Ι. Παπαδόπουλος: Δε θα δοθούν κονδύλια στην Κύπρο σε λευκό χαρτί

Για να ξεκλειδώσουν κονδύλια από την ΕΕ, η Κύπρος θα πρέπει να καταρτίσει και να τηρήσει ένα φιλόδοξο πλάνο μεταρρυθμίσεων με γνώμονα, την πράσινη και ψηφιακή ανάπτυξη, επισημαίνει ο Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Κύπρο, Ιερόθεος Παπαδόπουλος.

Σε συνέντευξη του στη StockWatch, ο κ. Παπαδόπουλος αναφέρεται μεταξύ άλλων στην παθογένεια της οικονομίας που είναι το ψηλό δημόσιο χρέος αλλά και τα ψηλά επίπεδα ΜΕΔ.

ΜΕΡΟΣ Α

Ερ.: Πώς βλέπετε την επόμενη μέρα μετά την πανδημία στην Κύπρο σε ότι αφορά την οικονομία;

Απ.: Αναμφισβήτητα, η πανδημία έχει οδηγήσει τις οικονομίες όλων των Κρατών Μελών της ΕΕ, μεταξύ αυτών και την κυπριακή οικονομία σε βαθιά ύφεση. Στις συνθήκες αυτές, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει δυο μεγάλες προκλήσεις – την προστασία της υγείας των Ευρωπαίων πολιτών και την προστασία των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, σε πρώτο χρόνο, και, στη συνέχεια, την επαναφορά των οικονομιών μας σε τροχιά ανάπτυξης. Τις προκλήσεις αυτές θα τις αντιμετωπίσουμε με επιτυχία. Τη σιγουριά αυτή μας τη δίνουν δυο πράγματα.

Πρώτον, ότι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη όχι απλώς άντεξε αλλά και ενισχύθηκε μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.

Δεύτερον, ότι για την αντιμετώπιση της πανδημίας και των συνεπειών της η ΕΕ έχει κινητοποιήσει πρωτοφανή ποσά – πάνω από 1,8 τρισεκατομμύρια ευρώ. Σε ό,τι αφορά την Κύπρο ειδικότερα, οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λένε ότι το 2021 θα έχουμε ανάπτυξη της τάξης του 3,7% και το 2022 του 3% που θα μας επαναφέρει στα προ της πανδημίας επίπεδα του ΑΕΠ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να ενισχύσει την Κυπριακή οικονομία με χορηγίες συνολικού ύψους άνω των 2,6 δισ. ευρώ για να προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις και στις επενδύσεις για μια πράσινη, ψηφιακή οικονομία – μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα εγγυηθούν ότι η ανάπτυξη θα είναι πραγματικά παραγωγική και βιώσιμη.

Ερ.: Τι περιμένετε από το κυπριακό κράτος να κάνει για να συνεχίσει την εξυγίανση της οικονομίας και των δημοσίων οικονομικών, νοουμένου ότι η Κύπρος ήταν σε μεταμνημονιακή περίοδο;

Απ.: Το Συμβούλιο εκδίδει ετησίως συστάσεις ανά χώρα για τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν σε κάθε Κράτος Μέλος. Η Κύπρος, και όλα τα Κράτη Μέλη, πρέπει να υλοποιούν αυτές τις συστάσεις. Έτσι θα διορθωθούν οι διαρθρωτικές αδυναμίες και οι μακροοικονομικές ισορροπίες. Φέτος, με στόχο την ανάκαμψη και για να διασφαλισθεί η ανθεκτικότητα των οικονομιών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσφέρει πρωτοφανή κονδύλια, καλώντας τα Κράτη Μέλη να προβούν σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα οδηγήσουν σε μια πράσινη, ψηφιακή και ανταγωνιστική οικονομία. Στην Κύπρο, μπορούν να διοχετευθούν γι’ αυτό το σκοπό σχεδόν ένα 1,2 δισ. ευρώ σε χορηγίες και 1.5 δισ. ευρώ σε χαμηλότοκα δάνεια, επιπλέον του 1.5 δισ. ευρώ που θα λάβει η Κύπρος από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027. Αλλά, για να ξεκλειδώσουν αυτά τα κονδύλια και, κυρίως, για να πιάσουν τόπο η Κύπρος θα πρέπει να καταρτίσει – και να τηρήσει – ένα φιλόδοξο πλάνο μεταρρυθμίσεων με γνώμονα, όπως είπαμε, την πράσινη και ψηφιακή ανάπτυξη.

Ερ.: Πόσο προβληματίζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους της Κύπρου και τι εισηγείται – αν εισηγείται;

Απ.: Το υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος της κυπριακής οικονομίας είναι μια από τις σημαντικότερες παθογένειες της. Σε τέτοια υψηλά επίπεδα, είναι παράγοντας αστάθειας και κινδύνου – και αυτό παρά τη βελτιωμένη διαχείριση του δημοσίου χρέους τα τελευταία χρόνια. Η κρίση που ήρθε με την πανδημία οδήγησε όλα τα Κράτη Μέλη σε επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, με στόχο την στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Αυτό ήταν και το ενδεδειγμένο, δεδομένων των συνθηκών, και η Ευρωπαϊκή Ένωση στήριξε την προσπάθεια αυτή με την προσωρινή χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σημειώνουμε εδώ, χαρακτηριστικά, την ενεργοποίηση ήδη από τον Μάρτιο του 2020 της γενικής ρήτρας διαφυγής που επιτρέπει στα Κράτη Μέλη να λάβουν κάθε αναγκαίο μέτρο για την υποστήριξη της δημόσιας υγείας, της ρευστότητας των επιχειρήσεων, της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής, αποκλίνοντας από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο του Συμφώνου. Σημειώνουμε επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε προσωρινό πλαίσιο ώστε τα Κράτη Μέλη να μπορούν να κάνουν χρήση της πλήρους ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις ώστε να διασφαλίσουν επαρκή ρευστότητα για τις επιχειρήσεις. Το πλαίσιο αυτό θα ισχύσει μέχρι το τέλος του 2021, σύμφωνα με απόφαση που λήφθηκε πρόσφατα. Αναπόφευκτα η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας οδηγεί σε λιγότερα εισοδήματα για το Δημόσιο και σε υψηλότερο χρέος. Με την επιστροφή στην κανονικότητα, η Κύπρος θα πρέπει σταδιακά να μειώσει τα επίπεδα χρέους σε βιώσιμο επίπεδο.

Ερ.: Πόσο προβληματίζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η πιθανή σημαντική αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων;

Απ.: Το επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Κύπρο – γύρω στο 21% σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία – είναι από τα υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι ένας σημαντικός χρηματοοικονομικός κίνδυνος με κοινωνικές συνέπειες, και ένα βάρος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που λειτουργεί ως ανασχετικός παράγοντας για την ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Παρά τις προσπάθειες των τελευταίων χρόνων, η Κύπρος διατηρεί ψηλά ποσοστά ΜΕΔ σε σχέση με άλλα Κράτη Μέλη. Και η περαιτέρω αύξηση των ΜΕΔ μετά από μια τέτοια κρίση σαν αυτή που περνάμε είναι μάλλον αναμενόμενη. Όσο λιγότερα ΜΕΔ υπάρχουν, όσο μπορούν να συγκρατηθούν, τόσο πιο υγιές θα είναι το τραπεζικό χαρτοφυλάκιο, και θα μπορούν, συνεπώς, οι τράπεζες να συμβάλουν στη χρηματοδότηση της επιδιωκόμενης ανάκαμψης.

Ερ.: Σε ποιες διαρθρωτικές αλλαγές πρέπει ούτως ή άλλως να προχωρήσει η Κύπρος;

Απ.: Οι σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές στις οποίες πρέπει να προβεί η Κύπρος είναι αυτές που αναφέρονται στις Συστάσεις που απηύθυνε το Συμβούλιο προς την Κύπρο το 2019 και το 2020. Καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων: Από την αναδιάρθρωση του δικαστικού συστήματος, της δημόσιας υπηρεσίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης, έως και μεταρρυθμίσεις που προωθούν την αειφορία, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την κοινωνική συνοχή. Οι αλλαγές αυτές θα πρέπει να συνοδεύονται με τις επενδύσεις που θα βοηθήσουν στην αποτελεσματική υλοποίηση τους. 

ΜΕΡΟΣ Β

Ερ.: Έχετε ενημερωθεί και συμφωνείτε με το Εστία 2, νοουμένων των σημαντικών επισημάνσεων περί κοινωνικών προκλήσεων όταν έγινε το Εστία 1;

Απ.: Δεν σχολιάζουμε σχέδια και προτάσεις που βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της επεξεργασίας.

Ερ.: Πόσο προβληματίζει η μεγέθυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και τι συστήνετε;

Απ.: Η Ευρωπαϊκή Ένωση τάσσεται κατά των κοινωνικών αποκλεισμών και των διακρίσεων και προωθεί την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα των φύλων. Αυτές είναι θεμελιώδεις αξίες της Ένωσης και τις προασπίζουμε, μεταξύ άλλων, μέσω των πολιτικών μας στους τομείς της απασχόλησης, της κοινωνικής προστασίας, της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης. Τον Νοέμβριο του 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή προσυπέγραψαν από κοινού τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων κατά την κοινωνική διάσκεψη κορυφής για τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη που πραγματοποιήθηκε στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας.

Πρόσφατα σχετικά, τον Οκτώβριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε οδηγία της ΕΕ η οποία αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι οι εργαζόμενοι στην Ένωση προστατεύονται από επαρκείς κατώτατους μισθούς που παρέχουν αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης όπου και αν εργάζονται. Είναι πεποίθησή μας ότι οι κατώτατοι μισθοί, όταν καθορίζονται σε επαρκή επίπεδα, όχι μόνο έχουν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο, αλλά αποφέρουν και ευρύτερα οικονομικά οφέλη, καθώς μειώνουν τις μισθολογικές ανισότητες, συμβάλλουν στη διατήρηση της εγχώριας ζήτησης και ενισχύουν τα κίνητρα για εργασία.

Οι επαρκείς κατώτατοι μισθοί μπορούν επίσης να συμβάλουν στη μείωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων, καθώς είναι περισσότερες οι γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες που αμείβονται με κατώτατο μισθό. Η πρόταση μας συμβάλλει επίσης στην προστασία των εργοδοτών που πληρώνουν αξιοπρεπείς μισθούς στους εργαζομένους, εξασφαλίζοντας θεμιτό ανταγωνισμό.

Να σημειώσω και ότι τον Μάιο του 2021 θα πραγματοποιηθεί στο Πόρτο της Πορτογαλίας νέα κοινωνική σύνοδος κορυφής όπου θα συζητηθεί το σχέδιο δράσης που ετοιμάζεται να καταθέσει η Κομισιόν για την υλοποίηση του πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Ο πράσινος και ψηφιακός μετασχηματισμός των κοινωνιών μας αλλάζει τον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε. Πρέπει να προσαρμοσθούμε και στην έξοδο από την κρίση που έφερε η πανδημία.

Ερ.: Πως σχολιάζετε την πρώτη στην ιστορία της χώρας καταψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού;

Απ.: Η συζήτηση του προϋπολογισμού, η υπερψήφιση ή η καταψήφιση του – όλα είναι μέρος της δημοκρατικής διαδικασίας. Κρατάμε ότι ο προϋπολογισμός έχει πλέον εγκριθεί, έστω με μια καθυστέρηση, και θεωρούμε ότι αυτό μειώνει την αβεβαιότητα και δίνει περισσότερη σιγουριά στην οικονομία και στους επενδυτές. Η κυβέρνηση θα πρέπει τώρα να προχωρήσει στην υλοποίηση των όσων προβλέπει ο προϋπολογισμός για να γίνει ό,τι χρειάζεται για να αντιμετωπισθεί η πανδημία και να δρομολογηθεί η ανάκαμψη. Και, όπως έχω ήδη πει, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι έμπρακτα αρωγός σε αυτή την προσπάθεια, με τα κονδύλια που αναφέραμε.

Ερ.: Πώς τοποθετείστε στην αναζήτηση από την Κυβέρνηση εμβολίων εκτός της διαδικασίας της ΕΕ;

Απ.: Αυτό που έχω να πω είναι ότι η στρατηγική μας για την από κοινού προμήθεια εμβολίων είναι μια μεγάλη επιτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα ευρωπαϊκό success story. Χάρη στην στρατηγική αυτή, έχουμε εξασφαλίσει ποσότητες εμβολίων που υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού μας.

Έχουμε δώσει σε όλα τα Κράτη Μέλη ίση πρόσβαση, αναλογικά με τον πληθυσμό τους, στα εμβόλια, πρόσβαση που τα μικρότερα τουλάχιστον Κράτη δύσκολα θα είχαν αν έκαναν τις διαπραγματεύσεις το καθένα μόνο του. Και η ενιαία έγκριση για όλη την Ευρώπη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων είναι ο πιο αποτελεσματικός και σίγουρος τρόπος να εγγυηθούμε την ασφάλεια των εμβολίων.

Οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται οφείλονται κυρίως στην αδυναμία των εταιρειών να ανταποκριθούν άμεσα, σε επίπεδο παραγωγής, στην ζήτηση που υπάρχει. Αλλά, το παραγωγικό δυναμικό αναβαθμίζεται και οι καθυστερήσεις αυτές είναι παροδικές. Η ροή των εμβολίων θα επιταχύνεται μήνα με το μήνα και ο στόχος που έχουμε θέσει, να εμβολιασθεί το 70% του ευρωπαϊκού πληθυσμού μέχρι το καλοκαίρι, είναι απολύτως εφικτός.

Και θα έλεγα ότι σε μια χώρα με σχετικά μικρό πληθυσμό όπως η Κύπρος η οποία μάλιστα φαίνεται να έχει οργανώσει τη διαδικασία των εμβολιασμών αποτελεσματικά, ο στόχος θα επιτευχθεί χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.