Α. Μιλιδώνης: Όχι επενδύσεις ΤΚΑ μόνο σε κυπριακά ομόλογα

Επανέρχεται στο προσκήνιο η ανάγκη θέσπισης μίας ανεξάρτητης εποπτικής αρχής σε ότι αφορά τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία, η οποία να λειτουργεί μακριά από κρατικές ή πολιτικές παρεμβάσεις και να συνάδει με την πρακτική των πλείστων κρατών μελών της ΕΕ.

Το θέμα αυτό έχει απασχολήσει κατά καιρούς τους κοινωνικούς εταίρους καθώς σχετικό νομοσχέδιο είχε συζητηθεί στην κοινοβουλευτική επιτροπή οικονομικών τον Μάρτιο του 2020.

Το νομοσχέδιο αφορούσε στη μεταρρύθμιση και ενοποίηση της εποπτείας των ασφαλιστικών εταιρειών και των ταμείων επαγγελματικών συντάξεων, κάτω από μία ανεξάρτητη αρχή. 

Κατάληξη μέχρι σήμερα δεν υπήρξε λόγω κυρίως των διαφορετικών προσεγγίσεων που εκδηλώνονται από κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως επίσης και από το συνδικαλιστικό κίνημα.

Ο καθηγητής χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου Ανδρέας Μιλιδώνης σε συνέντευξη του στη StockWatch με αντικείμενο τα συνταξιοδοτικά και τα ασφαλιστικά ταμεία, τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ της σύστασης μίας ανεξάρτητης εποπτικής αρχής για τον συνταξιοδοτικό και τον ασφαλιστικό τομέα, η οποία, όπως τονίζει, να λειτουργεί με καθαρά τεχνοκρατικά κριτήρια κάτω από την ομπρέλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εκτιμά ότι η αρχή αυτή θα μπορούσε να τεθεί κάτω από την εποπτεία της ΚΤ, η οποία έχει την τεχνογνωσία σε ότι αφορά την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος.

Ο κ. Μιλιδώνης εξηγεί στη συνέντευξη του που ακολουθεί, τους λόγους γιατί επιβάλλεται η δημιουργία ανεξάρτητης εποπτικής αρχής και επισημαίνει τα πλεονεκτήματα που θα προκύψουν από μία τέτοια θεσμική αλλαγή.

Αναφέρεται στην ανάγκη μακροπρόθεσμων σχεδιασμών και στην παροχή πιο ελκυστικών κινήτρων, για να επανακτήσει ο μέσος πολίτης, όπως λέει, την εμπιστοσύνη του στον κλάδο της ασφάλισης και των συντάξεων με την προοπτική να αυξήσει τις αποταμιεύσεις του.

Σε ότι αφορά την επενδυτική πολιτική του ΤΚΑ ο κ. Μιλιδώνης είναι κατηγορηματικός σε επενδύσεις μεγάλου ρίσκου και πολύ επιφυλακτικός και σε τυχόν επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα. 

Ερ.:  Κατά καιρούς τέθηκε επιτακτικά η ανάγκη για ανεξαρτητοποίηση του θεσμού του Εφόρου Ταμείων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών. Διαφαίνεται ότι ένα από τα εμπόδια είναι η αντίθετη άποψη του συνδικαλιστικού κινήματος. Ανεξάρτητα αυτών, γιατί επιβάλλεται η ανεξαρτησία του θεσμού αυτού που βρίσκεται επί δεκαετίες κάτω από την ομπρέλα του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων;

Απ.:  Η σύντομη απάντηση είναι ότι χρειάζεται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός σε θέματα συντάξεων και ασφαλιστικών προϊόντων, ιδιαίτερα στον κλάδο ζωής, αφού, τόσο οι συντάξεις, όσο και οι ασφάλειες, έχουν μακροπρόθεσμο ορίζοντα εκπλήρωσης.

Αντιθέτως, ο βραχυπρόθεσμος σχεδιασμός που χαρακτηρίζει το υφιστάμενο σύστημα, όχι μόνο δεν συνάδει με το πιο πάνω πλαίσιο, αλλά δεν φαίνεται να τυγχάνει της δέουσας εμπιστοσύνης από τους πολίτες, σύμφωνα και με σχετικές έρευνες αξιοπιστίας της Stockwatch.

Θα έλεγα ότι αυτός είναι ο κύριος λόγος που χρειάζεται η σύσταση νέας, Ανεξάρτητης Εποπτικής Αρχής για τον συνταξιοδοτικό και τον ασφαλιστικό τομέα, η οποία να λειτουργεί με καθαρά τεχνοκρατικά κριτήρια κάτω από την ομπρέλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συνεπώς θεωρώ ότι η δημιουργία ενός τέτοιου ανεξάρτητου θεσμού, θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στον τομέα ασφάλισης και συντάξεων αυξάνοντας την τάση μακροχρόνιας αποταμίευσης, που επίσης πάσχει στην Κύπρο σε σχέση με την Ε.Ε.

Εταιρική διακυβέρνηση και καταλληλότητα στελεχών

Ερ.:  Υπάρχει επάρκεια τεχνογνωσίας στα μέλη των ΔΣ των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών ώστε να τα διαχειρίζονται αποτελεσματικά;

Απ.:  Με βάση επίσημα στοιχεία, στο τέλος του 2016 λειτουργούσαν πέραν των 1.000 ταμείων προνοίας του ιδιωτικού τομέα, εγγεγραμμένα στο μητρώο του Εφόρου Ταμείων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών. Το ερώτημα που εγείρεται είναι εύλογο και θα πρόσθετα υπό τύπου ερωτήματος: Περνούν από έλεγχο καταλληλότητας τα μέλη των εν λόγω ΔΣ συνταξιοδοτικών ταμείων; Δηλαδή, λειτουργεί η διαδικασία του fit and proper;

Ζήσαμε ήδη το σκάνδαλο του Ταμείου Συντάξεων της ΑΤΗΚ. Είδαμε επίσης πρόσφατα το εξής παράδοξο: Ιδιωτικό ταμείο προνοίας να επενδύει περίπου 20% της αξίας του σε μια μόνο μετοχή στην Κύπρο, ενώ η επενδυτική του πολιτική αυτό-προσδιορίζεται ως συντηρητική.

Ερ.:  Θα θέλαμε την άποψη σας σε σχέση με την ποιότητα της εταιρικής διακυβέρνησης των ασφαλιστικών εταιρειών και γενικότερα σε ότι αφορά το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς.

Απ.:  Όντως, είναι πολύ σημαντικά και τα δύο θέματα που εγείρετε καθώς πέραν της πολυπλοκότητας των ασφαλιστικών προϊόντων, έχουμε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης και ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Το πρόσφατο παράδειγμα της κατάρρευσης της Olympic Insurance, η οποία ήταν εγγεγραμμένη στην Κύπρο κάτω από τον εποπτικό έλεγχο της χώρας μας και δραστηριοποιείτο στους κλάδους γενικής φύσεως, κυρίως στη Βουλγαρία, έχει να μας διδάξει κάποια μαθήματα σε σχέση με το ιδιοκτησιακό καθεστώς αυτών των εταιρειών.

Με βάση δημοσιεύματα της OCCRP, φαίνεται να υπάρχουν υποψίες για διασύνδεση της εν λόγω εταιρείας με ξέπλυμα  χρήματος. Ακόμα και να μην αποδειχθεί μια τέτοια εμπλοκή, δεν θα έπρεπε η εποπτική αρχή τέτοιων μεγάλων εταιρειών να έχει την τεχνογνωσία σε πρακτικά ζητήματα πρόληψης και καταστολής ξεπλύματος χρήματος;

Πολιτικοί προϊστάμενοι σε ανεξάρτητες αρχές!

Ερ.:  Καταβλήθηκε κάποια προσπάθεια  σύστασης ενιαίας εποπτικής αρχής ασφαλιστικών εταιρειών και ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών την οποία φρέναραν οι αντιδράσεις  συντεχνιών και κοινοβουλευτικών κομμάτων. Ποια είναι η πρακτική που ακολουθείται σε προηγμένες χώρες;

Απ.:  Η Κύπρος λειτουργεί πλέον εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συμμετέχει ως μία από τις 31 χώρες που εκπροσωπούνται στην Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (ΕΑΑΕΣ/ με σύντμηση EIOPA στα αγγλικά. Η συντριπτική πλειοψηφία, πέραν των 27 χωρών, εκπροσωπείται από ανεξάρτητους θεσμούς, όπως την Κεντρική Τράπεζα (National Central Bank) και τη Χρηματοοικονομική Εποπτική Αρχή (Financial Services Authority) κάθε χώρας.

Ωστόσο, η Κύπρος , εκπροσωπείται από δύο βραχίονες της εκτελεστικής εξουσίας: Τον Έφορο Ταμείων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (Υπουργείο Εργασίας) και την Υπηρεσία Ελέγχου Ασφαλιστικών Εταιρειών (Υπουργείο Οικονομικών), της οποίας προΐσταται ο/η Έφορος Ασφαλίσεων. Και οι δύο βραχίονες έχουν πολιτικούς προϊστάμενους, από τους οποίους εξαρτάται εάν θα χρησιμοποιήσουν επιστημονικές μελέτες σχετικά με τις τάσεις των παραγόντων που επηρεάζουν τη βιωσιμότητα συνταξιοδοτικών ταμείων αλλά και των ασφαλιστικών προϊόντων. Επίσης, είναι δύσκολο για την οποιαδήποτε κυβέρνηση να σχεδιάσει και να καταφέρει να υλοποιήσει πλάνο πέραν των πέντε χρόνων. Άρα, ενώ οι πιο πολλές χώρες συμμετέχουν με ανεξάρτητους θεσμούς, η Κύπρος συμμετέχει με κομμάτι της εκτελεστικής εξουσίας. Χρειάζεται αλλαγή.

Ερ.:  Μήπως ελλοχεύουν κίνδυνοι στην περίπτωση σύστασης μίας ανεξάρτητης ενιαίας εποπτικής αρχής;

Απ.:  Κίνδυνοι ενδεχομένως να υπάρχουν στο σκέλος κυρίως της διακυβέρνησης, αλλά θεωρώ ότι τα οφέλη από τη λειτουργία μιας νέας ανεξάρτητης Ενιαίας Εποπτικής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων υπερισχύουν, σε σχέση πάντα με το που βρισκόμαστε σήμερα. Τέτοιοι κίνδυνοι μπορούν να απαλειφθούν αντλώντας συμπεράσματα από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και συγκεκριμένα εντός του ΕΑΑΕΣ. Η δομή τέτοιας αρχής χρειάζεται να λειτουργεί διαχρονικά μακριά από πολίτικες σκοπιμότητες και πολιτικές παρεμβάσεις.

Το κράτος να προστατεύει τους πολίτες

Ερ.:  Το κράτος πρέπει ή όχι να διαδραματίζει ρόλο στο πλαίσιο μίας ανεξάρτητης αρχής ασφαλιστικών εταιρειών και ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών;  

Απ.:  Φυσικά. Το κράτος οφείλει να προσφέρει στους πολίτες του τα εργαλεία για να μπορούν να διατηρούν, ή ακόμη καλύτερα, να αυξάνουν την ποιότητα ζωής τους. Αυτό γίνεται κατορθωτό και μέσα από συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά σχέδια που προστατεύουν τους οικείους μας από κινδύνους όπως ασθένειες ή θάνατο.

Το κράτος οφείλει να προστατεύει τους πολίτες που συμμετέχουν ή σκέφτονται να συμμετέχουν σε συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά προϊόντα. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της διαφύλαξης της σταθερότητας και φερεγγυότητας του τομέα συντάξεων και ασφαλίσεων, αλλά και της διασφάλισης της διαφάνειας στους όρους προϊόντων του κλάδου συντάξεων και ασφάλισης.

Ερ.:  Ποια πρέπει να είναι η διαδικασία διορισμού και στελέχωσης των στελεχών αυτής της ανεξάρτητης αρχής; Αυτή θα γίνεται από το εκάστοτε υπουργικό συμβούλιο ή τον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών; Ποιος θα διορίζει έφορο και διευθυντές της αρχής, δεν θα μιλάμε για διάβρωση της ανεξαρτησίας του θεσμού; Η βουλή θα πρέπει να έχει ρόλο;

Απ.:  Η νέα εποπτική αρχή θα πρέπει να είναι πάνω από όλα ανεξάρτητη. Πρέπει επίσης να έχει βαθιά γνώση στους κλάδους ασφάλισης και συντάξεων, όπως επίσης και σε θέματα που απασχολούν γενικά τον χρηματοπιστωτικό τομέα όπως την καταπολέμηση βρόμικου χρήματος. Πρέπει επίσης να έχει δύναμη και να δεσμεύεται από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο.

Πιστεύω ότι μια τέτοια αρχή θα μπορούσε να δημιουργηθεί εντός της Κεντρικής Τράπεζας για τους πιο κάτω λόγους:

• Είναι ένας από τους ανεξάρτητους θεσμούς στην Κύπρο που δεσμεύεται από ένα πολύ δυνατό Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο.
• Υπάρχει ήδη μεγάλη τεχνογνωσία και υποδομή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί (Οικονομίες κλίμακας).
• Από τις 31 χώρες που συμμετέχουν στο ΕΑΑΕΣ, πάρα πολλές χώρες ήδη συμμετέχουν μέσω της Κεντρικής τους Τράπεζας.
• Η Κεντρική Τράπεζα είναι μέρος του Ευρωσυστήματος που προσφέρει τεχνογνωσία σε θέματα όπως την καταπολέμηση βρόμικου χρήματος, για να καλύψει επίσης και τους κλάδους ασφάλισης και συντάξεων. 

Ερ.:  Mήπως χρειάζεται αναδόμηση και των συνταξιοδοτικών προϊόντων που προσφέρουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες;

Απ.:  Θα έλεγα ότι χρειάζεται απλοποίηση των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών προϊόντων, αλλά επίσης και βελτίωση της διαφάνειας (π.χ. σε σχέση με χρεώσεις, ρήτρες, υπόλοιπο λογαριασμού κλπ.).

Αναθεώρηση κινήτρων για συνταξιοδοτικά σχέδια

Ερ.:  Θα είναι εύστοχη μία αναθεώρηση των κινήτρων που προσφέρονται σε συνταξιοδοτικά σχέδια για σκοπούς φορολογικών κινήτρων στους ασφαλιζόμενους; Μήπως θα είναι και ένα σημαντικό κίνητρο για να δημιουργηθεί δυναμική στον τομέα των ασφαλιστικών εταιρειών;

Απ.:  Πέραν του 50% των Κυπρίων λαμβάνουν σήμερα ετήσιο εισόδημα λίγο κάτω από 19 χιλιάδες ευρώ, με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου για το 2020. Αυτό σημαίνει πως τα φορολογικά κίνητρα που προσφέρονται από το κράτος δεν ισχύουν για πέραν των μισών πολιτών στην Κυπριακή Δημοκρατία, αφού αυτά τα κίνητρα ισχύουν για άτομα που κερδίζουν πέραν των 19,500 ευρώ. Επίσης ο μέσος Κύπριος πολίτης (σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη) είναι υπερδανεισμένος, έχει χαμηλότερες αποταμιεύσεις, και επενδύει σε πολύ μεγάλο βαθμό σε ακίνητα εντός Κύπρου. Με άλλα λόγια όχι μόνο έχει φυλάξει λίγα «αυγά» για το μέλλον του, αλλά έχει φυλάξει τα περισσότερα «αυγά» σε ένα καλάθι. Σίγουρα χρειάζεται επανασχεδιασμός κινήτρων αλλά χρειάζονται και άλλες ιδέες. Πέραν της άποψης μου για απλοποίηση ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών προϊόντων, αλλά και αύξηση διαφάνειας, διατυπώνω μερικές ακόμα ιδέες ως εξής:

1^ο : Κίνητρα Αποταμίευσης για συνταξιοδότηση, ιδιαίτερα για άτομα που διστάζουν να λάβουν μέρος σε μεγάλα ταμεία. Για παράδειγμα, να δημιουργηθεί Προσωπικός Συνταξιοδοτικός Λογαριασμός (ΠροΣυΛο). Θα αποτελέσει κίνητρο σε χαμηλά αμειβόμενα νοικοκυριά  κυρίως, να αρχίσουν αποταμίευση μέσω της οποίας θα λαμβάνουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε μια μηνιαία κλήρωση με έπαθλο ενός προκαθορισμένου (π.χ. 20,000 ευρώ ή το αντίστοιχο ενός ετήσιου μισθού). Για τις λεπτομέρειες μπορούμε να κοιτάξουμε παρόμοια σχέδια στο εξωτερικό. Η ιδέα του ΠροΣυΛο θα ήταν μια γρήγορη λύση, αν και θα ήταν καλύτερο να σκεφτούμε λίγο πιο μακροπρόθεσμα τον επανασχεδιασμό του φορολογικού μας συστήματος.

2^ο  Το κράτος πρέπει να προωθήσει υποχρεωτικό μάθημα στη Χρηματοοικονομική Παιδεία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η Χρηματοοικονομική Παιδεία είναι η μετάδοση γνώσεων και ικανοτήτων που χρειάζονται οι πολίτες για να μπορούν να αποφασίσουν ορθολογικά σχετικά με διαχείριση των χρημάτων τους και να προγραμματίσουν (όσο γίνεται) καλύτερα το μέλλον. Ήδη τον περασμένο Σεπτέμβριο του 2020 εισαγάγαμε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ανταποκρινόμενο στην επιτακτική ανάγκη για την καλλιέργεια της χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο, το υποχρεωτικό μάθημα Χρηματοοικονομικής Παιδείας. Όσα τμήματα προσφέραμε μέχρι σήμερα για το συγκεκριμένο μάθημα είχαν γεμίσει.

3^ο Εκπαίδευση προσωπικού που δουλεύει στον τομέα συντάξεων και ασφάλισης. Μου έτυχε αρκετές φορές να ζητήσω λεπτομέρειες σε σχέση με προϊόντα που προωθούνται από εταιρείες του κλάδου, και να μην λαμβάνω ικανοποιητικές απαντήσεις.

4^ο Πρόωρες συνταξιοδοτήσεις πρέπει να συνοδεύονται οπωσδήποτε με το αντίστοιχο μειωμένο ωφέλημα. Αν και η πανδημία αναμένεται να μειώσει το προσδόκιμο ζωής, ο χαμηλός αριθμός θανάτων στην Κύπρο, 2^η καλύτερη επίδοση στην Ευρώπη, πιθανόν να μην δικαιολογεί βραχυπρόθεσμες αλλαγές στο υφιστάμενο σύστημα συνταξιοδότησης.

Χωρίς επενδυτική προοπτική τα €7,5 δισ. του ΤΚΑ

Ερ.:  Γίνεται πολύ λόγος για επενδυτική «εκμετάλλευση» των αποθεμάτων του ΤΚΑ, κυρίως των €7,5 δισ. που είναι παρκαρισμένα στο πάγιο ταμείο της Δημοκρατίας. Ποια είναι η άποψη σας;

Απ.:  Το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων παρέχει το πρώτο επίπεδο συνταξιοδοτικών ωφελημάτων και πρέπει να διατηρείται όσο το δυνατόν πιο ασφαλές γίνεται. Προσωπικά δεν είμαι υπέρ της επένδυσης αυτών των κεφαλαίων, για λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως με το θεσμικό πλαίσιο στην Κύπρο. Έχουμε ζήσει αρκετά σκάνδαλα στην Κύπρο, με αρκετά από αυτά να συνδέονται άμεσα με πολιτικές παρεμβολές, ή με παρεμβολές οργανωμένων συνόλων.

Ερ.:  Σήμερα, η απόδοση που έχουν οι δικαιούχοι στο ΤΚΑ είναι μηδενική. Το κράτος καταφεύγει σε έκδοση χρέους και απευθύνεται στις διεθνείς αγορές. Γιατί, δεν εκδίδει ομόλογο αποκλειστικά για τα αποθέματα του ΤΚΑ έστω με απόδοση 0,1%. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος θα ενισχύσει την κοινωνική του πολιτική.

Απ.:  Όπως προανέφερα, το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ασφαλές γίνεται. Δηλαδή, ακόμα και στην περίπτωση που θα πραγματοποιηθούν επενδύσεις, αυτές πρέπει να είναι επενδύσεις πολύ χαμηλού ρίσκου και να εμπεριέχουν το στοιχείο της διαφοροποίησης. Για να είμαι σαφής: Οι επενδύσεις μόνο σε κυπριακά ομόλογα, δεν είναι η ασφαλέστερη επένδυση και επίσης δεν περιέχουν το στοιχείο της διαφοροποίησης.

Το νέο συνταξιοδοτικό στο δημόσιο

Ερ.:  Αυτή την περίοδο γίνεται έντονη συζήτηση μεταξύ ΥΠΟΙΚ και οργανώσεων του δημοσίου σε σχέση με το συνταξιοδοτικό σχέδιο που θα καλύπτει τους εργαζόμενους στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Θα θέλατε να επισημάνετε κάτι ιδιαίτερο; Όπως είναι για παράδειγμα η ανάγκη κρατικής εγγύησης των αποθεμάτων του οποιοδήποτε κυβερνητικού σχεδίου;

Απ.:  Κατ’ αρχήν να πω ότι θεωρώ πως είναι μια σωστή απόφαση να δημιουργηθεί αυτό το σχέδιο, και ελπίζω να δούμε παρόμοια ώθηση και από τον ιδιωτικό τομέα, χωρίς φυσικά να υποτιμώ τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας. Χρειάζεται όμως σωστός σχεδιασμός. Κλειδί θα είναι και πάλι η διακυβέρνηση, που θα καθορίσει επίσης την διαφάνεια, λογοδοσία και εν ολίγοις την μελλοντική ποιότητα ζωής των εργαζομένων, αλλά και το κόστος στο φορολογούμενο.

Να δούμε τα πράγματα όμως με πιο κριτική διάθεση. Η παγκόσμια τάση στα συνταξιοδοτικά ωφελήματα είναι προς σχέδια όπου εργοδότης και εργοδοτούμενος συνεισφέρουν σε ένα ταμείο. Εντός του ταμείου, ο κάθε εργοδοτούμενος έχει το δικό του επενδυτικό λογαριασμό. Δηλαδή γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τι του αναλογεί. Κάπου εκεί σταματά συνήθως η επενδυτική ευθύνη του εργοδότη. Εάν το κράτος εγγυηθεί τα ωφελήματα στη συνταξιοδότηση, τότε ο φορολογούμενος εγγυάται το δεύτερο επίπεδο σύνταξης για τον δημόσιο τομέα. Το οποίο γεννά το ερώτημα: Γιατί όχι και για τους ιδιωτικούς υπάλληλους;

Η παγκόσμια τάση με παρόμοια ταμεία, είναι το επενδυτικό ρίσκο να μένει στον εργοδοτούμενο. Και κάπου εδώ είναι η διαφωνία μου με την προσφορά κρατικών εγγυήσεων σε αυτά τα ταμεία. Με τις κρατικές εγγυήσεις, το κράτος (φορολογούμενος) θα είναι δεσμευμένο για πάντα, να πληρώνει προκαθορισμένα ποσά για αυτά τα επιπρόσθετα ωφελήματα.

Ερ.:  Δε θα μπορούσε ο κάθε ένας από εμάς να κάνει επενδυτικές επιλογές;

Απ.:  Η απάντηση βρίσκεται στην καλλιέργεια, βελτίωση και απόκτηση Χρηματοοικονομικής Παιδείας, στην οποία μαθαίνουμε (μεταξύ άλλων) πως υπάρχουν πολλοί τρόποι επένδυσης, που επίσης διαφέρουν και με βάση τη αποστροφή προς το ρίσκο για τον καθένα μας. Επίσης άλλη μια απάντηση είναι ότι το κράτος ήδη εγγυάται την πληρωμή κοινωνικών ασφαλίσεων για όλους.

Εν κατακλείδι, μαζί με τον σχεδιασμό μιας νέας, ανεξάρτητης, Ενιαίας Εποπτικής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων ίσως κάτω από την ομπρέλα της ΚΤ, η χρηματοοικονομική παιδεία θα πρέπει να προσφερθεί άμεσα και προς όλους (μαθητές, φοιτητές και εργαζόμενους σε όλους τους τομείς).

Όταν οι πολίτες αναλάβουν τον έλεγχο της τσέπης τους, αλλά και το κράτος τους προσφέρει τα εργαλεία αλλά και το θεσμικό περιβάλλον για να λειτουργήσουν, αναμένεται επίσης να βελτιώσουν και την προσωπική τους ευημερία. Παραμένω αισιόδοξος!