Ο μύθος του ηθικού κινδύνου και ποιους πραγματικά αφορά

Ο μύθος του «ηθικού κινδύνου» όπως πλασάρεται εκτενώς από τραπεζικούς, νομικούς και κάποιους πολιτικούς στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια περίπου λέει ότι «δεν πρέπει μια τράπεζα να μειώνει το ποσό του δανείου για κάποιους δανειολήπτες διότι αυτό θα είναι κακό παράδειγμα και όλοι δεν θα αποπληρώνουν τα δάνεια τους (έστω και αν μπορούν) διότι έτσι θα έχουν να επωφεληθούν από μια μέλλουσα διαγραφή».

Δεν είναι όμως τόσο απλό το θέμα όπως τίθεται παρόλο που, εκ των πραγμάτων, υπηρετεί καλά τις τράπεζες η διάδοση του μύθου του "moral hazard". Και αυτό γιατί τους επιτρέπει να μεγιστοποιούν το κέρδος τους μέσω αρπαγής της υποθήκης και των εγγυήσεων. Διότι ενώ δεν μειώνουν με το πρόσχημα του ηθικού κινδύνου το ποσό του δανείου για τον ίδιο τον δανειολήπτη τους επιτρέπεται να ξεπουλάνε σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές και χωρίς κανένα έλεγχο σε τρίτους τα δάνεια αυτά.

Στην πραγματικότητα αυτοί που είναι στρατηγικοί κακοπληρωτές είναι κυρίως οι πολύ μεγάλοι και πολλές φορές οι «νονοί» κάποιων διευθυντών των τραπεζών που τους έχουν εγκρίνει αυτά τα δάνεια χωρίς να απαιτούν να παίρνουν ικανοποιητικές εξασφαλίσεις αλλά και συχνά χωρίς αξιολόγηση το κινδύνου και της ικανότητας αποπληρωμής. Πολλές φορές μάλιστα απαλλάσσοντας τους μεγαλομέτοχους της εταιρείας από την υποχρέωση να θέτουν προσωπικές εγγυήσεις (personal guaranteeς) για αυτά τα μεγάλα δάνεια.

Ναι, αυτοί οι μεγάλοι πελάτες που έτυχαν ειδικής μεταχείρισης έχουν στο χέρι την τράπεζα. Και αυτοί ξέρουν ότι θα διευθετήσει προς όφελος τους το δάνειο η τράπεζα διότι στην τελική ανάλυση αυτή έχει να χάσει από τυχόν μη διευθέτηση. Όμως, γιατί να ρισκάρει μια μικρομεσαία επιχείρηση ή νοικοκυριό που τους βάζουν τα πάντα σε υποθήκη και εγγυήσεις να μην πληρώνει και μάλιστα να φουσκώνει έτσι με τόκους το χρέος του. Γιατί να διακινδυνεύσει να χάσει τα πάντα και μάλιστα σε μια αξία πολύ πιο διογκωμένη λόγω τόκων και άλλων χρεώσεων από το αρχικό δάνειο που έχει αρχικά λάβει!

Εν κατακλείδι, κατά την γνώμη μου, δεν υπάρχει πιο ανήθικο από αυτό που εφαρμόζεται εκτενώς τώρα στην Κύπρο όπου δεν δίνεται η ευκαιρία στον ίδιον τον δανειολήπτη να αγοράσει το δάνειο του στην ίδια τιμή που προτίθεται η τράπεζα να το πωλήσει σε τρίτους. Ιδίως αφού αυτή η πρακτική με μαθηματική ακρίβεια πτωχεύει τον κόσμο και βυθίζει την χώρα σε ύφεση, ενώ η εξαγορά του δανείου από τον δανειολήπτη βοηθά την οικονομία να ανακάμψει.

*Oικονομολόγος που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων.