Α. Νεοκλέους: Οφέλη από εξαγωγή υπηρεσιών τεχνολογίας

Η εξαγωγή υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας, μπορεί να οδηγήσει στη διαφοροποίηση του ευρύτερου οικονομικού μοντέλου της Κύπρου, με τεράστια και πολλαπλά οφέλη, αναφέρει σε συνέντευξή του στη StockWatch ο Αντώνης Νεοκλέους, συνιδρυτής της Gain Venture Studios.

Με αφορμή την πρόσφατη συζήτηση της Gain Venture Studios, με εμπλεκόμενους φορείς για την κυπριακή τεχνολογία αλλά και τις δυνατότητες που έχει και τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει στη χώρα, ο κ. Νεοκλέους εξηγεί γιατί ήρθε η ώρα της Κύπρου να εξάγει υψηλή τεχνολογία και να ανταγωνιστεί άλλες υψηλά προηγμένες χώρες στον τομέα.

«Οι κυπριακές επιχειρήσεις έχουν αναπτύξει σημαντικά το τεχνολογικό τους αποτύπωμα, δημιουργώντας και αναπτύσσοντας δικά τους προϊόντα και λύσεις, τα οποία δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα αντίστοιχα διεθνών εταιρειών», αναφέρει μεταξύ άλλων, εξηγώντας ταυτόχρονα ότι η κυβέρνηση πρέπει να δείξει εμπιστοσύνη στις κυπριακές επιχειρήσεις και να τροποποιηθεί η διαδικασία προκήρυξης και σύναψης δημόσιων συμβάσεων, προς δημιουργία μιας κυπριακής διανοητικής ιδιοκτησίας (IP).

Αναφορικά με την εκπαίδευση στη χώρα σε σχέση με τον τομέα, ο κ. Νεοκλέους εντοπίζει σημαντικό κενό μεταξύ της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας.

Ακόμη, με φόντο τις προεδρικές εκλογές ο κ. Νεοκλέους εξηγεί γιατί οι υποψήφιοι για την προεδρία πρέπει να έχουν όραμα αλλά και έμπρακτα να στηρίζουν την ανάπτυξη του τομέα, με στόχο ο νέος Κύπριος επιχειρηματίας να υλοποιήσει τις ιδέες του στην Κύπρο και όχι στο εξωτερικό.

Η συνέντευξη

Ερ.: Πείτε μας λίγα λόγια για την Gain Venture Studios.

Απ.: H Gain Venture Studios είναι μια εταιρεία που αναπτύσσει, επενδύει και στηρίζει με πόρους και τεχνογνωσία εταιρείες και ανθρώπους που έχουν τη δυνατότητα και την προοπτική να εξελιχθούν και να υλοποιήσουν τους αρχικούς τους σχεδιασμούς.

Η φιλοσοφία της εταιρείας αλλά και των ανθρώπων της είναι, ότι μέσω του διαμοιρασμού γνώσεων και εμπειριών μπορούν να επιλυθούν προβλήματα, να δημιουργηθεί προστιθέμενη αξία και εν τέλει νεοφυείς επιχειρήσεις να μεγαλώσουν και να εδραιωθούν.

Μέχρι στιγμής έχουμε επενδύσει σε διάφορες νεοφυείς επιχειρήσεις, που έχουν κάτι καινούργιο να προτείνουν στην κυπριακή και διεθνή αγορά.

Μερικά από αυτά είναι: Η 11pets η οποία φέρνει κοντά ιδιώτες (ιδιοκτήτες κατοικίδιων, οικογένειες), επαγγελματίες (υπηρεσίες φροντίδας και διαμονής) και οργανισμούς κοινωνικής πρόνοιας (καταφύγια) παρέχοντας τους ασφαλείς και σύγχρονες λύσεις, σχεδόν για οτιδήποτε έχει σχέση με την φροντίδα των κατοικίδιων ζώων.

Η SNAP, ένα Startup που δραστηριοποιείται στη βιομηχανία ομορφιάς και ευεξίας, επιτρέποντας συναλλαγές μεταξύ καταναλωτών και ιδιοκτητών επιχειρήσεων.

Η Jobalito η οποία προσεγγίζει με καινοτόμο τρόπο ζητήματα απασχόλησης, διοίκησης και στρατηγικής επιχειρήσεων, αφού ενισχύει τη σχέση μεταξύ στελεχών σε διάφορα επίπεδα της αγοράς προσφέροντάς τους τα εργαλεία που χρειάζονται για να αναπτυχθούν και να διακριθούν.

Ο Logistaras που είναι μία τεχνολογική εφαρμογή, που στοχεύει στον εξορθολογισμό των διοικητικών και λογιστικών λειτουργιών για αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις, αναπτύσσοντας λύσεις με βάση την τεχνολογία και παρέχοντας πρόσβαση σε επαγγελματικές υπηρεσίες.

Ερ.: Ποιο θεωρείτε πως είναι το επίπεδο της τεχνολογίας στην Κύπρο σήμερα;

Απ.: Τα τελευταία χρόνια πολλές κυπριακές εταιρείες έχουν αναπτύξει σημαντικά το τεχνολογικό τους αποτύπωμα, δημιουργώντας και αναπτύσσοντας δικά τους προϊόντα και λύσεις τα οποία δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα αντίστοιχα διεθνών εταιρειών.

Εάν οι κυπριακές εταιρείες που καταπιάνονται με τον ευρύτερο τομέα της τεχνολογίας, τύχουν της κατάλληλης υποστήριξης και έχουν τα απαραίτητα κίνητρα στη βάση συγκεκριμένης και στοχευμένης πολιτικής, τότε θα μπορέσουν να γίνουν ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο και να αναπτυχθούν ακόμα περισσότερο.

Με αυτόν τον τρόπο δεν θα εισάγουμε απλώς τεχνολογία, όπως σε μεγάλο βαθμό γίνεται σήμερα, αλλά και θα εξάγουμε. Για να μπορέσεις να αλλάξεις επίπεδο, θα πρέπει οι εταιρείες αλλά και τα στελέχη να αποκτήσουν διεθνείς εμπειρίες το οποίο σήμερα γίνεται κυρίως με την κάθοδο ξένων εταιρειών στη Κύπρο.

Για μία μικρή και με εξαρτήσεις οικονομία, όπως η κυπριακή, η εξαγωγή υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στη διαφοροποίηση του ευρύτερου οικονομικού μοντέλου της χώρας με τεράστια και πολλαπλά οφέλη.

Ερ.: Αναφέρατε πρόσφατα πως θα έπρεπε το κράτος μέσω δημόσιων συμβάσεων να στηρίξει την κυπριακή τεχνολογία. Πως μπορεί να γίνει αυτό ακριβώς;

Απ.: Κατ’ αρχάς θεωρούμε πως από τη στιγμή που το κράτος βρίσκεται σε μία διαδικασία δημιουργίας ενός νέου μακροπρόθεσμου στρατηγικού πλάνου, είτε αυτό εμπίπτει στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είτε στα πλαίσια του «Όραμα 2035», θα πρέπει να αναπτυχθεί μέσω συνεργασίας και με τον ιδιωτικό τομέα. 

Η αξιοποίηση του κρατικού προϋπολογισμού και ευρωπαϊκών κονδυλίων για υλοποίηση του συγκεκριμένου πλάνου και ειδικά, στο μέρος που αφορά το ψηφιακό μετασχηματισμό, είναι απαραίτητη.

Οι κυπριακές εταιρείες τεχνολογίας, θα μπορούσαν να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση αλλά δυστυχώς για το 99% των έργων που προκηρύσσει το δημόσιο, απαιτείται παρόμοια εμπειρία ή υλοποίηση αντίστοιχου έργου.

Έτσι, ουσιαστικά οι κυπριακές επιχειρήσεις τίθενται εκτός ανταγωνισμού, προτού καν υποβάλουν τις προτάσεις τους. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος των σχετικών κονδυλίων καταλήγουν στο εξωτερικό και οι κυπριακές εταιρείες παραμένουν χωρίς τις απαραίτητες διαπιστεύσεις, ώστε να μπορέσουν να διεκδικήσουν αντίστοιχα έργα στο εξωτερικό και να εξάγουν τις υπηρεσίες τους.

Θα πρέπει η κυπριακή κυβέρνηση να εμπιστευτεί τις κυπριακές επιχειρήσεις και να τροποποιήσει λίγο τη διαδικασία προκήρυξης και σύναψης δημοσίων συμβάσεων, έτσι ώστε δημιουργηθεί κυπριακή διανοητική Ιδιοκτησία (IP).

Ερ.: Υπάρχει το κατάλληλο καταρτισμένο  δυναμικό για να στηρίξει το εγχείρημα;

Απ.: Ναι, υπάρχει πολύ καλό ανθρώπινο δυναμικό στην Κύπρο, αλλά με τους ραγδαίους ρυθμούς που αναπτύσσεται ο τομέας της τεχνολογίας πλέον δεν είναι αρκετό. Γι’ αυτό και τα όσα προαναφέραμε είναι σημαντικά. Αν οι κυπριακές εταιρείες τεχνολογίας καταφέρουν και κερδίσουν μεγάλα έργα στο εξωτερικό, τότε θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν και τις διεθνείς εταιρείες του τομέα στην προσέλκυση και εργοδότηση ταλέντου από άλλες χώρες, κάτι που είναι απαραίτητο μέχρι τουλάχιστον να βελτιωθεί το κενό που παρατηρείται σήμερα στην αγορά εργασίας από ντόπιους.

Σε πιο πρακτικό επίπεδο, θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα για εργοδότηση ατόμων από τρίτες χώρες σε συγκεκριμένους τομείς. 

Ερ.: Με την εξαγωγή τεχνολογίας από την Κύπρο και από Κύπριους, μπορεί η χώρα να ανταγωνιστεί προηγμένες ψηφιακά χώρες;

Απ.: Θα αντιστρέψω την ερώτηση. Γιατί να μην μπορούμε εάν γίνει ένα μακροχρόνιο στρατηγικό και πρακτικό πλάνο το οποίο να αρχίζει από τη δημοτική εκπαίδευση, έτσι ώστε να εδραιωθεί η συγκεκριμένη κουλτούρα; Γιατί να θέλει ένα 10χρονο παιδάκι να γίνει δικηγόρος ή λογιστής ή κάποιο άλλο από τα παραδοσιακά επαγγέλματα που ευδοκιμούσαν στην Κύπρο σε προηγούμενες δεκαετίες και να μην θέλει, για παράδειγμα, να γίνει προγραμματιστής ή να ασχοληθεί με την τεχνολογία; Τομέας με τον οποίο, καλώς ή κακώς, έτσι κι αλλιώς ασχολούνται έντονα οι σημερινοί έφηβοι.

Τα πάντα είναι θέμα σωστού σχεδιασμού και επιμονής κατά τη διαδικασία υλοποίησης. Παραδείγματα μικρών σχετικά χωρών που σήμερα θριαμβεύουν στον τομέα της τεχνολογίας, έχουμε πολλά. Ενδεικτικά το γειτονικό Ισραήλ και η Εσθονία. Αυτή είναι και η διαφορετικότητα του τομέα της τεχνολογίας από άλλους, όπως διαφάνηκε και κατά την περίοδο της πανδημίας. Δεν έχει φυσικά σύνορα και όρια και δεν επηρεάζεται αρνητικά από απρόβλεπτους παράγοντες.

Ερ.: Τι αναμένετε να δείτε στο θέμα της τεχνολογίας από τους υποψηφίους των προεδρικών εκλογών;

Απ.: Όχι πολλά, αλλά δεν είμαι ο κατάλληλος για να αξιολογήσω τις θέσεις τους. Συνήθως προεκλογικά όλες οι θέσεις είναι επιφανειακές, χωρίς βάθος και συγκεκριμένες εισηγήσεις, ειδικά για ένα τομέα τόσο πολύπλοκο όσο της τεχνολογίας.

O τομέας της τεχνολογίας είναι τόσο δυναμικός, που το όραμα από μόνο του δεν αρκεί. Θα πρέπει το κράτος και οι θεσμοί να στηρίξουν έμπρακτα την ανάπτυξη του τομέα. Όταν αναφερόμαστε σε κράτος και θεσμούς, εννοούμε όλα τα στοιχεία που συνθέτουν μια οικονομία όπως το τραπεζικό σύστημα, τις πηγές πρόσβασης σε χρηματοδότηση, το σχετικό νομοθετικό και φορολογικό πλαίσιο.

Δεν μπορούμε σαν κράτος να διατυμπανίζουμε ότι είμαστε κέντρο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και ο μέσος όρος συναλλαγών του ΧΑΚ να είναι 20,000 τη μέρα. Στις ανεπτυγμένες χώρες, το χρηματιστήριο θεωρείται ο καθρέφτης της οικονομίας. Και μπορεί όλοι να θυμούνται από το ΧΑΚ τη φούσκα του 1999, αλλά υπήρξαν και εταιρείες που τότε είχαν αντλήσει κεφάλαια από το επενδυτικό κοινό, τα αξιοποίησαν σωστά και σήμερα είναι οι αδιαμφισβήτητοι πρωταγωνιστές του τομέα τους.

Ενδεικτικό και το παράδειγμα του τραπεζικού τομέα, αφού ενώ διατυμπανίζεται η μετεξέλιξη του μετά την κρίση του 2013, επί της ουσίας καμία συστημική τράπεζα δεν έχει τμήμα Investment Banking and Finance.

Μια εταιρεία που θέλει να μεγαλώσει μέσω Εξαγορών και Συγχωνεύσεων (Mergers & Acquisitions), δεν μπορεί να αποταθεί στη τράπεζα της για χρηματοδότηση του έργου εκτός και αν έχει κάποιο ακίνητο για να υποθηκεύσει.

Όλα αυτά καταδεικνύουν και πάλι πως η σημασία που δίνει το κράτος και οι θεσμοί σε καίρια στοιχεία, όπως οι εταιρικοί ισολογισμοί, η Διανοητική Ιδιοκτησία, οι πατέντες κι άλλα, είναι ελάχιστη.

Άρα, το όραμα κάποιου νέου Κύπριου επιχειρηματία στον τομέα τεχνολογίας για να ξεκινήσει, να κτίσει, να αναπτύξει και να καθιερώσει τη δική του εταιρεία, δύσκολα μπορεί να υλοποιηθεί στη Κύπρο και αναγκαστικά αναζητά επιλογές στο εξωτερικό.

Ερ.: Σε σχέση με την εκπαίδευση σε συναφή με την τεχνολογία επαγγέλματα, θεωρείτε ότι η Κύπρος βρίσκεται σε καλό επίπεδο;

Απ.: Πιστεύω ότι σήμερα υπάρχει ένα σημαντικό κενό μεταξύ της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και της παραγωγικής ένταξης σε εταιρείες τεχνολογίας, το οποίο μπορεί να καλυφθεί με την πάροδο του χρόνου αν υπάρξει περαιτέρω ανάπτυξη στη σχέση μεταξύ εταιρειών του τομέα και των οργανισμών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όχι μόνο της Κύπρου αλλά και του εξωτερικού. Νοουμένου βέβαια ότι οι κυπριακές εταιρείες θα είναι ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο, όπως αναφέραμε και προηγουμένως.

Ερ.:  Σε ποιους συγκεκριμένους τεχνολογικούς τομείς μπορεί να επενδύσει το κράτος σήμερα και εάν επενδύσει, μέχρι που μπορεί να φτάσει η κυπριακή τεχνολογία;

Απ.: Το κυπριακό κράτος πρέπει να επενδύσει περισσότερο προς την κατεύθυνση της σωστής αξιοποίησης της τεχνολογίας και στη διαμόρφωση κοινωνικής κουλτούρας, ώστε οι πολίτες να είναι δεκτικοί και να αφομοιώνουν τις εκάστοτε τεχνολογικές τάσεις.   

Όσον αφορά επενδύσεις που μπορούν να γίνουν από πλευράς κράτους, θεωρούμε πως είναι κάτι που θα το καθορίσουν οι ίδιες οι τάσεις στην κοινωνία και αντίστοιχα, θα πρέπει να διατεθούν και τα αναγκαία κονδύλια.

Βλέπουμε πως τα τελευταία χρόνια η Κύπρος κερδίζει έδαφος στους διεθνείς δείκτες ψηφιακών δεξιοτήτων, ωστόσο, ακόμα μπορούν να γίνουν πολλά με δεδομένο ότι είμαστε μία μικρή χώρα και στο πρόσφατο παρελθόν έχει αποδειχθεί πολλάκις η προσαρμοστικότητά μας. Ωστόσο, τα όσα προβλήματα αναφέραμε παραπάνω, είναι καθοριστικής σημασίας αν θέλουμε να βελτιώσουμε τις επιδόσεις μας και στον τομέα της τεχνολογίας.