Ζ. Κουλίας: Αδύνατον να ανακτηθούν έσοδα από «χρυσά» διαβατήρια

Σχεδόν αδύνατον, θεωρεί ότι θα ανακτηθούν τα εκατομμύρια ευρώ που δεν καταβλήθηκαν στο κράτος από επενδυτές για την πολιτογράφησή τους ως κύπριοι, ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας.

Σε συνέντευξή του στη StockWatch, ο κ. Κουλίας χαρακτήρισε πολύ δύσκολο να εντοπισθούν τα πρόσωπα αυτά, ενώ θα χρειαστεί να γίνουν εξαιρετικά χρονοβόρες διαδικασίες, επισημαίνοντας ότι η κάθε περίπτωση θα πρέπει να τύχει ξεχωριστής διαχείρισης.

Κληθείς να απαντήσει σε ερώτηση για το πως μπορεί να αναστραφεί η εικόνα ότι στην Κύπρο επικρατεί η διαφθορά και το ρουσφέτι, ο πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου, τόνισε ότι θα πρέπει ο επόμενος πρόεδρος της Δημοκρατίας που θα επιλεγεί από το λαό να «γεμίζει την καρέκλα του», καθώς δεν θα χρειαστεί μόνο να καθαρίσει τον στάβλο του Αυγεία, αλλά θα πρέπει να τον χαλάσει και να τον κτίσει ξανά από την αρχή.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Κουλίας απαντά επίσης σε ερωτήματα για την έκθεση της Ελεγκτικής υπηρεσίας για το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα των πολιτογραφήσεων και τι να αναμένουμε από την επιτροπή Ελέγχου.

Επίσης, δίνει απαντήσεις για το πως στήθηκε το πάρτι με την παραχώρηση διαβατηρίων και υπηκοοτήτων, καταλογίζει ευθύνες σε Βουλή, πολιτικούς και στο Γενικό και Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα.

Αναφέρεται ακόμα, στα επόμενα βήματα της Επιτροπής Ελέγχου, αναφορικά με την υπόθεση των πολιτογραφήσεων, αλλά και γενικότερα τις εργασίες που προγραμματίζει για τη νέα κοινοβουλευτική περίοδο που ξεκίνησε.

Η συνέντευξη

Ερ.: Η Επιτροπή Ελέγχου, εξετάζει ακόμα μια έκθεση για το σκάνδαλο των χρυσών διαβατηρίων, ποιες είναι οι δικές σας διαπιστώσεις;

Απ.: Οι γενικές διαπιστώσεις, βεβαιώνονται από τα ίδια τα γεγονότα, καθότι το ίδιο το κράτος χρειάστηκε να διορίσει δύο επιτροπές, την επιτροπή Καλογήρου και την επιτροπή Νικολάτου.

Οι διαπιστώσεις του γενικού Ελεγκτή, περίπου είναι στο ίδιο μοτίβο, ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα παραβίασε την κείμενη νομοθεσία, εν πολλοίς παρερμηνεύθηκε και εξυπηρετήθηκαν αλλότρια συμφέροντα, από το σκοπό του προγράμματος.

Η πιο αξιόπιστη μαρτυρία της ορθότητας του Γενικού Ελεγκτή, είναι ότι αυτό το πρόγραμμα έκλεισε από το ίδιο το κράτος, λόγω του στραβού δρόμου που πήρε η όλη υπόθεση.

Άρα, όταν από κυβερνητικής πλευράς επικρίνεται η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, αυτό είναι μέγα σφάλμα και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Οι διαπιστώσεις του Γενικού Ελεγκτή, είναι καθόλα εμπεριστατωμένες, τεκμηριωμένες και αποδίδουν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ.

Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για το έργο που επιτελεί η Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας και ιδιαίτερα ο προϊστάμενος αυτής, ο κ. Οδυσσέας Μιχαηλίδης.

Ερ.:Πέραν της συζήτησης της έκθεσης, να αναμένουμε και κάτι άλλο από την Επιτροπή Ελέγχου;

Απ.: Η επιτροπή Ελέγχου, καθήκον έχει να ακούσει όλους τους εμπλεκόμενους. Σε πρώτο στάδιο, άκουσε τον υπουργό Εσωτερικών και το Γενικό Ελεγκτή, και σε δεύτερο στάδιο τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες υπηρεσίες.

Ο ρόλος της επιτροπής, όμως, δεν είναι μόνο να ακούσει όλους τους εμπλεκομένους και να καταγράφει τα πρακτικά. Καλείται και η αρμόδια αρχή, η οποία είναι το ΤΑΕ Αρχηγείου, καθώς έχει επισημανθεί στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, αλλά και στις εκθέσεις Καλογήρου και Νικολάτου, ότι υπάρχει πιθανή διάπραξη ποινικών αδικημάτων.

Όπως όλα δείχνουν, παραβιάστηκε ο βασικός νόμος, παρά την έλλειψη κανονισμού, διότι οι κανονισμοί έγιναν το 2020, ενώ το πρόγραμμα εφαρμόσθηκε αρκετά χρόνια πριν.

Θα πρέπει να πούμε για την ιστορία ότι, το πρόγραμμα λειτούργησε επί τριών προέδρων της Δημοκρατίας. Επί προεδρίας του Τάσσου Παπαδόπουλου δόθηκαν πέντε διαβατήρια, επί Δημήτρη Χριστόφια 167 και επί διακυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη 3.5 χιλιάδες.

Τα παρατράγουδα δεν παρατηρήθηκαν κατά τη θητεία των δύο προηγούμενων προέδρων, αλλά του σημερινού προέδρου της Δημοκρατίας και φαίνεται ότι έγινε ένα καλό πάρτι στην όλη διαδικασία, εξού και οδηγούνται και υποθέσεις στα δικαστήρια.

Ερ.: Είχε αδυναμίες ο νόμος που ψήφισε η Βουλή και πως επηρέασε η έλλειψη κανονισμών, το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων;

Απ.: Ο νόμος δεν είχε ιδιαίτερες αδυναμίες, ελλείψει όμως κανονισμών, άρχισαν να ερμηνεύουν και να παρερμηνεύουν όπως ήθελαν, λόγω του ότι θέλανε να δώσουν οπωσδήποτε διαβατήρια, για να πάρουν το λαβείν τους.

Το πρόγραμμα, όμως, δεν ήταν μόνο να δώσεις διαβατήρια, έπρεπε να υπάρχει παρακολούθησή του, για την επένδυση και το χρονικό διάστημα, τα χρήματα που θα έπρεπε να δοθούν, αλλά και να ελεγχθούν αυτά που αγοράζονταν με πωλητήρια έγγραφα, εάν είναι πραγματικά.

Ο γενικός Ελεγκτής, είπε μιλώντας στην Επιτροπή, ότι όταν επισκέφθηκε χώρους όπου θα έπρεπε να υπάρχουν ακίνητα, διαπίστωσε ότι ήταν χωράφια ή ακακίες, άρα κάποιοι έκαναν τα στραβά μάτια.

Ο νόμος δεν έλεγε αυτό όμως, προνοούσε πραγματικό σπίτι και διαμέρισμα, πραγματική ιδιοκτησία. Στο τέλος όμως, αυτό που διαπιστώθηκε είναι ότι δεν ανταποκρινόταν στην πραγματική επένδυση, αλλά εκείνοι προφανώς έλαβαν αυτά που έπρεπε να λάβουν. Δηλαδή, το ενδιαφέρον ήταν μέχρι να εισπράξουν και δεν τους ενδιέφερε το τι θα γινόταν στη συνέχεια.

Άρα, εδώ είναι τα μεμπτά του όλου συστήματος. Συζητώντας και με τον Υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος πιστεύω δεν φέρει καμία ευθύνη, καθώς επί δικής του θητείας έκλεισε το πρόγραμμα και δεν δόθηκαν διαβατήρια, μου ανέφερε ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα έπρεπε να είναι ξεχωριστή υπηρεσία, με ομάδα παρακολούθησης.

Βλέποντας τώρα το πρόγραμμα και διαπιστώνοντας ότι κάποιοι επιτήδειοι εκμεταλλεύθηκαν τα κενά, στη μεγάλη προσπάθεια τους να εισπράξουν, ανακαλύπτεις ότι πολλοί έκαναν τα στραβά μάτια, καθώς το πρόγραμμα δεν είχε το μηχανισμό ελέγχου και επιτήρησής του.

Παρά το ότι, θα έλεγα ότι οι υπηρεσιακοί, οι οποίοι χειρίστηκαν τα θέματα στο υπουργείο Εσωτερικών, όλες τις πληροφορίες που συνέλεγαν ήταν καταγραμμένες και διαφαινόταν το πρόβλημα.

Στην πορεία όμως, άρχισαν να φανερώνονται τα πράγματα και άρχισαν να δίνονται αβέρτα τα διαβατήρια και στους συγγενείς και στα εγγόνια κτλ.

Ερ.: Ποιοι φέρουν ευθύνες για το πρόγραμμα;

Απ.: Οι καθ' ύλην αρμόδιοι υπουργοί Εσωτερικών και Οικονομικών της διακυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη, οι οποίοι όταν πήγαιναν στο Υπουργικό Συμβούλιο, διαβεβαίωναν τους συναδέλφους τους ότι δεν υπάρχει θέμα με τις πολιτογραφήσεις που καλούνταν να εγκρίνουν με συνοπτικές διαδικασίες.

Δεν συμφωνώ με αυτούς που καταλογίζουν ευθύνες στο Υπουργικό Συμβούλιο, καθώς συνεδριάζει μια φορά την εβδομάδα και καλείται σε διάστημα δύο τριών ωρών να πάρει αποφάσεις για σειρά θεμάτων.

Την ευθύνη, την έχουν οι αρμόδιοι υπουργοί που πήγαιναν στις συνεδρίες του Υπουργικού Συμβουλίου και διαβεβαίωναν τους συναδέλφους τους ότι δεν υπήρχε κανένα ζήτημα με τις πολιτογραφήσεις που καλούνταν να εγκρίνουν, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αγνόησαν σημειώματα υπηρεσιακών που προειδοποιούσαν για αδυναμίες επενδυτών.

Οι μόνοι που είχαν γνώση του τι γινόταν ήταν οι πάροχοι (λογιστές, δικηγόροι και εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών), αυτοί που οργάνωναν την όλη δουλειά και εν πολλοίς ανέχθηκαν τα δύο υπουργεία.

Ερ.: Θεωρείτε ότι θα αποδοθούν ευθύνες στους πραγματικούς υπαίτιους, οι πρώην υπουργοί Εσωτερικών και Οικονομικών δεν φέρουν ευθύνη; Δεν θα πρέπει να πληρώσουν;

Απ.: Αυτό είναι αποκλειστικό δικαίωμα του Γενικού Εισαγγελέα και του βοηθού, εκείνοι θα εφαρμόσουν την κείμενη νομοθεσία, εκείνοι θα διαπιστώσουν τις τυχόν ευθύνες και αδικήματα του καθενός. Μην ξεχνάμε ότι ο καθένας είναι αθώος μέχρι απόδειξης του εναντίον.

Εγώ δεν μπορώ να πω αυτός είναι ένοχος και πάρτε του το κεφάλι. Μπορώ όμως να πω ότι, υπάρχει εκ πρώτης όψεως διαπίστωση παρανομιών σε αυτή την εφαρμογή του νόμου και εκείνοι που πρέπει να συλλέξουν τη μαρτυρία και να στοιχειοθετήσουν ποινικά αδικήματα, είναι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι εισαγγελείς που είναι από το Σύνταγμα ταγμένοι για την εφαρμογή του νόμου.

Σαφώς, υπάρχει πολιτική ευθύνη, αλλά προσωπικά δεν μπορώ να καταλογίσω ενοχές ή μη. Η διαπίστωση είναι ότι, παραβιάστηκε η νομοθεσία, επιδείχθηκε τεράστια ανοχή, ίσως από πιέσεις των παρόχων που φλέγονταν να παίρνουν το λαβείν τους και δεν λήφθηκαν έγκαιρα τα απαραίτητα μέτρα.

Το συγκεκριμένο μέτρο εφαρμόσθηκε με μεγάλη επιτυχία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Βρετανία, χωρίς να σημειωθούν τα παρατράγουδα που έγιναν στην Κύπρο.

Ερ.: Στην έκθεση, αλλά και κατά την πρώτη συνεδρία αφέθηκαν και αιχμές κατά της Βουλής, πόσο την αγγίζουν οι ευθύνες;

Απ.: Η Βουλή, θα έλεγα, ότι η ευθύνη της είναι ότι ενημερωνόταν, αλλά δεν έχει κάποια υπηρεσία και δεν είναι ντετέκτιβ για να διενεργεί ελέγχους για να διαπιστώσει εάν ευσταθούν τα όσα αναφέρονταν. Η Βουλή, καλή τη πίστη, δεχόταν μια ενημέρωση από την κυβέρνηση και θεωρούσε ότι ο νόμος εφαρμοζόταν.

Γι’ αυτό και στην πρώτη συνεδρία της επιτροπής λέχθηκε από τον υπουργό Εσωτερικών, προς το Γενικό Ελεγκτή, ότι δεν τους έλεγξε νωρίτερα. Ο Ελεγκτής όμως, δεν είναι επιστάτης του κυβερνητικού έργου, για να δώσει οδηγίες πριν ξεκινήσει μια εργασία για τον τρόπο που θα πρέπει να γίνει.

Εκ του Συντάγματος, ο Γενικός Ελεγκτής ελέγχει τις συντελεσθείσες κυβερνητικές πράξεις και κάνει το νενομισμένο έλεγχο. Αυτό που λέγεται για το Γενικό Ελεγκτή, είναι αφέλεια για να μην πω ανοησία.

Ερ.: Υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων του γενικού και βοηθού γενικού Εισαγγελέα, καθώς ήταν μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου που ενέκρινε μεγάλο αριθμό πολιτογραφήσεων, και τώρα θα πρέπει να διερευνήσουν τις ίδιες υποθέσεις, τι θα πρέπει να γίνει; 

Απ.: Παρατραβηγμένο θεωρώ το συγκεκριμένο, όμως είναι η πρώτη φορά στη Δημοκρατία που δύο Εισαγγελείς διετέλεσαν και υπουργοί. Δεν πιστεύω ότι ο Γενικός και Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, είχαν γνώση του τι συνέβαινε και το ενέκριναν. Σίγουρα υπάρχουν διφορούμενες απόψεις επί του θέματος. Η ευθύνη τους είναι αυτή που είχε και όλο το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο καλή του πίστη ενέκρινε αυτά τα διαβατήρια.

Σίγουρα είναι λίγο παράδοξο, να καλούνται να εξετάσουν κάποιες υποθέσεις πολιτογραφήσεων που και οι ίδιοι ενέκριναν, αλλά κάλλιστα μπορούν να αναθέσουν σε ανώτερους δικηγόρους της Δημοκρατίας να χειριστούν τις συγκεκριμένες υποθέσεις.

Ερ.: Τι θα πρέπει να γίνει για να μπορέσει το κράτος να ανακτήσει μέρος των εσόδων του από το πρόγραμμα;

Απ.: Σε αυτό το σημείο λέγονται πολλά, όπως είναι το ΦΠΑ. Η δική μου θέση είναι ότι σε αυτό το σημείο, εφαρμοζόταν σωστά ο νόμος. Όμως, αν νόμος προνοεί ότι η επένδυση θα πρέπει να είναι εσαεί και δεν έγινε, τότε εγείρεται θέμα για το τι μπορείς να ανακτήσεις από αυτούς που πήραν το διαβατήριο και έφυγαν.

Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι ανάκληση υπηκοοτήτων, αλλά τα απολεσθέντα χρήματα, το θεωρώ σχεδόν αδύνατον, να ανακτηθούν, καθώς αυτοί που πήραν τα διαβατήρια και αυτοί που πήραν τα χρήματα, κάτω από τις συγκεκριμένες εξελίξεις, δεν μπορούν να εξευρεθούν και να τους υποχρεώσεις να πληρώσουν.

Εκτός αν βρίσκονται στην Κύπρο και έχουν στην κατοχή τους περιουσιακά στοιχεία, τα οποία μπορούν να κλητεύσουν. Η κάθε περίπτωση, όμως, είναι διαφορετική και θα πρέπει να τύχει διαφορετικής διαχείρισης.

Ερ.: Ποια είναι τα επόμενα βήματα της Επιτροπής Ελέγχου, ποια η διαδικασία που θα ακολουθηθεί για το θέμα;

Απ.: Ενδεχομένως, η Επιτροπή αφού ολοκληρώσει τη συζήτηση και ετοιμαστεί ένα συνοπτικό κείμενο για το έργο που διαμείφθηκε στις συνεδρίες, να ζητήσει να γίνει συζήτηση στην Ολομέλεια του σώματος. Είθισται όταν τα θέματα είναι σημαντικά, να τίθενται ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής για συζήτηση.

Ερ.: Η γενική εικόνα είναι ότι στην Κύπρο επικρατεί η διαφθορά και το ρουσφέτι. Μπορεί να αναστραφεί η εικόνα αυτή;

Απ.: Αυτή είναι πράγματι η εικόνα της χώρας μας, είχαμε την ατυχία να κυβερνήσουν άνθρωποι οι οποίοι δεν γέμιζαν τις καρέκλες τους, αλλά στο χέρι μας είναι να κάνουμε εκείνες τις επιλογές στο μέλλον, ώστε να αναλάβουν πρόσωπα τα οποία μπορούν να επαναφέρουν τα πράγματα στη σωστή γραμμή και πλεύση.

Δηλαδή, το στάβλο του Αυγεία δεν πρέπει απλά να τον καθαρίσουμε, αλλά να τον κλείσουμε, να τον χαλάσουμε και να τον κτίσουμε ξανά από την αρχή.

Ερ.: Πιστεύεται ότι υπάρχουν αυτά τα πρόσωπα στους υποψηφίους προέδρους;

Απ.: Είναι στο χέρι του κόσμου να αποφασίσει ποιοι είναι οι σωστοί, καθώς ως τώρα αποτύχαμε και ειδικά στις τρεις τελευταίες πενταετίες. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι διανύουμε δύσκολους καιρούς και χρειαζόμαστε καλό καραβοκύρη.

Ερ.: Η Βουλή επανάρχισε τις εργασίες της. Τι να αναμένουμε στην ατζέντα της επιτροπής Ελέγχου;

Απ.: Ως είθισται, η επιτροπή Ελέγχου, συζητά τα ζητήματα που προκύπτουν από τις εκθέσεις του Γενικού Ελεγκτή. Το αμέσως επόμενο διάστημα, θα εξετάσει το θέμα των ανείσπρακτων φόρων.

Φυσικά, οι πλείστοι ανείσπρακτοι φόροι που αναφέρονται στην έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, είναι εκ των ων ουκ άνευ να εισπραχθούν, καθώς πρόκειται για πρόσωπα που έχουν αποβιώσει ή για εταιρείες που πτώχευσαν και έχουν διαγραφεί από τον Έφορο, και δεν υπάρχουν πλέον εισοδήματα η περιουσιακά στοιχεία, για να εισπραχθούν.