Η κυπριακή οικονομία μπροστά σε επικίνδυνα σενάρια

• Γιατί πρέπει να παγοποιηθούν προσλήψεις, προαγωγές και μισθολογικές αυξήσεις

Όλοι, συμφωνούμε σε δύο πράγματα: Πρώτον ότι η ρωσική στρατιωτική εισβολή στη Ρωσία είναι αδικαιολόγητη και καταδικαστέα και δεύτερον ότι θα προκύψουν σοβαρές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Και σε ένα τέτοιο αρνητικό σκηνικό η Κύπρος δεν θα μείνει ανεπηρέαστη. Την Κυριακή, για παράδειγμα, ο πρόεδρος του Κυβερνώντος κόμματος ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, μίλησε για κραδασμούς στην κυπριακή οικονομία τους οποίους, όπως είπε, «θα πρέπει να απορροφήσουμε για να βγούμε και πάλι δυνατοί και από αυτή τη νέα κρίση».

Πιο καθησυχαστικός ήταν τη Δευτέρα ο Υπουργός Οικονομικών. Εκτίμησε πως εάν ο πόλεμος και η κρίση στην Ουκρανία δεν έχουν μεγάλη διάρκειά τότε οι επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία θα είναι μικρές και εύκολα αντιμετωπίσιμες.

Η δική μου εκτίμηση είναι διαφορετική από αυτήν του κ. Πετρίδη και πιο κοντά σε αυτήν του κ. Νεοφύτου. Θεωρώ πως η οικονομία της χώρας μας θα δεχθεί σοβαρό πλήγμα, το βάθος, το εύρος και η διάρκεια του οποίου θα εξαρτηθούν από τις εξελίξεις. Ό,τι όμως και να γίνει στην Ουκρανία, ακόμα κι αν τελειώσει ο πόλεμος σε μερικές μέρες, οι επιπτώσεις του στην παγκόσμια και κατ’ επέκταση στην κυπριακή οικονομία θα είναι τουλάχιστον μεσοπρόθεσμες και αισθητές για σχεδόν ολόκληρο το 2022. Ηνωμένες Πολιτείες, Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες μεγάλες δυτικές χώρες ανακοίνωσαν και άρχισαν ήδη να εφαρμόζουν αυστηρά μέτρα κατά της Ρωσίας. Και αυτά τα μέτρα δεν θα αρθούν ούτε γρήγορα ούτε εύκολα. Και αυτό που δεν είδαμε ακόμα είναι το μέγεθος των αντιμέτρων από την ρωσική πλευρά.

Με το συγκεκριμένο άρθρο δεν στοχεύω να αναφερθώ ως προς το πώς και σε πιο βαθμό σε κάθε περίπτωση θα επηρεαστεί η κυπριακή οικονομία. Θα αρκεστώ να αναφερθώ στον τουρισμό, ένα τομέα που στήριξε την οικονομία τόσο μετά την οικονομική κρίση του 2013 -14 όσο και στην κρίση που ακόμα διανύουμε, λόγω του κορωνοϊού. Και ο τουρισμός είναι ένας τομέας ιδιαίτερα ευάλωτος. Θα επηρεαστεί λόγω του εμπάργκο πτήσεων ρωσικών αεροσκαφών στον εναέριο χώρο των χωρών της ΕΕ και του αντί-εμπάργκο που ανακοίνωσε το Κρεμλίνο. Επίσης λόγω της μείωσης των εισοδημάτων των Ρώσων πολιτών – δυνητικών τουριστών προς την Κύπρο, λόγω του αρνητικού κλίματος παγκόσμια (βλέπε ψυχολογία) κ.ά. Σημειώστε ότι το 2021 οι Ρώσοι τουρίστες αντιπροσώπευαν το 40% των αφίξεων. Γενικότερα από τις ρωσσόφωνες χώρες Ρωσία, Λευκορωσία και Ουκρανία ήρθαν στην Κύπρο 600 χιλ. τουρίστες και οι υπολογισμοί για φέτος ανέβαζαν αυτό τον αριθμό στις 800 χιλ. Επομένως, όπως επεσήμανε την Τρίτη ο Υφυπουργός Τουρισμού, αναλόγως των εξελίξεων υπάρχει κίνδυνος να χαθούν και οι 800 χιλ. τουρίστες. Σε όλα αυτά προσθέστε τις ήδη υψηλές τιμές καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας, σιτηρών, πρώτων υλών κλπ.

Πυροβολούμε τα πόδια μας, μάς είπε την Δευτέρα ο Ρώσος Πρέσβης στην Κύπρο Στανισλάβ Οσάτσι σχολιάζοντας τα μέτρα κατά της χώρας του. «Πώς θα έχει η Κύπρος ρώσους τουρίστες; Δεν θα έρθουν. Στην Τουρκία θα πάνε. Το θέλετε; Θα ξοδέψουν τα χρήματά τους εκεί. Καλοκαίρι έρχεται. Εσείς κλείσατε τον εναέριο χώρο της Κύπρου. Πυροβολήσατε τα πόδια σας», ανέφερε κατά λέξη σε συνέντευξη στο Σίγμα.

Σύμφωνα με άρθρο του Nouriel Roubini, καθηγητή Οικονομικών στο Stern School of Business του New York University Stern School of Business, «ο πόλεμος στην Ουκρανία θα προκαλέσει ένα τεράστιο αρνητικό σοκ προσφοράς στην παγκόσμια οικονομία, μειώνοντας την ανάπτυξη και αυξάνοντας περαιτέρω τον πληθωρισμό σε μια περίοδο που οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν ήδη γίνει αβάσιμες». Προσθέτει πως «οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα εκτοξευθούν περαιτέρω – πολύ πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι – όπως και οι τιμές πολλών άλλων εμπορευμάτων καθώς τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία είναι σημαντικοί εξαγωγείς πρώτων υλών και τροφίμων. Οι οικονομικές και χρηματοοικονομικές επιπτώσεις από τον πόλεμο, και το επακόλουθο στασιμοπληθωριστικό σοκ, θα είναι φυσικά μεγαλύτερες στη Ρωσία και την Ουκρανία, ακολουθούμενες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω της μεγάλης εξάρτησής της από το ρωσικό αέριο. Αλλά και οι ΗΠΑ θα υποφέρουν», καταλήγει.

Παρόμοιες είναι οι εκτιμήσεις και πολλών άλλων οικονομικών αναλυτών και λίγοι νομίζω βλέπουν τα πράγματα λιγότερο γκρίζα. Επομένως θα αποτελούσε τεράστιο λάθος να θεωρήσουμε ότι η νέα κρίση θα μας αφήσει σχεδόν ανεπηρέαστους. Και αλίμονο εάν ακόμα μια φορά η πολιτική μας εξαντλείται στο να τρέχουμε πίσω από τα γεγονότα.

Η κυβέρνηση οφείλει να λειτουργήσει προληπτικά. Και αμέσως. Να ξεχάσει ότι σε ένα χρόνο θα έχουμε προεδρικές εκλογές. Οι ώρες δεν προσφέρονται ούτε για προεκλογικές σκοπιμότητες ούτε για προεκλογικές εξαγγελίες. Είναι ώρα σοβαρών αποφάσεων, προσεκτικών και προληπτικών κινήσεων και διορατικών δράσεων. Αποφάσεων που από τη μια θα ενισχύουν τη δυνατότητα του κράτους να περιορίσει τις επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία και από την άλλη θα του παρέχουν εφόδια για παρεμβατικές κινήσεις. Και τα εφόδια σε αυτήν την περίπτωση είναι ως επί το πλείστον οικονομικά.

Έξι άμεσα μέτρα

Μεταξύ άλλων, έχω την άποψη ότι πρέπει να γίνουν αμέσως τα εξής:

1. Τουλάχιστον μέχρι το Σεπτέμβριο να παγοποιηθούν στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα όλες οι προσλήψεις - πλην των πολύ αυστηρά αναγκαίων και όλες οι προαγωγές.

2. Να παγοποιηθούν για το ίδιο διάστημα όλες οι δαπάνες που δεν αφορούν έργα ή δράσεις προτεραιότητας και άμεσης ανάγκης προκειμένου τα κονδύλια που θα εξοικονομηθούν να αξιοποιηθούν για μέτρα που θα αμβλύνουν τις επιπτώσεις.

3. Να ετοιμαστεί σχέδιο έκτακτης κοινωνικής δράσης.

4. Να σχεδιαστούν δράσεις για την οικονομία που να αφορούν όλα τα σενάρια, από το πιο ανώδυνο μέχρι και το έσχατο.

5. Να αναληφθούν πρωτοβουλίες στην Ευρώπη για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για αντιμετώπιση των επιπτώσεων στις οικονομίες των χωρών μελών, προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της χώρας μας. Μεταξύ αυτών μπορεί να είναι η προσωρινή μείωση του ΦΠΑ στα καύσιμα και την ενέργεια.

6. Να τεθούν προσωρινά πλαφόν στο ύψος των αυξήσεων τιμών προϊόντων πρώτης ανάγκης στη βάση των τιμών προ της νέας κρίσης και της αύξησης που δικαιολογούν τα τυχόν αυξημένα κόστη. Τόσο στη χονδρική όσο και στη λιανική αγορά.

Κλείνω, σημειώνοντας πως οι ώρες είναι δύσκολες και σε τέτοιες περιπτώσεις η ταχύτητα με την οποία λαμβάνονται και εξαγγέλλονται μέτρα είναι ύψιστης σημασίας. Και μια μικρή χώρα όπως η δική μας, με ανοικτή οικονομία και ευάλωτη στο τι συμβαίνει στον κόσμο, οποιαδήποτε καθυστέρηση στη λήψη μέτρων θα είναι εγκληματική.

Δημοσιογράφος

([email protected])