Η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν επιτυγχάνεται με διλήμματα

Η Βουλή απέρριψε την περασμένη εβδομάδα την πρόταση της Κυβέρνησης για διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης μαζί με τις βουλευτικές εκλογές στις 30 Μαΐου. Υπέρ της κυβερνητικής πρότασης τάχθηκαν μόνο οι βουλευτές του ΔΗΣΥ και της Συνεργασίας Δημοκρατικών Δυνάμεων.

Το θέμα της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης πάει και έρχεται από την Κυβέρνηση στη Βουλή εδώ και χρόνια, ενώ είναι υπό συζήτηση πάνω από μια δεκαετία. Όπως συνήθως συμβαίνει με τα μεγάλα θέματα και τα ζητήματα που επηρεάζουν ψηφοφόρους. Και η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης επηρεάζει όλους τους πολίτες.

Το «παράδοξο» είναι (και το βάζω σε εισαγωγικά διότι στην Κύπρο ζούμε) πρόκειται για ένα θέμα που επί της ουσίας όλοι συμφωνούν. Κανένας δε διαφωνεί ότι η τοπική αυτοδιοίκηση χρειάζεται μεταρρύθμιση.

Μεταρρύθμιση όμως χρειάζονται και η δημόσια υπηρεσία και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας, όπως οι ημικρατικοί οργανισμοί.

Δημόσιο, ημιδημόσιο και τοπικές αρχές, ενώ είμαστε στο 21^ο αιώνα, λειτουργούν με δομές του 60’ ακόμα και πιο πριν επί αγγλοκρατίας.

Καθημερινά οι πολίτες, φυσικά και νομικά πρόσωπα, βρίσκονται αντιμέτωπα με γραφειοκρατία, ευθυνοφοβία, συλλογική ανευθυνότητα, αναξιοκρατία, απουσία ευελιξίας, διοικήσεις και διευθύνσεις ανίκανες λόγω πολλών παραγόντων να εκπληρώσουν το έργο τους, κομματοκρατία και άλλα πολλά και διάφορα.

Και τα όσα συμβαίνουν στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι ο αντικατοπτρισμός των όσων καταγράφονται στο δημόσιο τομέα. Τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο.

Στην πορεία των χρόνων κατάντησε η τοπική αυτοδιοίκηση μια δυσκολοκίνητη υπηρεσία, υδροκέφαλη, με υπεράριθμο προσωπικό, με ανεπαρκή έλεγχο, σπάταλη και με συνεχή σκάνδαλα. Αντί να διορθώνονται τα κακώς κείμενα, όπως και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, έμπαιναν τα πλείστα κάτω από το χαλί. Άνοιγαν θέσεις για να εξυπηρετηθούν ημέτεροι, αυξάνονταν οι δομές για να προαχθούν και προσληφθούν περισσότεροι και στο τέλος κατάντησαν οργανισμοί αντιπαραγωγικοί και υπέρογκου κόστους.

Έχω μάλιστα πολλές αμφιβολίες κατά πόσον αυτό που προτείνεται από την Κυβέρνηση, όπως στην πορεία έχει «εμβολιαστεί» από τα κόμματα και από διάφορες άλλες ομάδες και συμφέροντα, θα λύσει τα προβλήματα και θα αποδώσει μια πραγματικά παραγωγική τοπική διοίκηση.

Υπάρχει επίσης στο όλο εγχείρημα μια οπισθοδρόμηση σε ότι αφορά τη δημοκρατία. Διότι από την αποκέντρωση που για δεκαετίες ήταν ο στόχος εξ ου και οι δήμοι αυξήθηκαν, γίνεται επιστροφή σε ένα πιο συγκεντρωτικό σύστημα.

Και όλα γίνονται για ένα λόγο: Να μειωθούν οι λειτουργικές δαπάνες των δήμων και κοινοτήτων. Τις δαπάνες όμως δεν τις αύξησε το σύστημα που υπάρχει σήμερα και είναι σαφώς πιο δημοκρατικό από αυτό που προτείνεται. Τις δαπάνες τις εκτόξευσε η κακή διαχείριση του συστήματος. Η κομματοκρατία, η αναξιοκρατία, η ανικανότητα και οι διαχρονικές διαρθρωτικές αδυναμίες. Ακριβώς το ίδιο πράγμα έγινε και στο συνεργατισμό. Ο συνεργατισμός ήταν και είναι ένας θεσμός χρήσιμος. Καταστράφηκε όμως εκ των έσω όταν έχασε τον προσανατολισμό του.

Αυτό που χρειάζεται η τοπική αυτοδιοίκηση και ευρύτερα ο δημόσιος τομέας, είναι σωστή διαχείριση και σωστή διοίκηση. Και προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να στοχεύουν οι όποιες μεταρρυθμίσεις.

Αλλά ακόμα και υπό τις σημερινές συνθήκες, πολλά μπορούν να επιτευχθούν σε τοπικό επίπεδο προκειμένου να δοθεί χρόνος να επανεξεταστεί μια πιο ορθολογιστική μεταρρύθμιση. Ο συνεταιρισμός και η συνεργασία για παράδειγμα μεταξύ γειτονικών δήμων και κοινοτήτων σε ότι αφορά την αγορά υπηρεσιών ή την παροχή υπηρεσιών, μπορεί να γίνει και με το υφιστάμενο καθεστώς. Δε χρειάζεται να καταργηθούν δήμοι και κοινότητες για να συνεργαστούν μεταξύ τους.

Αυτό που κατά την άποψη μου χρειάζεται η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ένα άλλο σχέδιο που να περιλαμβάνει τα εξής:

Πενταετή μεταβατική περίοδο μέσα στην οποία,

• Θα γίνουν συνενώσεις υπηρεσιών σε περιφερειακό και επαρχιακό επίπεδο στη βάση όμως δομών του ιδιωτικού τομέα

• Θα αγοραστούν υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα

• Θα μειωθεί το προσωπικό μέσα από σχέδια πρόωρων αφυπηρετήσεων

• Θα περάσουν σε digital μορφή πολλές από τις σημερινές υπηρεσίες

• Θα εκσυγχρονιστεί η νομοθεσία της τοπικής αυτοδιοίκησης

• Θα καθοριστεί μέγιστο ποσό κρατικής επιχορήγησης μετά την πενταετία

• Θα εκσυγχρονιστούν τα πολεοδομικά σχέδια των τοπικών αναπτύξεων για να συνάδουν με τα σημερινά δεδομένα οπότε να βοηθήσουν οικονομικά τις τοπικές αρχές και κοινωνίες

• Κι άλλα όσα χρειάζεται για να επιτευχθεί το restart της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Για όλα αυτά μάλιστα, στο πλαίσιο μιας σύγχρονης τοπικής αυτοδιοίκησης προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, θα μπορούσε να αναζητηθεί η βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη βάση της σύνταξης ενός σχεδίου πλήρους αναβάθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης με τη δημιουργία έξυπνων και σύγχρονων πόλεων και κοινοτήτων, στη βάση πρωτοποριακών μεθόδων και αντιλήψεων. Για τη δημιουργία της αυριανής Κύπρου.

Μακριά από τα μπαλώματα που επιχειρούνται σήμερα και μακριά από τα εκφοβιστικά σενάρια που επιχειρεί η Κυβέρνηση να εισαγάγει σε σχέση με τα ευρωπαϊκά κονδύλια του ταμείου ανάκαμψης.

Και για το ότι αφέθηκαν τα πράγματα να φθάσουν στο παρά ένα, ευθύνη έχει και η Κυβέρνηση που συνηθίζει να ξεχνά ότι κυβερνά τον τόπο από το 2013, δηλαδή εδώ και οκτώ χρόνια. Και ότι έχει παρέλθει πολύ μεγάλος χρόνος για να επιμένει να πολιτεύεται υποστηρίζοντας ότι για όλα φταίνε οι προηγούμενοι.

Σήμερα, κυρίες και κύριοι της κυβέρνησης, προηγούμενοι είσαστε εσείς. Η προηγούμενη Κυβέρνηση Αναστασιάδη.