Βήματα για ενίσχυση της κυπριακής οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, μέσω της προώθησης εταιρικών εξαγορών και συγχωνεύσεων, πραγματοποιήθηκαν την τελευταία διετία στο πλαίσιο στρατηγικού σχεδιασμού της κυβέρνησης, συστάσεων του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου (ΣΟΑΚ) και με τη στήριξη μέτρων και επενδύσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ).

Τα πρώτα αποτελέσματα φαίνεται να είναι απτά στο κυπριακό επιχειρείν, καθώς τους τελευταίους μήνες έχουν πραγματοποιηθεί τρανταχτές εξαγορές και συγχωνεύσεις σε σημαντικούς τομείς της κυπριακής οικονομίας, όπως ο τραπεζικός, της υγείας και του λιανεμπορίου κ.α.

Υπενθυμίζεται ότι μεταξύ άλλων ο όμιλος Eurobank, προέβη στη εξαγορά της Ελληνικής Τράπεζας και ο όμιλος παροχής υπηρεσιών υγείας Hellenic Healthcare, μετά την εξαγορά των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων Απολλώνειου και Αρεταίειου, προχώρησε το τελευταίο διάστημα στην απόκτηση σημαντικής συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο του American Medical Center.

Επίσης ο όμιλος Σκλαβενίτης, από τους μεγαλύτερους παίχτες στον κλάδο του λιανεμπορίου στην Ελλάδα και με παρουσία ήδη στην Κύπρο, ολοκλήρωσε τον προηγούμενο μήνα τις διαδικασίες εξαγοράς των υπεραγορών Παπαντωνίου.

Παράλληλα σημαντικός είναι και ο αριθμός συνεργασιών και συγχωνεύσεων μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε διάφορους τομείς της οικονομίας, όπως μεταξύ άλλων της πληροφορικής, του τουρισμού, της κτηματαγοράς και του λιανεμπορίου για αντιμετώπιση των αυξανόμενων προκλήσεων και της δυναμικής της αγοράς.

Σημειώνεται ότι πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός, ερωτηθείς για την παραχώρηση κινήτρων για την προσέλκυση νέων επενδύσεων, ανέφερε ότι έχουν περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο προτάσεις του υπουργείου του, «οι οποίες δίνουν κίνητρα, κεφάλαιο κίνησης σε κυπριακές επιχειρήσεις, σε νέες επιχειρήσεις και ακόμα και σε επιχειρήσεις μικρές οι οποίες αποφασίζουν να συνεργαστούν ή να συνενωθούν με άλλες επιχειρήσεις για να μπορούμε να πλησιάσουμε οικονομίες κλίμακος».

Έξι συστάσεις από ΣΟΑΚ

Παρόλα αυτά όμως, σε ακόμα έξι συστάσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κυπριακών επιχειρήσεων μέσα από συγχωνεύσεις και εξαγορές, προέβη σε πρόσφατη διάσκεψη Τύπου το ΣΟΑΚ.

Στην κορυφή των συστάσεων του Συμβουλίου για την επίτευξη του στόχου βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας είναι η δημιουργία ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης και αλλαγής κουλτούρας αναφορικά με την προώθηση των εξαγορών και συγχωνεύσεων

Συγκεκριμένα, η σύσταση Γραφείου για ενημέρωση και καθοδήγηση επιχειρήσεων που επιθυμούν να εξετάσουν την πιθανότητα συγχώνευσης ή εξαγοράς και η διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων για παροχή πληροφοριών και παρουσίαση επιτυχημένων παραδειγμάτων.

Ακολουθεί εισήγηση για εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου που διέπει τις αναδιοργανώσεις, συγχωνεύσεις και εξαγορές εταιρειών, καθώς και εκσυγχρονισμός των διαδικασιών που θα άπτονται του εκσυγχρονισμένου πλαισίου.

Η συνέχεια στις συστάσεις του Συμβουλίου αφορά σε φορολογικές ελαφρύνσεις και εξάλειψη επιβαρύνσεων, μέσω εφαρμογής φοροαπαλλαγών και απαλλαγής από άλλους φόρους/χρεώσεις που προκύπτουν κατά την ολοκλήρωση του μετασχηματισμού.

Ιδιαίτερα συστήνει την προώθηση συγχωνεύσεων και εξαγορών στον γεωργικό τομέα, με την εφαρμογή φορολογικών κινήτρων και την επιδότηση γεωργικού εξοπλισμού και μηχανημάτων.

Στις συστάσεις του Συμβουλίου περιλαμβάνονται επίσης η παροχή εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών για τις επιχειρήσεις που προτίθενται να συγχωνευθούν και η διευκόλυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση, με επιδότηση επιτοκίου, μεταξύ άλλων για τις χρηματοδοτικές ανάγκες που προκύπτουν μετά τις συγχωνεύσεις.

Συστάθηκε το Cyprus Equity Fund

Ο αντιπρόεδρος του συμβουλίου Δρ Ανδρέας Ασσιώτης, που παρουσίασε τις εισηγήσεις του ΣΟΑΚ για τις εξαγορές και συγχωνεύσεις, υπέδειξε σε σχέση με τη σύσταση για τη χρηματοδότηση, ότι ήδη υλοποιήθηκε εισήγηση τους, για τη δημιουργία του πρώτου Μετοχικού Ταμείου Κύπρου (Cyprus Equity Fund).

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Τάκης Κληρίδης από την πλευρά του, είπε ότι η κυβέρνηση έχει ήδη δώσει κάποια κίνητρα για το ζήτημα, τονίζοντας όμως πως θα πρέπει να γίνουν πιο συγκεκριμένα.

Υπενθυμίζεται ότι το Cyprus Equity Fund το οποίο ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 2023, δρομολογήθηκε για να αντιμετωπίσει το κενό χρηματοδότησης με ίδια κεφάλαια για τις αναδυόμενες και καινοτόμες επιχειρήσεις και επικεντρώνεται στην παροχή χρηματοδότησης επιχειρηματικών ιδεών και έργων.

Σημειώνεται ότι το Ταμείο έχει προικοδοτήσει η Κυβέρνηση με €30 εκατ., ενώ με βάση δηλώσεις του ΥΠΟΙΚ το ενδιαφέρον από δυνητικούς επενδυτές για συμμετοχή τους, είναι ενθαρρυντικό.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η δημιουργία του συγκεκριμένου, περιλαμβάνεται στον Άξονας 3 του Κυπριακού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που αφορά στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, στην κατηγορία επενδύσεις με χρηματοδότηση ύψους €20 εκατ.

Παροχή κινήτρων για αύξηση μεγέθους ΜΜΕ

Σημειώνεται επίσης ότι στις μεταρρυθμίσεις στον συγκεκριμένο άξονα του Εθνικού Σχεδίου για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με πιστώσεις €39,1 εκατ., περιλαμβάνεται στα έξι μέτρα που στόχο έχουν την αύξηση του μεγέθους των ΜΜΕ και την παροχή κινήτρων για την προώθηση εταιρικών εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Προς αυτό το σκοπό το υπουργείο Οικονομικών εκπόνησε προ μηνών σχέδιο δράσης για την παροχή κινήτρων για ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να προβαίνουν σε εξαγορές και συγχωνεύσεις, το οποίο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Ειδικότερα, η μεταρρύθμιση προέβλεπε ότι θα πρέπει να εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο έκθεση και σχέδιο δράσης, το οποίο να διαμορφωθεί μετά από αξιολόγηση παρόμοιων καθεστώτων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αφού προηγηθεί διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς.

Σχέδιο δράσης για ενθάρρυνση εξαγορών και συγχωνεύσεων

Το πλαίσιο του σχεδίου δράσης πέραν από την παροχή κινήτρων, περιλαμβάνει απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου, αλλά και των διαδικασιών πριν ή κατά ή και μετά την εξαγορά ή και τη συγχώνευση εταιρειών.

Παράλληλα, οι εισηγήσεις που άπτονται του σχεδίου δράσης, προωθούν τη μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού φόρτου, αλλά και την προώθηση καλλιέργειας κουλτούρας μέσω επικοινωνιακών πλάνων, διοργάνωση ημερίδων και εκδηλώσεων καθώς και προβολή καλύτερων πρακτικών στον επιχειρηματικό χώρο τόσο της Κύπρου, όσο και του εξωτερικού.

Σημειώνεται ότι οι δράσεις που περιλήφθηκαν στο Σχέδιο, διαμορφώθηκαν στους ακόλουθους τομείς προτεραιότητας:

-Δημιουργία ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης και αλλαγής της κουλτούρας αναφορικά με την προώθηση των εξαγορών και συγχωνεύσεων.

-Εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου και παράλληλα βελτίωση και απλοποίηση των διαδικασιών που άπτονται του νομοθετικού πλαισίου. 

-Πρόσβαση στη χρηματοδότηση και προώθηση συγχωνεύσεων και εξαγορών σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας. 

Χαρτογράφηση επιχειρήσεων

Αξίζει να αναφερθεί ότι με βάση στοιχεία που έχει συλλέξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην Κύπρο λειτουργούν 60.076 μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με προσωπικό έως 249 άτομα, οι οποίες κατά το 2022 απασχολούσαν 232.370 εργαζόμενους (82,6%) και 91 μεγάλες με προσωπικό άνω των 250 ατόμων, που απασχολούσαν 48.820 άτομα.

Από αυτές το 92,9% των επιχειρήσεων χαρακτηρίζονται ως πολύ μικρές επιχειρήσεις (microfirms) με αριθμό εργαζομένων μέχρι 9 άτομα και το 6,1% ως μικρές επιχειρήσεις (small firms) με λιγότερους από 50 εργαζομένους.

Συγκρίνοντας τον αριθμό εργαζομένων σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και μικρές επιχειρήσεις διαπιστώνεται ότι ο μέσος όρος είναι σημαντικά χαμηλότερος σε σχέση με τους αντίστοιχους μέσους όρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα στο 38,6% έναντι 29,7% για πολύ μικρές επιχειρήσεις και 25,3% έναντι 20,1% για μικρές επιχειρήσεις, αντίστοιχα.

«Το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων δεν επιτρέπει τις οικονομίες κλίμακας και τεχνολογίες αιχμής. Ως αποτέλεσμα, οι επιχειρήσεις εστιάζονται στην παροχή υπηρεσιών για εγχώρια κατανάλωση και δεν μπορούν ουσιαστικά να ανταγωνιστούν στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον», όπως αναφέρεται στο σχέδιο δράσης.

Σημειώνεται επίσης μεταξύ άλλων στο συγκεκριμένο έγγραφο ότι οι μικρές και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβαση στη χρηματοδότηση, αδυνατούν να καινοτομήσουν, να χαράξουν ολοκληρωμένη στρατηγική και να εξάγουν προϊόντα.

Επίσης ότι έχουν αυξημένο κίνδυνο να μην είναι συνεπείς στις φορολογικές τους υποχρεώσεις και στην εφαρμογή των εργατικών νομοθεσιών.

Παράλληλα οι συγχωνεύσεις και εξαγορές στην Κύπρο κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, κυρίως λόγω και του είδους των επιχειρήσεων - οικογενειακές επιχειρήσεις σε παραδοσιακούς τομείς - όπου δεν υπάρχει η κουλτούρα της συγχώνευσης με στόχο τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων.

Άνοδος δραστηριότητας βλέπει η ΕΥ

Την ίδια ώρα που με βάση πρόσφατα στοιχεία από την ΕΥ, η δραστηριότητα συγχωνεύσεων και εξαγορών στον ευρωπαϊκό κλάδο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών επιταχύνθηκε το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, μετά από ένα αργό δεύτερο εξάμηνο του 2023.

Ο Benoit Gérard, EMEIA Financial Services Strategy and Transactions Leader στην EY, σχολιάζει ότι ενώ το τρέχον μακροοικονομικό περιβάλλον της Ευρώπης – που εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από υψηλά επιτόκια και πληθωρισμό και συνεχή γεωπολιτικό κίνδυνο – συνεχίζει να προκαλεί τις επιχειρήσεις και να επηρεάζει τη δραστηριότητα των συμφωνιών, το πρώτο εξάμηνο του έτους ήταν μια αξιοσημείωτη βελτίωση σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο.

Συγκεκριμένα ότι ο αριθμός των δημοσίως δημοσιοποιημένων συμφωνιών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σε όλη την Ευρώπη το πρώτο εξάμηνο του 2024 αυξήθηκε κατά 38% σε σχέση με τους προηγούμενους έξι μήνες, αλλά και μειώθηκε κατά 3% σε ετήσια βάση.

Η συνολική αξία συγχωνεύσεων και εξαγορών για το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους μειώθηκε επίσης από έτος σε έτος, από 23,8 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2023, σε 17,1 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2024, παρά τις τρεις συμφωνίες ύψους 1 δισ. ευρώ από μεγάλες εταιρείες σε όλη την περιοχή.

Στο δελτίο Τύπου της ΕΥ αναφέρεται όμως ότι πιθανή σημαντική συμφωνία στην ισπανική αγορά θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά την αξία των συγχωνεύσεων κατά το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.

Αναφέρει επίσης ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων αποκάλυψαν δημόσια 367 συμφωνίες μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου του τρέχοντος έτους, σε σύγκριση με 380 το πρώτο εξάμηνο του 2023 και 265 το δεύτερο εξάμηνο του 2023.