Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) αξιολογεί τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών υπό το πρίσμα αυξανόμενων μακροοικονομικών και γεωπολιτικών κινδύνων, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο επιβολής αυξημένων κεφαλαίων, όπως ανέφερε ο Διοικητής Χριστόδουλος Πατσαλίδης.

Μιλώντας σε ενημέρωση δημοσιογράφων για το νέο οργανόγραμμα της ΚΤΚ, ο κ. Πατσαλίδης σημείωσε ότι πρωτόγνωροι κίνδυνοι και προκλήσεις δημιουργούν νέα δεδομένα και αβεβαιότητα.

Όπως ανέφερε ο Δοικητής το νέο οργανόγραμμα δίνει τη δυνατότητα στην τράπεζα να αντιμετωπίσει νέους κινδύνους που αναδεικνύονται. Μεταξύ αυτών η γεωπολιτική αστάθεια, η κλιματική αλλαγή, οι τεχνολογικές εξελίξεις όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ψηφιοποίηση και οι νέες μορφές πληρωμών, η αυξανόμενη απειλή κυβερνοεπιθέσεων, ο εμπορικός προστατευτισμός και η ανάπτυξη των κρυπτοστοιχείων.

Σημείωσε ότι το πολιτικό περιβάλλον στην Ευρώπη και διεθνώς μεταβάλλεται συνεχώς, ενώ οι κυπριακές τράπεζες αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο φήμης μετά τα πρόσφατα γεγονότα.

Όπως εξήγησε ο κ. Πατσαλίδης αυτό το περιβάλλον κάνει πιο δύσκολη την πρόβλεψη για την πορεία των μακροοικονομικών δεικτών. Αυτό πρόσθεσε, δυσκολεύει και τον ρόλο του επόπτη κάτι που αποτελεί πρόκληση.

Πρόσθεσε ότι αυτό τη στιγμή η κυπριακές τράπεζες έχουν την πιο ψηλή ρευστότητα στην Ευρώπη αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει είτε από εξωτερικούς, είτε από εσωτερικούς κινδύνους.

«Υπάρχουν πολλά είδη κεφαλαιακών απαιτήσεων. Οπότε ανάλογα και με το πως βλέπουμε εμείς να εξελίσσεται το ρίσκο, ανάλογα πράττουμε», είπε. Σημείωσε ότι το θέμα των κεφαλαιακών απαιτήσεων είναι κάτι που συζητείται εδώ και καιρό και βρίσκονται κοντά στη λήψη αποφάσεων που πρέπει να αναμένονται με τον νέο χρόνο.

Πέραν από το οργανόγραμμα η ΚΤΚ έχει ήδη προχωρήσει σε μια σειρά σημαντικών ενεργειών για να ανταποκριθεί στις νέες αυτές συνθήκες. Όπως ανακοίνωσε, έχουν δημιουργηθεί θεματικές ομάδες για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως ο κλιματικός κίνδυνος και τα κρυπτοστοιχεία, ενώ το Κέντρο Μελετών και Παραγωγής Πολιτικής αναμένεται να προσφέρει αναλύσεις και καθοδήγηση.

Η συνεργασία με εξωτερικούς συμβούλους για την αξιολόγηση του τομέα των Ιδρυμάτων Ηλεκτρονικού Χρήματος και Πληρωμών, καθώς και η ανάπτυξη ολοκληρωμένης αδειοδοτικής και εποπτικής στρατηγικής, εξασφαλίζουν ότι η ΚΤΚ παραμένει προσηλωμένη στην αποτελεσματική και δυναμική εποπτεία.

Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε κραδασμούς μέσω των διαθέσιμων εργαλείων, η πιθανή λήψη επιπρόσθετων μακροπροληπτικών μέτρων και η διερεύνηση αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης στις διαδικασίες της ΚΤΚ βρίσκονται επίσης στην ατζέντα. Τέλος, προγραμματίζεται η θεσμοθέτηση τακτικού διαλόγου με οργανωμένα σύνολα της οικονομίας.

Νέο οργανόγραμμα και στρατηγικές αλλαγές

Ο κ. Πατσαλίδης ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση ενός νέου οργανογράμματος, το οποίο αποτελεί βασικό εργαλείο για την επίτευξη του στρατηγικού της στόχου της μετατροπής της σε μια σύγχρονη, ευέλικτη και αποτελεσματική κεντρική τράπεζα.

Όπως ανέφερε ο Διοικητής, το νέο οργανόγραμμα αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στις 3 Φεβρουαρίου 2025. Στο μεσοδιάστημα θα πρέπει να αλλάξουν κάποια σχέδια υπηρεσίας και στις 22 Ιανουαρίου θα συναντηθεί το Διοικητικό Συμβούλιο για να εγκρίνει τις αλλαγές αυτές.

Το νέο οργανόγραμμα φέρνει σημαντικές αλλαγές, με στόχο την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς της ως μέλος του Ευρωσυστήματος και θεσμικό όργανο της Κύπρου. Η νέα δομή δίνει έμφαση στην εξειδίκευση και την επάρκεια πόρων για κάθε τομέα αρμοδιοτήτων, παρέχοντας σαφήνεια στους όρους εντολής και προάγοντας τη λογοδοσία των προϊσταμένων στη βάση των σχεδίων δράσης και της συνολικής επίδοσης.

Παράλληλα, δημιουργούνται και αναδεικνύονται νέοι τομείς, οι οποίοι ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των καιρών, με έμφαση στην αποτελεσματικότητα. Η ενίσχυση της οριζόντιας συνεργασίας μεταξύ των τμημάτων, καθώς και η αναβάθμιση των υποστηρικτικών λειτουργιών, όπως η οργάνωση και η τεχνολογία, αποτελούν κεντρικούς άξονες του σχεδίου.

Η ΚΤΚ επενδύει επίσης στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της, με επικέντρωση στα αποτελέσματα, ενώ παράλληλα ενισχύει τις ευκαιρίες ανέλιξης και ανανεώνει τη διεύθυνση με βάση την αριστεία. Το νέο οργανόγραμμα διευκολύνει την υλοποίηση σχεδίων διαδοχής και προάγει την ισότητα των φύλων.

Αναβάθμιση όλων των τομέων εποπτείας

Η ΚΤΚ μέσα από το νέο οργανόγραμμα, θέτει στο επίκεντρο της στρατηγικής της την αναβάθμιση όλων τομέων εποπτείας. Οι τράπεζες, οι εταιρείες διαχείρισης πιστώσεων, τα ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος και τα ιδρύματα πληρωμών μπαίνουν σε νέα βάση παρακολούθησης, ενώ δημιουργείται κέντρο αριστείας για την εποπτεία των τεχνολογικών κινδύνων.

Όπως ανέφερε ο Διοικητής στόχος είναι να δοθεί σημασία στην εποπτεία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και να δοθεί περισσότερη σημασία στα λιγότερα συστημικά πιστωτικά ιδρύματα και στις εταιρείες διαχείρισης πιστώσεων, όπως και στις συστημικές τράπεζες.

Σημαντική είναι και η αναβάθμιση του τομέα Χρηματοοικονομικής Δεοντολογίας με πρωτοβουλίες προς όφελος του πολίτη με προληπτική, προνοητική και δυναμική προσέγγιση με εκ των προτέρων ενέργειες και ενθάρρυνση υιοθέτησης βέλτιστων πρακτικών καθώς και αποτελεσματική διαχείριση παραπόνων. 

Δημιουργείται επίσης Υπηρεσία Επιβολής Συμμόρφωσης για ενδυνάμωση της κουλτούρας συμμόρφωσης όλων των εποπτευόμενων ιδρυμάτων. Στόχος είναι η δυναμική αντίδραση μέσω αποτρεπτικών και αποτελεσματικών προστίμων/κυρώσεων και η συνέπεια στις ενέργειες και αποφάσεις της ΚΤΚ.

Παράλληλα δημιουργείται Κέντρο Μελετών και Παραγωγής Πολιτικής, αφού η ΚΤΚ είναι η μόνη Κεντρική Τράπεζα στο Ευρωσύστημα που δεν έχει τέτοιο Κέντρο.

Δημιουργείται επίσης Υπηρεσία Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.

Ακόμα ενισχύονται οι τομείς διαχείρισης κινδύνων, πρόληψης νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και αδειοδοτήσεων. Νέες υπηρεσίες, όπως οι υπηρεσίες Μικροοικονομικών Στατιστικών, Αγορών, Οργάνωσης και Διαχείρισης Έργων, αλλά και η εξειδίκευση σε θέματα διακυβέρνησης και κανονιστικής συμμόρφωσης, εντάσσονται στη νέα στρατηγική.

Στο ανθρώπινο δυναμικό, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη βελτίωση της επίδοσης και την προώθηση της αριστείας.

Η ΚΤΚ στοχεύει επίσης να γίνει πιο εξωστρεφής εμπλουτίζοντας τις δημοσιεύσεις της, υιοθετώντας πιο φιλικές και εύχρηστες πρακτικές στις δημοσιεύσεις της όπως  οπτικοποίηση δεδομένων, explainers  και με νέες δημοσιεύσεις.

Εποπτεία για τη διαχείριση κινδύνου φήμη τραπεζών

Ο Διοικητής διευκρίνισε ότι η ΚΤΚ δεν έχει αρμοδιότητα για τον καθορισμό χρεώσεων και επιτοκίων.

Όσον αφορά τα επιτόκια, είπε ότι οι τράπεζες επηρεάζονται από τις αποφάσεις της ΕΚΤ, ωστόσο οι ίδιες αποφασίζουν πως τα καθορίζουν ανάλογα με τις επιδιώξεις τους.

Σημείωσε ότι η ΚΤΚ λέει στις τράπεζες να μην αφήνουν τους εαυτούς τους εκτεθειμένους σε κινδύνους φήμης που δυνατό να δημιουργήσουν αστάθεια. Για το λόγο αυτό, πρόσθεσε, άλλαξε και η οδηγία για την εσωτερική διακυβέρνηση στις 27 Νοεμβρίου, ώστε οι τράπεζες όταν αξιολογούν τις σχέσεις με τους πελάτες τους να λαμβάνουν υπόψη τον κίνδυνο φήμης.

Όπως είπε, αυτό σημαίνει πρακτικά πως η ΚΤΚ ως μέρος της εποπτείας της, προσπαθεί να διασφαλίσει ότι γίνεται σωστή συζήτηση ώστε να υπάρξει μια ισορροπημένη προσέγγιση που να λαμβάνει υπόψη και τον κίνδυνο φήμης.

Παράλληλα απαντώντας σε ερωτήσεις, αναφέρθηκε σε αυξημένο ρόλο που αναλαμβάνουν οι Εκτελεστικοί Σύμβουλοι της ΚΤΚ για να βοηθούν τον Διοικητή στη διεκπεραίωση των σχεδίων δράσης. Δημιουργείται επίσης μιας Εκτελεστικής Επιτροπής με τη συμμετοχή του Διοικητής, των Εκτελεστικών Συμβούλων και  των Επικεφαλής των Γενικών Διευθύνσεων.

Όσον αφορά τα νομοσχέδια για τους Εκτελεστικούς Συμβούλους που είχαν εκπονηθεί στο παρελθόν είπε ότι ο στόχος τους ήταν να περιορίσουν τις εξουσίες του Διοικητή χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το θέμα της αποτελεσματικότητας και ότι αυτά θα αναθεωρηθούν.

Πρόσθεσε ότι με βάση τα 19 μοντέλα των άλλων ευρωπαϊκών τραπεζών έχουν καταλήξει σε ένα μοντέλο που διασφαλίζει τη συλλογική ευθύνη, ωστόσο ακόμα δεν έχουν προχωρήσει αφού χρειάζονται νομοθετικές αλλαγές και αλλαγή συντάγματος.

Θέσπιση στρατηγικής για Ιδρύματα Ηλεκτρονικού Χρήματος και Πληρωμών

Παράλληλα, η ΚΤΚ ανακοίνωσε τη θέσπιση ολοκληρωμένης αδειοδοτικής και εποπτικής στρατηγικής για τον τομέα των Ιδρυμάτων Ηλεκτρονικού Χρήματος και Ιδρυμάτων Πληρωμών.

Για την εκπόνηση της εν λόγω στρατηγικής, η ΚΤΚ διόρισε διεθνή οίκο του οποίου εμπειρογνώμονες σε συνεργασία με στελέχη της ΚΤΚ προχώρησαν σε ανάλυση του τομέα και των εγγενών κινδύνων. Τα ευρήματα των εμπειρογνωμόνων παρουσιάστηκαν στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΤΚ στην συνεδρία της 19ης Δεκεμβρίου 2024.

Στόχος της νέας στρατηγικής είναι η διασφάλιση της συνετούς και βιώσιμης ανάπτυξης του τομέα.

Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει την ενίσχυση και εμπλουτισμό των διαδικασιών αδειοδότησης Ιδρυμάτων που αιτούνται να συμμετέχουν στον τομέα, την ισχυροποίηση της εποπτείας των Ιδρυμάτων και την υιοθέτηση των βέλτιστων πρακτικών λειτουργίας του τομέα.

Προς την επίτευξη των στόχων, αυτών δημιουργείται Διεύθυνση Εποπτείας Ιδρυμάτων Ηλεκτρονικού Χρήματος και Πληρωμών η οποία πλέον αναλαμβάνει καθήκοντα προληπτικής εποπτείας του τομέα.

Σήμερα η ΚΤΚ εποπτεύει 26 Ιδρύματα Ηλεκτρονικού Χρήματος και 11 Ιδρύματα Πληρωμών ενώ αριθμός νέων αιτήσεων αδειοδότησης βρίσκεται υπό εξέταση, σε διάφορα στάδια της διαδικασίας.