Η σημασία των Βιώσιμων Επενδύσεων για επενδυτές, επιχειρήσεις και την κοινωνία

• Τα κριτήρια ESG δεν οδηγούν απλώς στη δημιουργία καλύτερων επιχειρήσεων αλλά συνάμα συμβάλλουν στην επίτευξη μακροχρόνιας απόδοσης και αξίας

Έχοντας αναλύσει σε προηγούμενα άρθρα την πολύ μεγάλη σημασία που δίνουν τόσο η διεθνής Κοινότητα (UN Agenda 2030) αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) σε θέματα Βιώσιμης Ανάπτυξης και Χρηματοδότησης, στο παρόν άρθρο, αναπτύσσουμε συνοπτικά ένα ακόμα καθοριστικό πυλώνα αυτού που ονομάζουμε Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα. Πιο συγκεκριμένα, το κεφάλαιο Βιώσιμες Επενδύσεις (Sustainable Investing), ή αλλιώς, επενδύσεις οι οποίες είναι βασισμένες στην πρακτικά αποδεδειγμένη ενσωμάτωση του τρίπτυχου ESG (Environment, Social, Governance – Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση).

Ο πυλώνας των Βιώσιμων Επενδύσεων αποτελεί σημαντική πτυχή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου (26 Ιουλίου 2021) και για σωστή εφαρμογή του θα χρειαστεί η συνεργασία κυβέρνησης και Βουλής ώστε πρωταρχικά να γίνουν οι κατάλληλες νομοθετικές αλλαγές οι οποίες θα ξεκλειδώσουν τη χρηματοδότηση 1.2 δισ. ευρώ από την ΕΕ.

Όπως αναφέραμε και στα προηγούμενα άρθρα, τα κριτήρια ESG μετρούν και αξιολογούν τον αντίκτυπο βιωσιμότητας και της ηθικής μιας επένδυσης ή μίας επιχειρηματικής απόφασης. Δηλαδή, προσμετρούν πόσο αποδοτικά λειτουργεί μία επιχείρηση υπέρ του περιβάλλοντος, εξετάζουν πως μία επιχείρηση λαμβάνει υπόψη κοινωνικά κριτήρια όπως οι σχέσεις με τους εργαζόμενους, τους προμηθευτές, τους πελάτες και τις κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιείται, και, τέλος, καταπιάνονται με ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης όπως οι αμοιβές των εκτελεστικών συμβούλων, οι εσωτερικοί και εξωτερικοί έλεγχοι και τα δικαιώματα των μετόχων.  

Καθώς οι πολίτες, οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να συγχρονιστούν με το ζήτημα της Βιωσιμότητας (Sustainability) διεθνώς, οι ευκαιρίες και τα ρίσκα σχετιζόμενα με τα κριτήρια ESG δεν οδηγούν απλώς στη δημιουργία καλύτερων επιχειρήσεων αλλά συνάμα συμβάλλουν στην επίτευξη μακροχρόνιας απόδοσης και αξίας για τους επενδυτές. Γι’ αυτό και τα συγκεκριμένα κριτήρια μπορούν να αποτελέσουν ένα ουσιαστικό εργαλείο για τους επενδυτές όταν εξετάζουν τη βιωσιμότητα, τον ηθικό αντίκτυπο και τη δημιουργία βιώσιμου κοινωνικού έργου (sustainable development). Για παράδειγμα, μέσω των κριτηρίων, οι επενδυτές μπορούν να αποφασίσουν κατά πόσο η επένδυσή τους εκτός από οικονομικό όφελος θα έχει και θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, στην κοινότητα και σε όλους τους επηρεαζόμενους. Με απλά λόγια θα γνωρίζουν εκ των προτέρων αν θα συμμετάσχουν σε μία Υπεύθυνη Βιώσιμη Επένδυση (Responsible Sustainable Investment).    

Πάντως, θα πρέπει να πούμε πως η ορολογία και οι πρακτικές που σχετίζονται με τις Βιώσιμες Επενδύσεις (Sustainable Investing) ποικίλουν και κάποιες φορές προκύπτουν ασάφειες. Ενδεχομένως επειδή οι επενδύσεις με κριτήρια ESG εξελίχθηκαν από την αρχική φιλοσοφία των κοινωνικά υπεύθυνων επενδύσεων (π.χ. φιλανθρωπία) σε μία ξεχωριστή μορφή επενδύσεων, η οποία επηρεάζεται από συνεχείς αλλαγές στη ζήτηση εντός του ευρύτερου πλαισίου χρηματοοικονομικού και χρηματοπιστωτικού τομέα. Βέβαια, κύριο χαρακτηριστικό παραμένει η αναζήτηση μακροχρόνιας οικονομικής αξίας σε συνδυασμό με δημιουργία κοινωνικού και περιβαλλοντικού οφέλους. Στο τέλος της ημέρας, ο ουσιαστικός στόχος είναι όλες οι δράσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης και εφαρμογής των ESG να οδηγήσουν σ’ αυτό που αποκαλείται Κυκλική Οικονομία (Circular Economy).  

Καθώς η αξιοποίηση των κριτηρίων ESG εξελίσσεται σε ολοένα και πιο σημαντικό πυλώνα της επενδυτικής διαδικασίας, οι τρόποι μέτρησης του πραγματικού αντίκτυπου μίας επένδυσης ή χρηματοδότησης, καθίστανται όλο και πιο σημαντικοί. Άλλωστε, μόνο έτσι θα μπορέσουν οι επενδυτές να κατανοήσουν εις βάθος τους οργανισμούς και τα έργα στα οποία επενδύουν. Ωστόσο, ως σημειώνεται και πιο πάνω, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και ενδελεχής μελέτη καθώς ακόμη δεν υπάρχουν καθορισμένα κριτήρια σε διεθνές ή ευρωπαϊκό επίπεδο τα οποία να αξιολογούν με ομοιόμορφο τρόπο τα ζητήματα Βιωσιμότητας. Η δημιουργία αυτών των κριτηρίων εξακολουθεί να αποτελεί υπό εξέλιξη διαδικασία, στην οποία εμπλέκονται πολλοί φορείς διεθνώς. Ενδεικτικά να αναφέρουμε το Sustainability Accounting Standards Board (SASB), το Global Reporting Initiative (GRI), και το Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD) τα οποία εργάζονται συνεχώς για τη δημιουργία σχετικών προτύπων. Μέχρι την οριστικοποίηση των σχετικών προτύπων, υπάρχουν αρκετές πλατφόρμες και δείκτες που χρησιμοποιούνται από οργανισμούς και επενδυτές ώστε να λάβουν τις κατάλληλες αποφάσεις σε σχέση με τη μακροχρόνια βιωσιμότητα των όποιων επενδύσεων ή έργων.

Πάντως, αν και στο παρόν στάδιο η δημοσίευση χρηματοοικονομικών πληροφοριών σε σχέση με θέματα ESG δεν είναι υποχρεωτική, εντούτοις, λόγω αυξημένων εποπτικών κι άλλων απαιτήσεων, ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις, κυρίως από τον τραπεζικό και ευρύτερο χρηματοοικονομικό τομέα, αυξάνουν τα δεδομένα που δημοσιεύουν και τα οποία σχετίζονται με τα συγκεκριμένα θέματα. Κάποιες μάλιστα, ετοιμάζουν ξεχωριστές εκθέσεις Βιωσιμότητας (Sustainability Report). Παρά το γεγονός ότι οι εκθέσεις αυτές χρησιμοποιούν διαφορετικές μετρήσεις και μεθοδολογίες, οι οποίες, αν και έγκυρες οδηγούν σε ανομοιομορφία αποτελεσμάτων. Μπορεί τα αποτελέσματα  να συναινούν εν τέλει στην ανάδειξη των χαρτοφυλακίων με υψηλά κριτήρια ESG, ωστόσο, παραμένουν ανοικτά σε ερμηνείες. Αν μη τι άλλο, η ολιστική παρουσίαση πληροφοριών μπορεί να αποτελεί μια αρχική μορφή αξιολόγησης του σκοπού και στόχου μιας επένδυσης.

Ως παράδειγμα σημειώνεται το πρώτο στάδιο υλοποίησης του European Sustainable Development Action Plan, μέσω του Κανονισμού EU SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation), o οποίος τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή τον περασμένο Μάρτιο (2021). Η ΕΕ καλεί όλους τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς να κοινοποιούν ή να δημοσιεύουν πληροφορίες τόσο για τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές Βιωσιμότητάς όσο και για τα χρηματοοικονομικά τους προϊόντα. Συγκεκριμένα, τόσο σε επίπεδο εταιρείας/ομίλου όσο και σε επίπεδο προϊόντων, καλούνται να λογοδοτήσουν για τα Principal Adverse Impacts (PAI), δηλαδή τις κύριες δυσμενείς επιπτώσεις που σχετίζονται με τις επενδυτικές τους αποφάσεις ή προϊόντα, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν από πλευράς Βιωσιμότητας. Τα ΡΑΙ περιλαμβάνουν ένα κατάλογο παραγόντων βιωσιμότητας (εκπομπές, απόβλητα, βιοποικιλότητα, ανθρώπινα δικαιώματα κτλ) τα οποία τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη όταν καθορίζουν επενδυτικές πολιτικές και λαμβάνουν αποφάσεις.

Ορθά η Ευρωπαϊκή Τράπεζα επενδύσεων (EIB) σημειώνει: «Βιωσιμότητα – Τώρα είναι η ώρα για να αλλάξουμε τον κόσμο. Μία επένδυση δεν μπορεί να είναι βιώσιμη εάν αφορά μόνο στη χρηματοδότηση».

Δικηγόρος, Μέλος Institute for Sustainability Leadership, University of Cambridge.