Γ. Μισιρλής: Με φορολογικά κίνητρα θα ανακάμψει η αγορά

Η παροχή φορολογικών κινήτρων από την κυπριακή Κυβέρνηση θα μπορούσε να αποτελέσει καλή ιδέα και για την εγχώρια αγορά, εκτιμά ο Αναπληρωτής Πρόεδρος Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης & Οικοδομών, Γιάννης Μισιρλής.

Σε συνέντευξή του στη StockWatch, ο κ. Μισιρλής σκιαγραφεί την υφιστάμενη κατάσταση αλλά και το μέλλον του τομέα των ακινήτων, εστιάζοντας στο πόσο έχει επηρεασθεί ο κλάδος των κατασκευών από την πανδημία, αλλά και στις προοπτικές της επόμενης μέρας της πανδημίας.

Ο κ. Μισιρλής, τονίζει ότι οι πράσινες επενδύσεις βρίσκονται ψηλά στις προτιμήσεις των επενδυτών, με αποτέλεσμα και οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης να πρέπει να ακολουθήσουν τις πράσινες πολιτικές ανάπτυξης.

Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στο ενδιαφέρον από αγοραστές της Μέσης Ανατολής, που το τελευταίο διάστημα ήταν ιδιαίτερα αυξημένο, κυρίως σε ό,τι αφορά την Λεμεσό. Επισημαίνει παράλληλα πως η πρωτοβουλία του κράτους για προσέλκυση μεγάλων-ξένων εταιρειών ώστε να στεγάσουν στην Κύπρο τα κεντρικά τους γραφεία, είναι αναμενόμενο να δημιουργήσει την ανάλογη ζήτηση.  

Ακολουθεί η συνέντευξη.

Αισιοδοξία για ανάκαμψη

Πόσο έχει επηρεαστεί ο κλάδος των κατασκευών κατά την περίοδο της πανδημίας και ποιες οι προοπτικές που παρουσιάζει σήμερα;

Το αποτύπωμά της πανδημίας στην παγκόσμια οικονομία την περίοδο της πανδημίας είναι καταλυτικό. Ασφαλώς, ο τομέας των ακινήτων δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Το 2020 καταγράφηκε πτώση στις συναλλαγές ακινήτων, η οποία ωστόσο θεωρείται απόλυτα φυσιολογική λόγω των πρωτοφανών καταστάσεων, καθώς όσοι ήταν διατεθειμένοι να επενδύσουν σε ακίνητο, κράτησαν στάση αναμονής μέχρι να επανέλθει η καθημερινότητα σε φυσιολογικές συνθήκες.

Η διάθεση για επενδύσεις φάνηκε την περίοδο που, έστω και προσωρινά, επανήλθε η κανονικότητα με ελάχιστα κρούσματα κορωνοϊού ημερησίως. Αναφέρομαι στους καλοκαιρινούς μήνες του προηγούμενου έτους. Κατά την περίοδο αυτή, αυξήθηκε και η εγχώρια ζήτηση για ακίνητα και σε αυτό συνέβαλε σημαντικά η ορθή κυβερνητική πρωτοβουλία για επιδότηση του επιτοκίου απόκτησης πρώτης κατοικίας.

Τα στοιχεία της αγοράς που καταγράφηκαν το πρώτο πεντάμηνο του 2021 δημιουργούν αισιοδοξία, καθώς οι συναλλαγές Ιανουαρίου – Μαΐου του τρέχοντος έτους ξεπερνούν το μέσο όρο των πρώτων πενταμήνων των περασμένων πέντε ετών. Το γεγονός αυτό θεωρούμε πως αποτυπώνει τη δυναμική του κλάδου, που διαχρονικά έχει αποδείξει την ικανότητά του να βοηθά στην ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας.

Επίσης, αξίζει να σημειωθεί πως ακόμη και στις αντίξοες συνθήκες του περσινού αυστηρού lockdown, η αγορά ακινήτων της Κύπρου απέδειξε την ανθεκτικότητά της, την ίδια ώρα που η κατάσταση στις μεγαλύτερες real estate αγορές του κόσμου, όπως του Λονδίνου, ήταν ιδιαίτερα δυσμενής. Φυσικά σε αυτές τις αγορές δόθηκαν σοβαρά φορολογικά κίνητρα από τις αντίστοιχες Κυβερνήσεις, με αποτέλεσμα το Λονδίνο για παράδειγμα, να δείχνει σημαντικά σημάδια ανάκαμψης μέσα σε έντεκα μήνες.

Μία αντίστοιχη παροχή φορολογικών κινήτρων από την Κυπριακή Κυβέρνηση θα μπορούσε να αποτελέσει καλή ιδέα και για την εγχώρια αγορά. Εκτίμησή μας είναι ότι ο τομέας των κατασκευών και ακινήτων θα συνεχίσει  να αποτελεί έναν από τους βασικότερους πυλώνες ανάπτυξης της χώρας, με ουσιαστική συνεισφορά στο ΑΕΠ και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Ενδιαφέρον από αγοραστές Μ. Ανατολής

Τα προηγούμενα χρόνια, η Κύπρος προσέλκυσε επενδυτές ακινήτων από το  εξωτερικό. Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, υπάρχουν περιθώρια για τη διατήρηση αυτής της αγοράς;

Η παγκόσμια απαγόρευση ταξιδιών λόγω της πανδημίας έχει θέσει σε «σίγαση» τις πωλήσεις ακινήτων από ξένους αγοραστές στην παραδοσιακά δραστήρια αγορά ακινήτων στην Κύπρο. Ωστόσο αποτελεί αισιόδοξη ένδειξη, το ότι παρατηρείται αναθέρμανση του ενδιαφέροντος των ξένων αγοραστών και όχι μόνο. Άλλωστε τα μεγάλα έργα που έχουν ολοκληρωθεί, ή ολοκληρώνονται, από κοινού με την ιδιότητα της χώρας ως κράτους-μέλους της ΕΕ την καθιστούν έναν ελκυστικό προορισμό για όσους αναζητούν να επενδύσουν στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Η Κύπρος αναμένει την έλευση μεγάλου αριθμού Αράβων επενδυτών ακινήτων, κάτι το οποίο αναμένεται να γίνει πράξη μόλις αρθούν καθολικά οι διεθνείς περιορισμοί στις μετακινήσεις. Οι αραβικής προέλευσης εν δυνάμει αγοραστές ανυπομονούν να έρθουν στην Κύπρο για να επισκεφτούν προσωπικά τα ακίνητα, γεγονός που θα δημιουργήσει ζήτηση σε μια αγορά, η οποία θα επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2022.

Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι παρά τη συρρίκνωση της κυπριακής οικονομίας κατά 6,2% το προηγούμενο έτος, η αγορά ακινήτων στη χώρα μας παρέμεινε σχετικά ισχυρή. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Δείκτη Τιμών Ακινήτων της Κεντρικής Τράπεζας, οι τιμές των ακινήτων έχουν αυξηθεί φέτος κατά 2%.

Η αγορά ακινήτων βρισκόταν σε τροχιά ανάπτυξης πριν ξεσπάσει η πανδημία και πρόκειται να επιστρέψει σε αυτήν μόλις αρθούν οι περιορισμοί. Επομένως, είναι φυσιολογικό οι επενδυτές να ανυπομονούν να εκμεταλλευτούν αυτήν την ανάπτυξη. Ήδη, το ενδιαφέρον από αγοραστές της Μέσης Ανατολής το τελευταίο διάστημα ήταν ιδιαίτερα αυξημένο και κυρίως σε ό,τι αφορά την Λεμεσό.

Κατά πόσο το θεσμικό πλαίσιο ευνοεί την ανάπτυξη του κλάδου; Ποιες αλλαγές θεωρείτε ως άμεσης προτεραιότητας;

Θεωρώ πως το κράτος αντιλαμβάνεται τη μεγάλη σημασία του κλάδου, στην ανάπτυξη της οικονομίας. Ως εκ τούτου πιστεύω σε μία γόνιμη διαδικασία, μέσω της οποίας θα προωθούνται οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, προκειμένου η Κύπρος να διορθώσει, ή να εκσυγχρονίσει πτυχές του θεσμικού της πλαισίου, που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα.

Ως Παγκύπριος Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης & Οικοδομών έχουμε προτείνει συγκεκριμένα μέτρα που θα βοηθούσαν άμεσα προς αυτήν την κατεύθυνση, διευκολύνοντας πολύ ντόπιους και ξένους αγοραστές.

Στην κορυφή των προτάσεων αυτών, βρίσκεται η περιστολή της γραφειοκρατίας και η επίσπευση των διαδικασιών που σχετίζονται με την ανάπτυξη γης. Ζούμε την αρχή της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης, επομένως θα πρέπει οι χρόνοι που δουλεύει η κρατική μηχανή να ανταποκρίνονται σε αυτό το δεδομένο. Η ψηφιοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, είναι ένα πάγιο αίτημά μας, που με μεγάλη χαρά βλέπουμε σταδιακά να υλοποιείται.

Ταυτόχρονα όμως υπάρχουν ορισμένα θέματα που θα πρέπει να επιλυθούν τάχιστα και τα οποία επίσης καθορίζουν την ανταγωνιστικότητά μας ως προς άλλες γειτονικές αγορές. Η επίσπευση της διαδικασίας έκδοσης των τίτλων ιδιοκτησίας, είναι ένα από αυτά. Εξίσου σημαντικός θα έλεγα, πως είναι και ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, όπου σε ορισμένες περιπτώσεις δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές απαιτήσεις, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με την πρόνοια περί «ελάχιστου εμβαδού». Ένας νόμος που εγκρίθηκε δηλαδή προ δεκαετιών μας εμποδίζει από το να κατασκευάζουμε σύγχρονες, μικρές οικιστικές μονάδες όπως συμβαίνει σε όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις.

Από εκεί και πέρα, έχουμε καταθέσει προτάσεις που μπορούν να τονώσουν συνολικά την αγορά, όπως η θέσπιση μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για όσους επενδύσουν σε ακίνητα μέχρι το 2022 αλλά και η κατάργηση του φόρου κεφαλαιουχικών κερδών για ακίνητα που εγγράφονται στο Κτηματολόγιο έως το τέλος του ίδιου έτους.

Ψηλά στις προτιμήσεις οι πράσινες επενδύσεις

Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η ανάπτυξη γης συντελείται σε βάρος του περιβάλλοντος.  Από την πλευρά των επιχειρηματιών των αναπτύξεων, πιστεύετε ότι υπάρχει βάση σε αυτόν τον ισχυρισμό;

Ο τομέας επηρεάζει και επηρεάζεται από τις κλιματικές εξελίξεις, κάτι το οποίο θα πρέπει να αντιληφθούν εγκαίρως οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης και οι ιδιοκτήτες ακινήτων στην Κύπρο, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα. Σε μεγάλο βαθμό, θεωρούμε πως αυτό έχει ήδη συμβεί και είναι γι’ αυτό το λόγο που οι πλείστοι των επιχειρηματιών έχουν διαμορφώσει αναλόγως τις δραστηριότητές τους.

Η έννοια της αειφορίας, με κτήρια φιλικά προς το περιβάλλον, αλλά και χαμηλών ενεργειακών αναγκών τείνουν να κυριαρχήσουν στην αγορά. Κριτήρια όπως αυτά που αναφέρω, βρίσκονται πλέον ψηλά στη λίστα των αγοραστών, ως εκ τούτου κάθε επιχειρηματίας που θέλει να προηγείται των εξελίξεων, δε μπορεί παρά να τα ενσωματώνει στις κατασκευές του, διασφαλίζοντας στο τέλος της ημέρας τη βιωσιμότητα της εταιρείας τους, μέσω της δημιουργίας μονάδων που θα ικανοποιούν του πλέον απαιτητικούς επενδυτές.

Ακόμα και αν η υιοθέτηση πράσινων πολιτικών στις κατασκευές συνεπάγεται υψηλότερο κόστος, είναι βέβαιο ότι τα οφέλη σε βάθος χρόνου θα είναι πολύ περισσότερα σε σύγκριση με τον αρνητικό αντίκτυπο της μη ανάληψης σχετικής δράσης.

Η σημερινή τάση πολλών επενδυτών να επιλέγουν πράσινες επενδύσεις, δεικνύει ότι η μελλοντική ζήτηση πιθανότατα να έχει στο επίκεντρο την παράμετρο του περιβαλλοντικού αποτυπώματος ενός ακινήτου. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος, που πολλοί επενδυτές εστιάζουν και στην ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων ακινήτων, καθιστώντας τα πιο ανθεκτικά, πιο βιώσιμα, αλλά και πιο ικανά να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται.

Η ανάγκη για επικέντρωση στην αειφορία, προκύπτει όμως και μέσα από τη στροφή ενοικιαστών και αγοραστών σε πράσινα ακίνητα. Έρευνες καταδεικνύουν ότι το 50% των ενοικιαστών θεωρούν τα πράσινα διαπιστευτήρια ενός κτηρίου ολοένα και σημαντικότερα, ενώ ένας στους τρεις δηλώνει ότι η ενεργειακή απόδοση είναι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ενός νέου σπιτιού. Αγοραστές και ενοικιαστές παρουσιάζονται πλέον πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα όταν αγοράζουν ή ενοικιάζουν ένα ακίνητο, που μεταξύ άλλων τους προσφέρει εξοικονόμηση ρεύματος και συνεπώς χαμηλότερους λογαριασμούς. 

Ο κυπριακός τομέας ακινήτων οφείλει να συμμετάσχει στην προσπάθεια καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής τόσο για περιβαλλοντικούς όσο και για λόγους βιωσιμότητας. Η έγκαιρη κατανόηση, από πλευράς επιχειρηματιών, των πολυποίκιλων κινδύνων που ελλοχεύουν για τις μη πράσινες κατασκευές, θα βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός βιώσιμου χαρτοφυλακίου ακινήτων, με όλα τα συνεπακόλουθα οφέλη για τους επενδυτές, το περιβάλλον και την Κύπρο ευρύτερα. 

Ποιες προοπτικές υπάρχουν για τον κλάδο; Εντοπίζετε συγκεκριμένες δυνατότητες, βάσει των τάσεων της αγοράς;

Η βελτίωση της επιδημιολογικής εικόνας το νησιού μας, το ζεστό καλοκαίρι, η άρση των περιορισμών, καθώς επίσης και το προχωρημένο εμβολιαστικό πλάνο της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτελούν τα καλύτερα εχέγγυα για προσέλκυση ξένων επενδυτών. Μέχρι τώρα, οι εν δυνάμει αγοραστές ενδιαφέρονταν να προχωρήσουν σε αγορά ακινήτων στο νησί, ωστόσο οι πρακτικές δυσκολίες των περιοριστικών μέτρων έβαζαν φρένο στα όποια επενδυτικά τους σχέδια.

Την ίδια ώρα, τα δεδομένα δείχνουν επικείμενη αναθέρμανση του τομέα και μέσω της τοπικής ζήτησης. Έρευνα με επίκεντρο την αγορά πρώτης κατοικίας που πραγματοποίησε πρόσφατα η LionGlobal, καταδεικνύει ότι την κυρίαρχη δύναμη στον τομέα της αγοράς ακινήτων τα επόμενα χρόνια αναμένεται να αποτελέσουν οι Millennials.

Από τις απαντήσεις των συμμετεχόντων προκύπτει ξεκάθαρα ότι οι Κύπριοι Millennials επιθυμούν την αγορά ενός μεγάλου και ευρύχωρου σπιτιού με κήπο ή διαμερίσματος, παρά την ενοικίαση. Βεβαίως, απαραίτητη προϋπόθεση για υλοποίηση των σχεδίων των νεαρών ζευγαριών για αγορά ακινήτου αποτελεί η υιοθέτηση, εκ μέρους του κράτους, ενός ολοκληρωμένου σχεδίου στήριξης απόκτησης πρώτης κατοικίας.

Και αυτό γιατί η έρευνα έδειξε πως οι νέοι δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν το ποσό της προκαταβολής που απαιτείται από τις τράπεζες, προκειμένου να τους παραχωρήσουν δάνειο. Σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο, η πρόσφατη απόφασης της Κυβέρνησης για ενίσχυση του σχεδίου επιδότησης επιτοκίου για στεγαστικά δάνεια είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.

Αναφορικά με την εξωγενή ζήτηση, η πρωτοβουλία του κράτους για προσέλκυση μεγάλων-ξένων εταιρειών ώστε να στεγάσουν στην Κύπρο τα κεντρικά τους γραφεία, είναι αναμενόμενο να δημιουργήσει την ανάλογη ζήτηση. Αναφέρομαι σε μεγάλους, σύγχρονους γραφειακούς χώρους, όπου θα στεγάζονται αυτές οι εταιρείες.

Σε συνέχεια αυτής της πρωτοβουλίας, εκτιμώ ότι η ζήτηση για προσιτές οικιστικές μονάδες θα ενταθεί, καθώς οι ξένοι εργαζόμενοι που αναμένεται να μετακομίσουν στην Κύπρο, αναμένεται να αναζητήσουν έναν τρόπο ζωής αρκετά κοντά σε εκείνον που είχαν έως σήμερα.

Παράλληλα, θεωρώ ότι η ζήτηση για μονοκατοικίες, που θα λειτουργούν είτε ως μόνιμες, είτε ως εξοχικές κατοικίες ατόμων που προέρχονται από άλλες χώρες, θα συνεχίσει να αυξάνεται. Εξάλλου, οι σύγχρονες υποδομές, οι μεγάλες αναπτύξεις που ολοκληρώνονται και τα φυσικά χαρακτηριστικά της Κύπρου, την καθιστούν μία ιδανική επιλογή για να συνδυαστεί η εργασία με την ψυχαγωγία και τη διασκέδαση.

Θεωρώ επομένως πως αυτό είναι το τρίπτυχο στο οποίο θα πρέπει να βασιστούμε, διαμορφώνοντας μία ελκυστική εμπειρία διαβίωσης, που θα απευθύνεται στην εγχώρια και διεθνή αγορά.