Η διαδικασία ανάθεσης ενός έργου είναι μόνο ένα σύμπτωμα του προβλήματος

Το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ και αρχίζει πολύ νωρίτερα από τη διαδικασία ανάθεσης του έργου στον ιδιωτικό τομέα όπου επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά όποια κριτική για τα μέγα-έργα του Δημοσίου τομέα. Έχω αναφερθεί εκτενώς όπως και άλλοι συχνά στο θέμα αυτό (δες Βιβλιογραφία [1], [2], [3], [4], [5]).

Χωρίς ανεξάρτητο και επαγγελματικό οργανισμό να μελετά και να αξιολογεί ορθολογιστικά τα προτεινόμενα έργα όπου εμπλέκεται το Δημόσιο (cost-benefit analysis) δεν μπορεί να υπάρξει λύση που να διασφαλίζει ότι μόνο τα οικονομικά βιώσιμα και ορθά σχεδιασμένα έργα υλοποιούνται. Εξίσου σημαντικό είναι επίσης η αναγνώριση και επιμέτρηση των κινδύνων (risk analysis) που μπορεί να προκύψουν. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να κατανεμηθούν και να αναληφθούν ορθά από αυτούς που προτίθενται να αναλάβουν την εκτέλεση του καθενός έργου ξεχωριστά.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προς αναγνώριση και αντιμετώπιση αυτής της ανάγκης για όλα τα μεγάλα έργα του Δημοσίου από κάθε κράτος μέλος, έχει δοθεί καθοδήγηση για δημιουργία ανεξάρτητου Αναπτυξιακού και Χρηματοδοτικού Οργανισμού (Development Finance Agency), ο οποίος, βάσει νομοθεσίας, επιβάλλεται να μελετά και μόνο με την έγκριση και μερική χρηματοδότησή του να προχωρούν τέτοια μεγάλα έργα, στα οποία εμπλέκεται ο Δημόσιος τομέας. Αυτό εφαρμόζεται με επιτυχία σε μερικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως στην Ολλανδία και την Ιρλανδία.

Η τραγική ειρωνεία είναι ότι στην Κύπρο είχαμε τέτοιο οργανισμό που διέπρεπε διεθνώς, την Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως, που κάποιοι φρόντισαν να εξουδετερώσουν ιδιωτικοποιώντας την και μετατρέποντας την σε μια ακόμη μικρή τράπεζα χωρίς χαρακτήρα και χωρίς τα εχέγγυα για να είναι ανταγωνιστική, εφόσον δεν θα είχε το ανάλογο δανειακό χαρτοφυλάκιο ή τις οικονομίες μεγέθους που χρειάζεται. Αυτή η εξέλιξη, που κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν ήταν καθόλου τυχαία, άφησε το πεδίο ελεύθερο για πολιτικές αλχημείες σε τέτοια μεγάλα και κρίσιμα έργα του Δημοσίου τομέα στην Κύπρο. Το αποτέλεσμα το ζούμε σήμερα σε τεράστιων διαστάσεων σκάνδαλα και σπάταλες του δημοσίου χρήματος (που είναι πολλά και δεν περιορίζονται μόνο στο έργο στο Βασιλικό) και που συχνά γίνονται για εξυπηρέτηση ειδικών και άλλων συμφερόντων.

Βιβλιογραφία

1. Savvides, Savvakis C., ‘Συμπράξεις Δημόσιου με Ιδιώτες - Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες’, Stockwatch 25 Ιουλίου 2022, https://www.stockwatch.com.cy/el/blog/7386613-sympraxeis-dimosioy-me-idiotes-o-diavolos-kryvetai-stis-leptomereies
2. Savvides, Savvakis C., Public-Private Partnerships - The devil is in the detail (Cyprus Mail, 31 March 2022). Public-Private Partnerships - The devil is in the detail | Cyprus Mail (cyprus-mail.com)
3. Kavvadia Helen and Savvides Savvakis (2019) "Funding Economic Development and the Role of National Development Banks-The Case of Cyprus", World Economics Journal, Vol. 21, No. 3, July–September.
4. Savvakis C. Savvides, 2018. "Socialising the losses and privatising the gains - The case of Cyprus five years after the bail-in of bank deposits," Development Discussion Papers 2018-02, JDI Executive Programs., Accountancy Cyprus, Vol. 130, March 2018, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3171049
5. Savvides, Savvakis C., Ο Καπιταλισμός της Ευνοιοκρατίας, Stockwatch 18 Ιουλίου 2024, https://www.stockwatch.com.cy/el/blog/10660017-o-kapitalismos-tis-eynoiokratias

Ο Σαββάκης Κ. Σαββίδης είναι οικονομολόγος, με ειδίκευση στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Είναι πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Ανάπτυξης και έχει διατελέσει τακτικός επισκέπτης λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Harvard και σήμερα στο Queen's University. Author page: http://ssrn.com/author=262460.