Μάτια διάπλατα κλειστά!

«Άμα δεν ξέρεις που πας, όλοι οι δρόμοι σε οδηγούν στον προορισμό σου»

Δεν ασχολείται κανείς με το πως και ποιος έχει κάνει τις εγκληματικές συμφωνίες του Δημοσίου με ιδιώτες που καταδικάζουν ερήμην του τον Κύπριο φορολογούμενο πολίτη να πληρώνει για απαράδεκτα σχέδια και όρους που εξυπηρετούν ειδικά συμφέροντα των ιδιωτών που συμμετέχουν και αναλαμβάνουν αυτά τα έργα και ίσως και πολύ πιθανόν, κατά τη γνώμη μου, και αυτούς που τα δέχονται εκ μέρους του πολίτη που θυματοποιείται.

Μερικά μόνο παραδείγματα

Λιμάνι Λεμεσού: όρος με τον οποίο το κράτος αναλαμβάνει να πληρώνει "αποζημίωση" πολλών εκατομμυρίων εάν κάποιο άλλο λιμάνι (αυτό της Λάρνακας) ξεπεράσει κάποιο επίπεδο εσόδων! Ρίσκο που παρεμπιπτόντως δεν έχει καμία σχέση με το έργο το ίδιο και ακόμη μπορεί να κριθεί παράνομο. Όμως δεχόμενοι τέτοιο όρο, ακόμη και εάν κριθεί ότι δεν πρέπει να ισχύει για λόγους ελεύθερης ανταγωνιστικότητας, η εταιρεία θεωρώ ότι θα μπορεί να απαιτήσει ανάλογο όρο εφόσον μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν θα αναλάμβανε αυτό το έργο χωρίς την ανάληψη από το κράτος αυτού του ρίσκου. Παρόλα αυτά μας λέει ο αρμόδιος υπουργός ότι έχουμε αιτηθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ακυρώσει αυτόν τον όρο. Ούτε καν διανοούνται ότι η εταιρεία ανεξάρτητα από την ακύρωση του όρου θα δικαιούται και θα απαιτήσει ανάλογη αποζημίωση! Διότι απλά και νομικά ορθά, κατά την άποψη μου, θα ισχυριστεί ότι χωρίς τέτοιο ή ανάλογο όρο δεν θα αναλάμβανε το έργο.

Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου: όρος ότι για όσα χρόνια λειτουργεί το αεροδρόμιο της Τύμπου το κράτος θα αποζημιώνει την ανάδοχο εταιρεία με πολλά εκατομμύρια!

Υπάρχουν πληθώρα τέτοιες συμφωνίες Δημοσίου με ιδιώτες που απλά γραφειοκράτες και πολιτικοί καταδικάζουν τον φορολογούμενο πολίτη, το σύνηθες θύμα τους και στην απουσία του. Μερικοί από αυτούς που κάνουν αυτές τις απαράδεκτες και εγκληματικές συμφωνίες του Δημοσίου με ιδιώτες τους βρίσκουμε μετά παρέλευση κάποιου χρόνου σε θέσεις και συμβούλια εταιρειών που έχουν εξυπηρετήσει.

Ανεπίδεκτοι μαθήσεως

Και αντί να κοιτάξουν το πρόβλημα στα μάτια και να αναζητήσουν λύσεις (όπως η δημιουργία ενός ανεξάρτητου οργανισμού για να μελετά την οικονομική βιωσιμότητα και τα ρίσκα των έργων όπου εμπλέκεται το Δημόσιο) παρουσιάζονται στα ΜΜΕ με δηλώσεις όπως "θα είναι χειρότερα αν δεν γινόταν το έργο..." ή "το έργο πρέπει να γίνει σε όποιο κόστος γιατί είναι εθνική ανάγκη" ή "δεν χρειάζεται να είναι οικονομικά βιώσιμο γιατί το κάνουμε για λόγους ισόρροπης ανάπτυξης - Πρόεδρος Αναστασιάδης για τον δρόμο Πάφου - Πόλις". Αγνοώντας φυσικά ότι αν ένα έργο δεν είναι οικονομικά βιώσιμο τότε ΔΕΝ είναι ανάπτυξη και απλά κάνει τον κόσμο φτωχότερο.

Είναι τραγικό ότι δεν μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Δεν γίνονται αυτά τα μέγα-έργα διαλέγοντας μεταξύ κακού και χειρότερου. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι σε αρκετές χώρες στην Ευρώπη τέτοια έργα μελετώνται σε βάθος και αξιολογούνται από ανεξάρτητη Αρχή. Δεν δεσμεύουν το Δημόσιο βάσει το τι γουστάρει ή «φαίνεται ορθό» στον ένα ή τον άλλο πολιτικό ή γραφειοκράτη. Όλα τα έργα του Δημοσίου πρέπει να αξιολογούνται, να είναι οικονομικά βιώσιμα και τα ρίσκα να επιμετρούνται. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, όπως είπε και ο γάτος Cheshire της Αλίκης των Θαυμάτων …"άμα δεν ξέρεις που πας, όλοι οι δρόμοι σε οδηγούν στον προορισμό σου". Υπενθυμίζω ότι είχαμε τέτοιο οργανισμό στην τότε Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως που ήταν εξειδικευμένη σε αυτά αλλά κάποιοι «πολιτικάντηδες», κατά την ταπεινή μου γνώμη, φρόντισαν να την ιδιωτικοποιήσουν και να την εξαφανίσουν από το προσκήνιο για να μπορούν να κάνουν «τα δικά τους» ανενόχλητοι.

Το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ και αρχίζει πολύ νωρίτερα από τη διαδικασία ανάθεσης του έργου στον ιδιωτικό τομέα όπου τώρα επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά όποια κριτική για τα μέγα-έργα του Δημοσίου τομέα. Έχω αναφερθεί εκτενώς, όπως και άλλοι, συχνά στο θέμα αυτό (είδε Βιβλιογραφία [1], [2], [3], [4], [5], [6]).

Βιβλιογραφία

1. Savvides, Savvakis C., «Η διαδικασία ανάθεσης ενός έργου είναι μόνο ένα σύμπτωμα του προβλήματος», Stockwatch 2 Αυγούστου 2024, https://www.stockwatch.com.cy/el/blog/10723893-i-diadikasia-anathesis-enos-ergoy-einai-mono-ena-symptoma-toy-provlimatos
2. Savvides, Savvakis C., ‘Συμπράξεις Δημόσιου με Ιδιώτες - Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες’, Stockwatch 25 Ιουλίου 2022, https://www.stockwatch.com.cy/el/blog/7386613-sympraxeis-dimosioy-me-idiotes-o-diavolos-kryvetai-stis-leptomereies
3. Savvides, Savvakis C., Public-Private Partnerships - The devil is in the detail (Cyprus Mail, 31 March 2022). Public-Private Partnerships - The devil is in the detail | Cyprus Mail (cyprus-mail.com)
4. Kavvadia Helen and Savvides Savvakis (2019) "Funding Economic Development and the Role of National Development Banks-The Case of Cyprus", World Economics Journal, Vol. 21, No. 3, July–September.
5. Savvakis C. Savvides, 2018. "Socialising the losses and privatising the gains - The case of Cyprus five years after the bail-in of bank deposits," Development Discussion Papers 2018-02, JDI Executive Programs., Accountancy Cyprus, Vol. 130, March 2018, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3171049
6. Savvides, Savvakis C., Ο Καπιταλισμός της Ευνοιοκρατίας, Stockwatch 18 Ιουλίου 2024, https://www.stockwatch.com.cy/el/blog/10660017-o-kapitalismos-tis-eynoiokratias

Ο Σαββάκης Κ. Σαββίδης είναι οικονομολόγος, με ειδίκευση στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Είναι πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Ανάπτυξης και έχει διατελέσει τακτικός επισκέπτης λέκτορας στα πανεπιστήμια Harvard και Queen's. Author page: http://ssrn.com/author=262460.