Η «επιλεκτική ερμηνεία» του προβλήματος της οικονομίας οδηγεί σε επανάληψη των λαθών που μας έχουν φέρει την κρίση

Οι σπασμένοι ισολογισμοί δεν είναι λύση στον υπερβολικό δανεισμό

Όπως έχω γράψει και σε προηγούμενα άρθρα μου, η οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί να προκύψει ενώ διατηρείται ο ιδιωτικός δανεισμός στα ψηλότατα επίπεδα που ευρίσκεται τώρα. Και αντίθετα με το τι προσπαθούν να μας πείσουν, το χρέος δεν μειώνεται στην οικονομία σκουπίζοντας το κάτω από το χαλί πωλώντας σε τρίτους τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των τραπεζών. Ιδίως, σε ταμεία γύπες που μόνο στόχο έχουν τη μεγιστοποίηση του κέρδους τους μέσω των εξασφαλίσεων. Και μάλιστα, χωρίς προηγουμένως να δίνεται η ευκαιρία να τα αγοράσει ο δανειζόμενος στην ιδιά τιμή που αυτά ξεπουλιούνται σε τρίτους.

Αλλά ούτε θα μπορούσε μια οικονομικά βιώσιμη και αειφόρος ανάπτυξη να προκύψει από μείωση του χρέους μέσω εκποιήσεων από τους παραλήπτες αυτών των δανείων και της φτωχοποίησης του κόσμου και των επιχειρήσεων που δεν μπορούν να τα εξυπηρετούν. Ο υπερβολικός ιδιωτικός δανεισμός ή οι σπασμένοι ισολογισμοί του κόσμου είναι δυο όψεις του ιδίου νομίσματος.

Κάτι τέτοιο θα είναι ακόμα χειρότερο διότι θα φέρει ένα μόνιμο πλήγμα στους ισολογισμούς του κόσμου και των επιχειρήσεων που δεν θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να προβούν σε νέες κεφαλαιουχικές επενδύσεις και ούτε ο κόσμος την αγοραστική δύναμη που θα καθιστούσε τέτοιες επενδύσεις βιώσιμες. Για αυτό ακριβώς τον λόγο είναι τεράστιο λάθος να θεωρείται ότι τάχα σώζοντας τις τράπεζες «ζόμπι» μας θα σώσουμε την οικονομία. Ακριβώς το αντίθετο ισχύει. Δηλαδή, ότι χωρίς μείωση του ιδιωτικού χρέους και επαναφορά της χώρας σε συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης δεν υπάρχει ρόλος για τις τράπεζες.

Κάτι που παρεμπιπτόντως εφάρμοσε με επιτυχία η Ισλανδία μετά την κρίση του 2008. Αντίθετα με την Κύπρο που σχεδόν εννέα χρόνια μετά ακόμη δεν το αντιλαμβάνεται, η Ισλανδία έκανε αμέσως σωστή διάγνωση του προβλήματος, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και καυτηρίασε τη γάγγραινα του ιδιωτικού χρέους κρατικοποιώντας τις τράπεζες χωρίς να φτωχοποιήσει τον κόσμο και τους οικονομικούς παράγοντες της χώρας. Και κατάφερε έτσι μέσα σε μόνο τέσσερα χρόνια να ξανακτίσει την οικονομία πάνω σε στερεές και υγιείς βάσεις.

Τα παράσιτα πάντοτε σκοτώνουν τον οργανισμό που τα φιλοξενεί

Το τραγικό είναι ότι το έγκλημα σε ένα μεγάλο βαθμό έχει ήδη διαπραχθεί. Η πολιτική μας ηγεσία και οι εποπτικές αρχές της χώρας έχουν αφήσει και υποβοηθήσει ακόμη τις τράπεζες να βουτήξουν το ενεργητικό των τεραστίων μετά την κρίση ισολογισμών τους από κυρίως μη εξυπηρετούμενα αλλά όμως συνάμα και καλά εξασφαλισμένα δάνεια. Και μάλιστα χωρίς την απαιτούμενη εποπτεία και χωρίς να προσφέρουν, ως όφειλαν, στον δανειζόμενο την ευκαιρία να αγοράσει το δάνειο του στην ίδια τιμή που το ξεπουλάνε (πάνω και ίσως και κάτω από το τραπέζι) στους ξένους συνεργάτες τους.

Δυστυχώς, είμαστε αυτόχειρες και εύκολη λεία για αυτούς τους επιτήδειους. Και αυτό αποδεικνύεται διότι συνεχίζουμε να εκλέγουμε τους αρχιμάστορες της οικονομικής κρίσης και κατ’ επέκταση και τους συνεργάτες τους (δικηγόρους, λογιστές, ντιβέλοπερς κτλ) για να μας βγάλουν τάχα από αυτή! Αυτοί μόνο ένα πράγμα ξέρουν να κάνουν. Και αυτό κάνουν. Συμπληρώνουν το έγκλημα που είχαν αρχίσει πριν το 2013 πτωχεύοντας τα θύματα τους.

Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του υπερδανεισμού

Πολλοί με ρωτούν τι θα πρέπει να κάνουμε για να μειωθούν επομένως τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ) και να επανέλθει η χώρα σε πορεία ανάπτυξης απαλλαγμένη από το ασήκωτο βάρος του ιδιωτικού χρέους που κρατάει την οικονομία όμηρο. Έστω και τώρα όμως πρέπει αποχωρήσουν από την πολιτική ηγεσία της χώρας οι ηθικοί αυτουργοί και κύριοι υπαίτιοι της οικονομικής καταστροφής της οικονομίας. Θα πρέπει να κρατικοποιηθούν οι τράπεζες ζόμπι μας και να σταματήσει (και ίσως να αντιστραφεί ακόμη) το κύμα ξεπουλήματος των δανείων του κόσμου και των επιχειρήσεων μας στους ξένους που στοχεύουν μόνο στην αρπαγή των υποθηκών και των εγγυήσεων για μεγιστοποίηση του κέρδους τους. Στις μειωμένες τιμές αυτών των δανείων που πωλούν οι τράπεζες τα δάνεια, και κατόπιν αξιολόγησης, θα μπορούσαν πολλά να αναχρηματοδοτούνται όπου κρίνεται ότι υπάρχει ικανότητα αποπληρωμής.

Επίσης, όπως έχω αναφερθεί πολλές φορές από το 2013, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένας ανεξάρτητος χρηματοδοτικός οργανισμός ή μια τράπεζα αναπτύξεως και ανασυγκρότησης η οποία θα μελετά και θα κρίνει χωρίς επηρεασμό από το κράτος (και μερικώς θα μπορεί να χρηματοδοτεί) όλες τις κεφαλαιουχικές επενδύσεις που εμπλέκεται το δημόσιο. Κάτι που εξάλλου είναι και ειλημμένη υποχρέωση μας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για όλες τις επενδύσεις που είναι πέραν ενός προκαθορισμένου ποσού. Υποχρέωση που έχουμε ήδη αναλάβει αλλά, όπως πολλές άλλες, δεν τηρούμε.

Συμπέρασμα

Τα πιο πάνω δεν είναι διαστημική επιστήμη. Τα πλείστα είναι κοινή λογική, όσο και αν αυτή είναι κάπως σπάνια στην χώρα που ζούμε. Εξάλλου αρκετοί καλοί οικονομολόγοι τα έχουν δημοσιεύσει και αναλύσει εμπεριστατωμένα, όχι μόνο στον τύπο αλλά και σε έγκυρα ακαδημαϊκά περιοδικά. Από το 2013, εγώ προσωπικά τα έχω αναπτύξει πολλές φορές στον αρμόδιο Υπουργό αλλά και σε άλλους στο ψηλότερο επίπεδο της πολιτικής στην Κύπρο. Το συμπέρασμα είναι απλό αλλά όμως οδυνηρό συνάμα. Αυτοί που μας κυβερνούν καταλάβουν μόνο αυτά που θέλουν και ότι τους βολεύει για να συνεχίζουν να εξυπηρετούν τα ιδιαίτερα συμφέροντα των ιδίων και των ημετέρων τους. Αυτό κατά τη γνώμη μου είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σαν χώρα και σαν οικονομία. Η επιλεκτική αντίληψη και η προσωπική ατζέντα των πολιτικών μας.

Ο Σαββάκης Κ. Σαββίδης είναι οικονομολόγος που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Ήταν πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και έχει διατελέσει τακτικός επισκεπτόμενος λέκτορας στο πανεπιστήμια του Harvard και Queen’s του Καναδά. Author Page: http://ssrn.com/author=262460.