πήρε μπρος ακόμη.

Παράλληλα είναι ευρέως γνωστό ότι παίζεται έμμεσα ένα τεράστιο «Game of Thrones» για την Παραγωγή (και την περαιτέρω Προμήθεια) ηλεκτρικής ενέργειας από συστήματα των ΑΠΕ και ας μην κοροϊδευόμαστε πλέον.

Νιώθω ότι οδεύουμε σε ελεγχόμενο ολιγοπώλιο «επί σκοπού» από τον ιδιωτικό τομέα και εδώ μπορεί να έχει και δίκαιο κυρίως η ΑΗΚ για κάποια από αυτά που προβάλλει το τελευταίο διάστημα.

Πρέπει να γίνει αντιληπτό από όλους ότι όσα περισσότερα συστήματα των ΑΠΕ μπαίνουν με τα σημερινά δεδομένα, τόσες περισσότερες αποκοπές της παράγωγης τους θα γίνονται, εφόσον δεν υπάρχει σύστημα αποθήκευσης ή ηλεκτρική διασύνδεση.

Πρέπει άμεσα, έστω και τώρα να δοθεί ξεκάθαρη εντολή από την πολιτεία (με βάση το άρθρο 66 «Παρεκκλίσεις» της οδηγίας 2012/21/ΕΕ ημερ. 5/06/19) για ένα μεγάλο σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας υπό τη διαχείριση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) ως εθνικό έργο υποδομής και δημοσίου συμφέροντος για την ασφάλεια και τη σταθερότητα του δικτύου αλλά και την ετοιμότητα μας για περαιτέρω εισδοχή των συστημάτων από ΑΠΕ χωρίς περιορισμούς και αποκοπές στην παραγωγή τους.

Αυτή η ενέργεια που θα αποκόπτεται θα μπορεί να επιστραφεί στον καταναλωτή με χαμηλότερη τιμή μακροπρόθεσμα! Αυτό το κεντρικό μεγάλο σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας θα έπρεπε ανεξαιρέτως του κόστους να το είχαμε από το 2014-2015 και μάλιστα με διεκδίκηση σοβαρών επιδοτήσεων από την ΕΕ λόγω απομονωμένου ηλεκτρικού συστήματος/δικτύου.

Ερ.:Πώς θα πετύχουμε μείωση στην τιμή του ηλεκτρικού στην χώρα μας;

Απ.: Μείωση στην τιμή ηλεκτρισμού θα πετύχουμε αν η Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού δουλέψει σωστά και έχουμε επιλογή Προμηθευτών που μπορούν να καλύψουν και τους οικιακούς καταναλωτές, παράλληλα με την έλευση του φυσικού αερίου για παραγωγή ενέργειας αντί του ντίζελ και του μαζούτ και την εγκατάσταση περισσότερων συστημάτων από ΑΠΕ σε συνδυασμό με ένα μεγάλο κεντρικό σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας για να μην χάνεται η ενέργεια που αποκόπτεται σήμερα από τις ΑΠΕ και να καταλήγει σε μειωμένη τιμή στον καταναλωτή.

Παράλληλα και άμεσα τόσο για τα νοικοκυριά όσο και τις επιχειρήσεις ο μόνος τρόπος που μπορούν να μειώσουν τους λογαριασμούς του ηλεκτρισμού τους είναι με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων (net metering και net billing) ακόμη και virtual όπου δεν μπορούν στις οροφές τους.

Μπορούν εύκολα να αυξηθούν τα κίνητρα και οι διαδικασίες να είναι συνοπτικές χωρίς τόση γραφειοκρατία. Για όλες τις κατηγορίες συμπολιτών μας το όλο θέμα είναι η προπληρωμή της εγκατάστασης των φωτοβολταϊκών συστημάτων και μετά από μήνες η λήψη της οποιασδήποτε χορηγίας από το κράτος, γι’ αυτό επιμένω στην άποψη για τα οικιακά πρέπει να υπάρχει αυξημένη επιδότηση – δηλαδή 100% σε ευάλωτους και 50% στους υπόλοιπους πολίτες που θα πληρώνονται απευθείας από το Υπουργείο Ενέργειας μέσω ενός καθορισμένου καταλόγου από παρόχους εγκαταστάσεων ΦΒ συστημάτων με προκαθορισμένη την τιμή για αποφυγή αισχροκέρδειας, με ισχύ μέχρι το τέλος του 2023.

Τι είναι για το κράτος να δώσει ως επιδότηση για τους πολίτες του €200 εκ. για 100 χιλιάδες νοικοκυριά.