Μερικές σκέψεις για τη μετανάστευση

 Η μετανάστευση είναι το ζήτημα που διχάζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τις κοινωνίες των πλούσιων χωρών.  Οι κυρίαρχες πολιτικές ομάδες έχουν αποτύχει να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το ζήτημα.  Η αριστερά προσεγγίζει το θέμα από την ανθρωπιστική του πλευρά, υποβαθμίζοντας τα προβλήματα που δημιουργούνται στην κοινωνία ως αποτέλεσμα της μετανάστευσης και στιγματίζοντας με υπέρμετρη ευκολία όσους τολμούν να τα προβάλουν.  Στην αντίπερα όχθη, η δεξιά υποβαθμίζει τα πολλά οφέλη της μετανάστευσης, τείνει να φορτώνει αβασάνιστα όλα τα κοινωνικά προβλήματα στους μετανάστες και φλερτάρει με ακραίες και ξενοφοβικές θέσεις.   Αυτό που απουσιάζει από αυτή την αντιπαράθεση είναι ο ρεαλισμός και η νηφάλια σκέψη.  Αυτό ακριβώς το κενό ήρθε να συμπληρώσει πριν μερικές μέρες ο δρ Δημήτρης Παπαδημητρίου - Έλληνας της Αμερικής και ειδικός σε θέματα μεταναστευτικής πολιτικής - ο οποίος βρέθηκε στην Κύπρο μετά από πρόσκληση του Ινστιτούτου Ευρωδημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης.  Στην εξαιρετική του παρουσίαση ο κ. Παπαδημητρίου περιέγραψε με απλότητα και σαφήνεια τις κύριες παραμέτρους που διαμορφώνουν το μεταναστευτικό ζήτημα και κατέθεσε τις βασικές αρχές που πρέπει να χαρακτηρίζουν μια ρεαλιστική μεταναστευτική πολιτική που λειτουργεί προς όφελος τόσο των χωρών προέλευσης των μεταναστών όσο και των χωρών που τους αποδέχονται.   Από τα πολλά ενδιαφέροντα που είπε ο κ. Παπαδημητρίου, ξεχώρισα τρία σημεία.  Το πρώτο είναι ότι μια ορθολογική προσέγγιση του ζητήματος πρέπει να ξεκινά από την αναγνώριση μιας απλής πραγματικότητας: Ότι η μετανάστευση είναι ένα φυσιολογικό και αναπόφευκτο φαινόμενο σε ένα κόσμο που υπάρχουν οικονομικές ανισότητες.  Το μεταναστευτικό ζήτημα που καλούνται να διαχειριστούν οι πλούσιες χώρες είναι το «τίμημα» της επιτυχίας τους.  Βάζω τη λέξη τίμημα σε εισαγωγικά γιατί δεν είναι στην πραγματικότητα τίμημα, είναι όμως μια πρόκληση.   Το δεύτερο σημείο είναι ότι η μετανάστευση είναι απαραίτητη για τις πλούσιες χώρες αν θέλουν να διατηρήσουν και να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο.  Οι περισσότερες πλούσιες χώρες αντιμετωπίζουν δημογραφικό πρόβλημα λόγω χαμηλής γεννητικότητας.  Ταυτόχρονα, οι οικονομίες τους δημιουργούν θέσεις εργασίας για τις οποίες οι ντόπιοι δεν ενδιαφέρονται.  Κανένας γονιός δεν θέλει το παιδί του να καθαρίζει τουαλέτες.  Οι μετανάστες είναι κατά κανόνα νέοι, εργατικοί και φιλόδοξοι, και είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν αυτές τις ανεπιθύμητες εργασίες.   Το τρίτο σημείο αφορά τη σημασία της ενσωμάτωσης των μεταναστών στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, απαραίτητο χαρακτηριστικό μιας πετυχημένης μεταναστευτικής πολιτικής.  Η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί τη συμβολή τόσο των μεταναστών όσο και της κοινωνίας που τους φιλοξενεί.  Η κοινωνία έχει την υποχρέωση να συμπεριφέρεται σωστά έναντι στους μετανάστες.  Από την πλευρά τους οι μετανάστες έχουν την υποχρέωση να σέβονται τόσο τους νόμους όσο και τα κοινωνικά θέσμια της χώρας που τους φιλοξενεί.   Αυτό το τελευταίο σημείο είναι και το πιο αμφιλεγόμενο.  Που τραβούμε τη γραμμή μεταξύ της υποχρέωσης των μεταναστών να προσαρμόζονται και του δικαιώματός τους να διατηρούν τις παραδόσεις και συνήθειές τους; Αυτό είναι που πρέπει να συζητήσει κάθε κοινωνία.  Νηφάλια και χωρίς ακρότητες.   Σωφρόνης Κληρίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικών  Πανεπιστήμιο Κύπρου