Σωρεία εποπτικών ελέγχων με πέραν των 700 επιτόπιων ελέγχων πραγματοποίησε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) κατά το 2023.

Στο πλαίσιο παρουσίασης δημοσιογραφικής διάσκεψης Τύπου ο πρόεδρος της ΕΚΚ Δρ Γιώργος Θεοχαρίδης και ο αντιπρόεδρος Γιώργος Καρατζιάς, παρουσίασαν τις σημαντικότερες εξελίξεις του 2023, αλλά και τους στόχους και προτεραιότητες για το 2024.

Σύμφωνα με τον κ. Θεοχαρίδη, η τρέχουσα χρονιά αλλά και τα επόμενα έτη αναμένεται να εφαρμοστούν σειρά σημαντικών ρυθμιστικών αλλαγών στον τομέα, μέσω ευρωπαϊκών οδηγιών και κανονισμών.

Για τις αλλαγές αυτές οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές προετοιμάζονται, σημείωσε λέγοντας ότι η ΕΚΚ συνεχίζει να επενδύει στην προληπτική εποπτεία και την αυτοματοποίησης των διαδικασιών της. Αναφέρθηκε ακόμη στην έγκριση του προϋπολογισμού της ΕΚΚ και το άνοιγμα 20 νέων θέσεων λειτουργών, για τις οποίες αναμένεται η πλήρωση των θέσεων εντός της χρονιάς.

Εκατοντάδες έλεγχοι

Στο κομμάτι της εποπτείας και των προστίμων, ο κ. Θεοχαρίδης ανέφερε ότι κατά το 2023 έγινε αξιολόγηση 24 εκθέσεων του λειτουργού συμμόρφωσης και του ελεγκτή σε σχέση με απαιτήσεις αναφοράς δεδομένων ΚΕΠΕΥ (Κυπριακές Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών).

Άλλοι 14 εξ αποστάσεως έλεγχοι και παρακολούθηση απαιτήσεων πραγματοποιήθηκαν σε Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων (ΟΣΕ), άλλες 20 παρακολουθήσεις απαιτήσεων για ΔΟΣΕ και άλλες 62 για ΟΣΕ σε σχέση με την άντληση ενεργητικού από ΟΕΕ (Οργανισμοί Εναλλακτικών Επενδύσεων) /ΟΕΕΠΑΠ (Οργανισμοί Εναλλακτικών Επενδύσεων με Περιορισμένο Αριθμό Προσώπων) /ΚΟΕΕ (Καταχωριμένοι Οργανισμοί Εναλλακτικών Επενδύσεων).

Ολοκληρώθηκε πρόσθετα η αξιολόγηση του διαφημιστικού υλικού για πέραν των 35 διαφημιστικών ανακοινώσεων ΚΕΠΕΥ, ενώ εντοπίστηκαν και ιστοσελίδες που μιμούνταν αυτήν την ΕΚΚ ή άλλων εποπτικών αρχών.

Σε σχέση με την παρεμπόδιση νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η ΕΚΚ ολοκλήρωσε τη διαδικασία επιτόπιων ελέγχων σε 16 οντότητες και βρίσκεται στη διαδικασία ολοκλήρωσης εξέτασης άλλων 10 για ενδεχόμενες παραβιάσεις της σχετικής νομοθεσίας.

Αναφορικά με πληροφορίες που λήφθηκαν από του εποπτευόμενους οργανισμούς για τις επιχειρηματικές σχέσεις με πρόσωπα που υπόκεινται σε περιοριστικά μέτρα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας, διεξάχθηκαν 22 θεματικοί έλεγχοι οι οποίες θα συνεχιστούν και το 2024.

Διερεύνηση ΕΠΔΥ

Για 3 ΕΠΔΥ (Εταιρείες Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών), η διαδικασία διεξαγωγής θεματικών ελέγχων ολοκληρώθηκε πέρσι χωρίς να διαπιστωθούν παραβάσεις, ενώ για μία περίπτωση, εκ των 6 ΕΠΔΥ που εξετάστηκαν, παραπέμφθηκε υλικό στην αστυνομία για διερεύνηση ενδεχόμενης παράβαση του νόμου κυρώσεων από τρίτη εταιρεία, η οποία δεν εποπτεύεται από την ΕΚΚ.

Η ΕΚΚ απέστειλε ακόμη επιστολές ενημέρωσης προς τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και τον ΣΕΛΚ, με ευρήματα που εντοπίστηκαν για εμπιστεύματα που περιλαμβάνονται στο Μητρώο Εμπιστευμάτων.

Σημειώνεται ότι εν λόγω εμπιστευμάτων λαμβάνουν υπηρεσίες από ΕΠΔΥ υπό την εποπτεία τους.

Από την διερεύνηση συναλλαγών μεταφορών ρωσικών κινητών αξιών/τίτλων στη Ρωσία από φυσικά και νομικά πρόσωπα στη Κύπρο, προκύπτει ότι αριθμός συναλλαγών από νομικά και φυσικά εποπτευόμενα πρόσωπα από την ΕΚΚ, χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης για ενδεχόμενες παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας.

Η ΕΚΚ, σύμφωνα με τον κ. Θεοχαρίδη, θα αποστείλει τα στοιχεία στην αστυνομία.

Υπόθεση και στον γενικό εισαγγελέα

Από το τμήμα ερευνών και παρακολούθησης της αγοράς και τις έρευνες που ολοκληρώθηκαν το 2023 (42, με άλλες 48 σε εξέλιξη στα τέλη της χρονιάς), μία υπόθεση στάλθηκε στον γενικό εισαγγελέα.

Σκοπός να αποφανθεί κατά πόσο προκύπτουν ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα εκ μέρους εταιρειών ή φυσικών προσώπων, εξήγησε ο κ. Θεοχαρίδης.

Σύμφωνα ακόμη με τον κ. Θεοχαρίδη, από τους εποπτικούς ελέγχους το 2023 επιβλήθηκαν διοικητικές κυρώσεις περίπου €2,2 εκατ., εκ των οποίων το €1 εκατ. αφορούσε σε μία μόνο ΚΕΠΕΥ.

Την τελευταία τριετία επιβλήθηκαν διοικητικές κυρώσεις ύψους €6 εκατ., εκ των οποίων τα €5,3 εκατ. αφορούσαν σε ΚΕΠΕΥ.

Η ΕΚΚ προχώρησε ακόμη στην επιβολή και άλλων εποπτικών μέτρων, με πέραν των 95 να ζητήθηκε λήψη διορθωτικών μέτρων σε ΚΕΠΕΥ, σε 8 περιπτώσεις τα μέτρα αυτά αφορούσαν σε ΔΟΕΕ ενώ σε άλλες 35 οντότητες υποδείχθηκε όπως ληφθούν μέτρα εντός χρονοδιαγράμματος για πλήρη συμμόρφωση με την νομοθεσία, σε ότι αφορά παρεμπόδιση νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης τρομοκρατίας.

Έγινε ακόμη ανάκληση ή και αναστολή άδειας λειτουργίας σε 19 περιπτώσεις ΚΕΠΕΥ και σε 2 ανάκληση σε ΟΣΕ.

Αυξήθηκαν οι εποπτευόμενοι παρά τις προκλήσεις

Αναφορικά με την ανάπτυξη του τομέα ο κ. Θεοχαρίδης τόνισε πώς παρά το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον κυρίως λόγω εξωγενών παραγόντων, την τελευταία τετραετία ο αριθμός εποπτευόμενων οντοτήτων αυξήθηκε 12%.

Η εξέλιξη κατά τον κ. Θεοχαρίδη «αποτελεί ένδειξη ότι η Κύπρος εξακολουθεί να συγκεντρώνει ουσιαστικά πλεονεκτήματα ως επενδυτικός προορισμός».

Με βάση ακόμη τα δεδομένα Φεβρουαρίου, βρίσκονται σε διαδικασία αξιολόγησης για αδειοδότηση 78 αιτήσεις.

Το 2023 έγκριση έλαβαν 82 οντότητες, εκ των οποίων οι 43 δραστηριοποιήθηκαν με τις συλλογικές επενδύσεις.

Η ΕΚΚ, πρόσθεσε, εποπτεύει 830 οντότητες, εκ των οποίων οι 255 είναι ΚΕΠΕΥ με συνολικά περιουσιακά στοιχεία στα €4,2 δισ. κατά το τέλος Δεκεμβρίου του 2023. Για τις 134 εποπτευόμενες ΕΠΔΥ τα εν συνολικά περιουσιακά στοιχεία ανέρχονταν σε περίπου €150 εκατ.

Ακόμη 310 ΟΣΕ βρίσκονται υπό την εποπτεία της ΕΚΚ με συνολικό ενεργητικό υπό διαχείριση το τρίτο τρίμηνο του 2023 στα €8,6 δισ., ενώ σε ότι αφορά το ΧΑΚ επιβλέπονται 51 εταιρείες με τίτλους στην Κύπρο και άλλες 12 εταιρείες με τίτλο σε ρυθμιζόμενες αγορές άλλων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πρόσθετα, 58 εταιρείες επιβλέπονται στον Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης. Σε σχέση με τους παρόχους κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, αυτοί ανήλθαν σε 11 τον Φεβρουάριο.

Εν αναμονή MiCA

Αναφορικά με τις νομοθεσίες που αναμένονται από το 2024 και έπειτα, ο κ. Θεοχαρίδης αναφέρθηκε στον κανονισμό MiCA (Markets in Crypto Assets) που αφορά τις αγορές κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων και ο οποίος βρίσκεται σε στάδιο εφαρμογής από την ESMA και τις εποπτικές αρχές κάτω από αυτήν.

Υπογράμμισε ακόμη την προετοιμασία που γίνεται για τον κανονισμό σε σχέση με την επιχειρησιακή ανθεκτικότητα ή αλλιώς DORA, που αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2025.

Σε εξέλιξη, σύμφωνα με τον κ. Θεοχαρίδη, βρίσκεται και η σύσταση της ενιαίας ευρωπαϊκής εποπτικής αρχής για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Βαρύτητα από την ΕΚΚ, τόνισε, δίνεται και στα θέματα βιώσιμης χρηματοδότησης, με τον κ. Θεοχαρίδη να επισημαίνει ότι ένας από τους τρόπους να επιτευχθεί στην Κύπρο είναι μέσω των εταιρειών διαχείρισης και τον ΟΣΕ που εποπτεύονται από την ΕΚΚ.

«Οι ΟΣΕ», εξήγησε, «έχουν την υποχρέωση να ενημερώνουν τους επενδυτές κατά πόσο οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο τους είναι βιώσιμες κατά πόσο η βιωσιμότητα αποτελεί μέρος της κουλτούρας τους».

Υπό αναθεώρηση, σημείωσε, βρίσκεται και η ευρωπαϊκή οδηγία για τους διαχειριστές ΟΕΕ, γνωστή και ως AIFMD II.

Μάλιστα, σε εθνικό επίπεδο η ΕΚΚ θα προχωρήσει με επαναξιολόγηση των εθνικών κανόνων που διέπουν την λειτουργία των ΟΕΕ, συμπεριλαμβανομένης και της οδηγίας κατηγοριοποίησης του 2014 και του περί Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων Νόμου του 2018.

Υπενθυμίζεται ότι στη Βουλή βρίσκεται ήδη το νομοσχέδιο που διέπει τη σύσταση και λειτουργία των ΚΕΔΟΣΕ (Κυπριακών Εταιρειών Διοίκησης Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων), προς ψήφιση.

«Με την ψήφιση του, οι εταιρείες που λαμβάνουν την ανάθεση τέτοιων εργασιών θα πρέπει πλέον να αδειοδοτούνται και να εποπτεύονται από την ΕΚΚ», εξήγησε ο κ. Θεοχαρίδης.

Έρχονται σημαντικές αλλαγές

Πρόσθετα, εντός του ερχόμενου μήνα αναμένεται η ολοκλήρωση της μετεξέλιξης του κόμβου καινοτομίας σε ένα προστατευμένο κανονιστικό περιβάλλον γνωστό ως regulatory sandbox.

Πριν το τέλος Απριλίου, αναμένεται ακόμη η τεχνολογική αναβάθμιση το ιστότοπου της ΕΚΚ, ενώ άλλοι δύο διαγωνισμοί για δύο έργα αναμένεται να προκηρυχθούν μέχρι τον Ιούνιο.

Το πρώτο έργο αφορά στην δημιουργία συστήματος ελέγχου και διαχείρισης αιτήσεων για αδειοδότηση από την ΕΚΚ και αλλαγών που υποβάλλουν οι εποπτευόμενες οντότητες και το δεύτερο, στη δημιουργία διαδικτυακής πύλης για τη διαδικασία εγγραφής και εξέτασης απόκτησης των διαφόρων πιστοποιήσεων που προσφέρει η ΕΚΚ.

Σε σχέση με την συμπερίληψη κινδύνων λόγω ESG, υπάρχει σε εξέλιξη έργο που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026, ενώ γίνεται ακόμη επικαιροποίηση του συστήματος Πλαισίου Διαχείρισης Κινδύνων για Εποπτευόμενους για θέματα καταπολέμησης ξεπλύματος χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (AML/CFT).

Ενιαία εποπτική αρχή

Αναφορικά με την σύσταση ενιαίας εποπτικής αρχής, ο κ. Θεοχαρίδης ανέφερε ότι η ΕΚΚ είναι ανοιχτή σε διάλογο και πρόσθεσε ότι «ο σχεδιασμός πρέπει να γίνει με ένα τρόπο», ώστε η Επιτροπή να διαθέτει το αναγκαίο προσωπικό για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της.

Σημείωσε ότι αναμένεται να πραγματοποιηθεί κοινή συνάντηση στο υπουργείο Οικονομικών μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών, όπου θα συζητηθεί το «πως θα είναι η νέα αυτή εποπτική αρχή και πως θα είναι πιο αποτελεσματική από το τι έχουμε τώρα» και πρόσθεσε ότι κατά τη συνάντηση θα παραθέσει και η ΕΚΚ τις απόψεις της επί του θέματος «για να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε μια πρόταση».