Το βέτο των συντεχνιών

Η αλλαγή στο πηδάλιο του υπουργείου Οικονομικών έχει δημιουργήσει μια νέα δυναμική στο χώρο της οικονομίας. Ο νέος ΥΠΟΙΚ έδωσε νωρίς το στίγμα του αναγνωρίζοντας από την πρώτη μέρα την κρίσιμη φάση που περνά η οικονομία και την επιτακτική ανάγκη λήψης δραστικών μέτρων. Υπερβαίνοντας τις όποιες κυβερνητικές αναστολές, εγκαινίασε τακτικές επαφές με το Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας και έδωσε το μήνυμα ότι όλοι παίζουμε για την ίδια ομάδα. Όλα αυτά είναι θετικά και δείχνουν ότι μπαίνουμε σε μια νέα περίοδο εποικοδομητικού διαλόγου για τα θέματα της οικονομίας.  Υπάρχουν όμως και άλλα πράγματα που πρέπει να αλλάξουν. Στην προσπάθεια που γίνεται για εξασφάλιση συναίνεσης για τη λήψη μέτρων για την οικονομία, ο νέος ΥΠΟΙΚ ακολουθεί μέχρι τώρα την πεπατημένη, η οποία έχει περίπου ως εξής:

• Ξεκινά μια διαβούλευση με τα κόμματα και αν όλα πάνε καλά - όπως όντως έγινε - επιτυγχάνεται συμφωνία για υιοθέτηση κάποιου πακέτου μέτρων. 
• Η κυβέρνηση παίρνει τα μέτρα στις συντεχνίες που εκπροσωπούν τους υπαλλήλους του ευρύτερου δημόσιου τομέα για να πάρει και τη δική τους έγκριση. 
• Οι συντεχνίες απορρίπτουν τα μέτρα που πλήττουν τα συμφέροντα των μελών τους και προτείνουν αντί αυτών εναλλακτικά μέτρα που επιβαρύνουν κυρίως άλλες ομάδες πολιτών. 
• Η κυβέρνηση στέλλει στη βουλή ένα κουτσουρεμένο πακέτο που περιέχει κυρίως φορολογίες και ελάχιστα μέτρα μείωσης των δημοσίων δαπανών και ζητά να ψηφιστεί στο όνομα της συναίνεσης. 

Η πιο πάνω διαδικασία δεν μπορεί να οδηγήσει σε συναινετικές λύσεις γιατί δεν δείχνει τον απαραίτητο σεβασμό στις θέσεις των κομμάτων. Δίνει ουσιαστικά δικαίωμα βέτο στις συντεχνίες. Ακόμα κι αν ολόκληρη η πολιτική ηγεσία του τόπου συμφωνεί σε κάποια μέτρα, τίποτα δεν προχωρά αν οι συντεχνίες δεν το εγκρίνουν.  Το θέμα είναι σοβαρό και άπτεται της ίδιας της λειτουργίας της δημοκρατίας. Η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία είναι εντεταλμένες από τους πολίτες να τους εκπροσωπούν και να λαμβάνουν αποφάσεις εκ μέρους τους. Η υποταγή των εκλελεγμένων αντιπροσώπων του λαού στις εκβιαστικές πρακτικές συντεχνιών που εκπροσωπούν τα συμφέροντα μιας μειοψηφίας εργαζομένων έρχεται σε σύγκρουση με βασικές δημοκρατικές αρχές. Το πρόβλημα δημιουργείται γιατί οι φορολογούμενοι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα δεν έχουν φωνή σε αυτή τη διαδικασία. Οι συντεχνίες ΠΕΟ και ΣΕΚ που θα έπρεπε να τους εκπροσωπούν δεν ανταποκρίνονται σε αυτή την αποστολή. Η μεν ΠΕΟ νιώθει την υποχρέωση να στηρίζει την κυβέρνηση, η δε ΣΕΚ δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για τα μέλη της στους ημικρατικούς οργανισμούς παρά για τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα.  Όλοι παραδέχονται ότι τα προβλήματα της οικονομίας είναι διαρθρωτικά. Είναι δηλαδή μόνιμα, και τα μόνιμα προβλήματα απαιτούν μόνιμες λύσεις και όχι έκτακτες εισφορές. Ποια είναι αυτά τα προβλήματα; Είναι η ανεξέλεγκτη αύξηση των δημοσίων δαπανών (κυρίως μισθών και κοινωνικών παροχών) και των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων του κράτους προς τους υπαλλήλους του. Αυτά είναι τα προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν, και η λύση δεν μπορεί να είναι άλλη από τον περιορισμό αυτών των δαπανών. Η θέση ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι υποχρεωμένος να συντηρεί το δημόσιο τομέα με όλα του τα προνόμια και τις σπατάλες καταστρατηγεί κάθε έννοια κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά είναι και εκτός οικονομικής πραγματικότητας.  Όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης δηλώνουν έτοιμα να στηρίξουν πιο τολμηρά μέτρα από αυτά που προτείνει η κυβέρνηση. Υπάρχουν όλα τα εχέγγυα για την επίτευξη ευρείας συναίνεσης της πολιτικής ηγεσίας, φτάνει η κυβέρνηση και ο ΥΠΟΙΚ να απεξαρτηθούν από τις συντεχνίες του δημοσίου και να καταστήσουν σαφές ότι πρωταρχικός στόχος είναι το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον και όχι τα συμφέροντα μεμονωμένων ομάδων. Σωφρόνης Κληρίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικών Πανεπιστήμιο Κύπρου