Πανδημική μυωπία

Η μυωπική αντιμετώπιση της κρίσης μας οδηγεί σε νέα αδιέξοδα και περιπέτειες στην οικονομία. Τα δάνεια είναι μέρος του προβλήματος. Δεν μπορεί να αποτελέσουν τη λύση. Τα κλισέ πέφτουν παντού. Ρευστότητα, εργαλεία, οξυγόνο, αναπνευστήρες δανεισμού και πολλά άλλα.

Μιλούν για εγγυημένα δάνεια σε εταιρείες που δεν έχουν ΜΕΔ. Αυτό φυσικά αφήνει εκτός βοήθειας ίσως τις πιο πολλές επιχειρήσεις. Αγνοείται πλήρως όμως ότι έστω και οι λίγες επιχειρήσεις σήμερα που είναι χωρίς ΜΕΔ δεν σημαίνει ότι θα είναι και βιώσιμες στην περίοδο αποπληρωμής. Ποιος και πως θα αξιολογήσει ότι παίρνοντας νέα εγγυημένα δάνεια εν μέσω παγκόσμιας κρίσης αυτές θα είναι βιώσιμες και ο δανεισμός τους θα εξακολουθούσε να παραμένει εξυπηρετούμενος. Οι ίδιες τράπεζες που πριν το 2013 έχουν διαθέσει δάνεια τρεις φορές το ΑΕΠ της χώρας μόνο με βάση τις εξασφαλίσεις και τις εγγυήσεις που θα μπορούσαν να αποσπάσουν από τον δανειολήπτη και τον περίγυρο του.

Ο μόνος λόγος που οι τράπεζες θα έδιναν αυτά τα δάνεια είναι γιατί δεν παίρνουν κανένα ρίσκο διότι θα μπορούν να πάρουν τον λογαριασμό, που συμπεριλαμβάνει βεβαίως και την πληρωμή των δικών τους εισοδημάτων (τόκους και άλλες χρεώσεις), στον φορολογούμενο πολίτη.

Όμως για να είμαι ειλικρινής, πολύ αμφιβάλλω αν μπορείτε να το καταλάβετε αυτό μια και συνεχίζετε να παπαγαλίζετε ότι «η ρευστότητα είναι οξυγόνο» και αυτό χρειάζονται οι επιχειρήσεις και μάλιστα μόνο μέσω και άλλων νέων δανείων (και δη εγγυημένων). Η ρευστότητα ΔΕΝ είναι οξυγόνο όπως αρέσκονται όλοι να μας απαγγέλλουν. Η ρευστότητα δεν κάνει ένα μη βιώσιμο έργο βιώσιμο. Το μόνο που επιτυγχάνει σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να αυξήσει τις ζημιές και τα κόστη.

Είναι η σωστή χρήση της ρευστότητας και χρηματοδότησης που κάνει την διαφορά εφόσον φυσικά υπάρχουν συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης. Κανείς δεν ασχολείται ή καν φαίνεται να αντιλαμβάνεται τη διαφορά. Να θυμίσω ότι είναι η κακή και σπάταλη χρήση τις υπερβάλλουσας ρευστότητας από τις τράπεζες που μας έφερε το κούρεμα καταθέσεων και που μας έχει αναγάγει ίσως σαν η χώρα με το ψηλότερο ιδιωτικό χρέος στον κόσμο.

Το πρόβλημα της Κυπριακής οικονομίας ήταν και παραμένει ο υπερδανεισμός. Δεν λύνεται προσθέτοντας και άλλο μη βιώσιμο δανεισμό. Όποια προσπάθεια θα πρέπει να μειώνει αντί να αυξάνει το ιδιωτικό χρέος.

Κάποιος που είναι ιδιοκτήτης επιχείρησης όπου χρειάζεται στενή επαφή με τον πελάτη με είχε ρωτήσει τι τον συμβουλεύω να κάνει. Η απάντηση μου πιο κάτω:

«Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει κατευθείαν επιδότηση (όχι μέσω περαιτέρω δανείων - αυτό θα είναι βοήθεια, εφόσον είναι εγγυημένα, μόνο για τις τράπεζες). Όσο αφορά πως και πότε μπορεί μια επιχείρηση να ανοίξει αυτό εξαρτάται από την πανδημία και την φύση της εργασιας.

Η αλήθεια είναι ότι εγώ τουλάχιστον αν είχα πολλά λειτουργικά έξοδα θα προσπαθούσα με κάθε τρόπο να τα περιορίσω. Έστω και αν αυτό μπορεί να σημαίνει κλείσιμο για κάποιο διάστημα. Δεν υπάρχει τρόπος να κρατά κάποιος μια επιχείρηση λειτουργικη και να κάνει ζημιές για πολλή καιρό. Το μόνο που θα πετύχει τέτοια λογική είναι εξαλείψει την αξία που έχει ο ισολογισμός της εταιρείας για τους μετόχους.

Καλύτερα να διαφυλάξει ο ιδιοκτήτης κάτι και να είναι έτσι σε θέση να επαναρχίσει άμα οι συνθήκες θα το επιτρέπουν. Ιδίως αν πάρει χρόνο να περάσει αυτό το κακό. «Τα πράματα δεν θα γίνουν καλύτερα όμως μέχρι να περάσει η πανδημία (να υπάρχει εμβόλιο) ή μέχρι τουλάχιστο να βρεθούν τρόποι θεραπείας της».

Μπορεί η εθελοτυφλία να είναι η εύκολη επιλογή. Κυρίως για τους κυβερνώντες και πολιτικούς μας που πάντα αναζητούν αυτό που νοιώθουν ότι θα τους ρίξει στα μαλακά. Όμως στην κατάσταση που βρίσκεται η Κύπρος με τον υπέρμετρο εσωτερικό δανεισμό και το τεράστιο ιδιωτικό χρέος που μας βαραίνει δεν υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω λάθη. Η πανδημία, αν δεν αντιληφθούμε σωστά τι συνεπάγεται και αν για ακόμη μια φορά δεν λάβουμε τα σωστά μέτρα, θα μας καταδικάσει σε πολύ μεγαλύτερη δυστυχία από ότι γνωρίσαμε μέχρι τώρα. Η ανάκαμψη θα καταστεί σχεδόν αδύνατη. Η μυωπική αντιμετώπιση αυτής της κρίσης είναι επιλογή που δεν έχουμε πλέον την ευχέρεια να διαλέξουμε.

Ο Σαββάκης Κ. Σαββίδης είναι οικονομολόγος, που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Ήταν πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και έχει διατελέσει τακτικός Επισκεπτόμενος Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Harvard και στο Πανεπιστήμιο Queen’s του Καναδά. Author Page: http://ssrn.com/author=262460