Πώς τα πρότυπα διαμορφώνουν έναν τεχνολογικό μετασχηματισμό που ανταποκρίνεται στη διάσταση του φύλου

Είναι γεγονός ότι το μέλλον είναι πλέον ψηφιακό, αλλά και σε αυτό χρειάζεται περισσότερη συμμετοχικότητα. Η Επιτροπή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την Ισότητα των Φύλων και ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) συνεργάζονται για την προώθηση ενός κόσμου χωρίς διακρίσεις.

Οι ψηφιακές τεχνολογίες διαμορφώνουν κάθε πτυχή της ζωής μας και το ψηφιακό μέλλον που χτίζουμε θα μας επηρεάσει όλους. Το μέλλον όμως της ψηφιακής τεχνολογίας δεν χτίζεται με όλους τους συμβαλλόμενους φορείς. Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό στους τεχνολογικούς τομείς: Μόλις το 17 % των ειδικών στον τομέα της πληροφορικής στην Ευρώπη είναι γυναίκες. Ο αποκλεισμός των γυναικών από τον ψηφιακό κόσμο και η μείωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στις ψηφιακές τεχνολογίες αποτελεί οικονομική και κοινωνική επιταγή.

Για τον σκοπό αυτό, η συμβολή των γυναικών στη διαμόρφωση των προτύπων που χρησιμοποιούν οι ιδιωτικοί και δημόσιοι οργανισμοί για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών είναι απολύτως ζωτικής σημασίας. Ο ISO εργάζεται προς αυτήν την κατέυθυνση για τη βελτίωση της ενσωμάτωσης των φύλων στα πρότυπα, παρέχοντας έτσι τα οφέλη της ψηφιακής τεχνολογίας στο γυναικείο πληθυσμό.

Τεχνολογία και Συμμετοχικότητα: η ώρα είναι τώρα 

Η Επιτροπή του ΟΗΕ έχει ως κεντρικό θέμα για το 2023 την προώθηση της θέσης των γυναικών στην «Καινοτομία, τεχνολογική αλλαγή και εκπαίδευση στη ψηφιακή εποχή για την επίτευξη της ισότητας των φύλων και τη χειραφέτηση όλων των γυναικών και των κοριτσιών». Τώρα, σχεδόν 80 χρόνια μετά την ίδρυσή της, ο κόσμος φαίνεται ριζικά διαφορετικός και η τεχνολογία δεν ήταν ποτέ πιο σημαντική για την προώθηση της ισότητας των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών. Φέτος, ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στο σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα πρότυπα στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη της τεχνολογίας προς όφελος της ισότητας των φύλων.

Η έρευνα που εκπονήθηκε από τη φετινή ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ σε συνεργασία με τον ISO, διαπίστωσε ότι τα πρότυπα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εκπαίδευσης, της δημιουργίας και δοκιμής υποθέσεων, του σχεδιασμού των προϊόντων και υπηρεσιών και της σύνταξης νομοθεσίας. Σε έναν κόσμο που έχει σχεδιαστεί κυρίως από άνδρες, η καλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών στη δημιουργία και την ανάπτυξη της νέας τεχνολογίας είναι ένα ισχυρό εργαλείο. 

Ως παράδειγμα, χρησιμοποιείται μια πραγματικά ενδιαφέρουσα μελέτη περίπτωσης για την ασφάλεια των αυτοκινήτων. Τα ανδρείκελα δοκιμών συντριβής διαμορφώνονται σε νεαρούς, μεσαίου μεγέθους, ικανούς άνδρες, παρά το γεγονός ότι τα αυτοκίνητα διατίθενται στην αγορά και χρησιμοποιούνται παγκοσμίως από όλα τα φύλα. Ως εκ τούτου, οι μηχανικοί αυτοκινήτων σχεδιάζουν αυτοκίνητα για να είναι ασφαλή για τα αρσενικά σώματα και τα υλικά που τους παρέχονται για την εκτέλεση της εργασίας τους δεν περιλαμβάνουν τη διάσταση του φύλου. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες έχουν 47 % περισσότερες πιθανότητες να υποστούν σοβαρούς τραυματισμούς σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα σε σύγκριση με τους άνδρες. Το παράδειγμα αυτό αναπαράγεται σε διάφορους κλάδους και τομείς όπου πολλές φορές, οι γυναίκες δεν λαμβάνονται υπόψη στα πρότυπα που τροφοδοτούν την τεχνολογική καινοτομία. 

Εδώ αναφύεται η ανάγκη για εφαρμογή προτύπων που λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου με μια προσέγγιση βασισμένη στην «ενσωμάτωση εκ σχεδιασμού». Αυτό απηχεί τις συστάσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, António Guterres, οι οποίες υπογραμμίζουν την ανάγκη εκπόνησης προτύπων για τη διασφάλιση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της εποπτείας κατά τον σχεδιασμό και τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών. Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην τεχνολογία και την καινοτομία αποτελεί βασικό βήμα για την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. 

Πώς τα πρότυπα προωθούν τη συμμετοχικότητα  

Υπάρχει επιτακτική ανάγκη να γεφυρωθεί το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των φύλων, έτσι ώστε τα οφέλη της ψηφιακής τεχνολογίας να μπορούν να αποδοθούν σε όλους. Για να επιτευχθεί αυτό, τα πρότυπα πρέπει να συνεχίσουν να εξελίσσονται και να αντικατοπτρίζουν την ανάγκη συμμετοχής των γυναικών σε κάθε στάδιο εκπόνησής τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ανάγκες και οι εμπειρίες των γυναικών πρέπει να ληφθούν υπόψη και να ενσωματωθούν σε τεχνολογίες από την έναρξή τους.

Δεν μπορούμε να επιτύχουμε την ισότητα των φύλων με ασαφείς υποσχέσεις και θεωρίες. Μπορούμε να το επιτύχουμε μέσω της τυποποιητικής εργασίας αφού τα πρότυπα αποτελούν βασικά εργαλεία για τη μείωση των ανισοτήτων, την επίτευξη μεγαλύτερης βιωσιμότητας και την ενθάρρυνση της οικονομικής ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Το σημαντικό στην τυποποίηση είναι το γεγονός ότι διασφαλίζεται ότι όλοι συμμετέχουν στη διαδικασία προτύπων, ώστε όλοι να μπορούν να επωφεληθούν από τα αποτελέσματα.

Με τις ίσες ευκαιρίες για όλους, να είναι το κλειδί για την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, καταβάλλονται πολλαπλές προσπάθειες, στο πλαίσιο δραστηριοτήτων του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης ISO, για την κινητοποίηση σχετικών πρωτοβουλιών.

Μετά την υπογραφή της διακήρυξης UNECE Declaration on Gender Responsive των Ηνωμένων Εθνών, ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) θέτει ως βασική προϋπόθεση για την εκπόνηση προτύπων, την συμπερίληψη προνοιών που θα ανταποκρίνονται ίσα μεταξύ των φύλων και χωρίς αποκλεισμούς. Επίσης, προωθείται η ανοικτή συμμετοχή για όλους στις διαδικασίες και εργασίες τυποποίησης και έτσι τα πρότυπα θεωρούνται θεμελιώδη για την υλοποίηση της ενσωμάτωσης των φύλων στην τεχνολογία και την καινοτομία.

Στο πλαίσιο υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης, ο ISO δημιούργησε την πλατφόρμα Gender Focal Point Network. Η πλατφόρμα έχει σαν στόχο την ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των μελών του. Αξίζει να σημειωθεί ότι 48 μέλη του ΙSO έχουν υπογράψει τη Διακήρυξη, μεταξύ αυτών και ο Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης (CYS) ο οποίος παρακολουθεί στενά το εν λόγω θέμα μέσω της συμμετοχής δυο εθνικών αντιπροσώπων του στη Διεθνή Τεχνική Επιτροπή Τυποποίησης ISO/TC 337: Guidelines for the promotion and implementation of gender equality. Σκοπός της εν λόγω Επιτροπής είναι η τυποποίηση στον τομέα της ισότητας των φύλων με στόχο την ανάπτυξη τεχνικής καθοδήγησης σχετικά με τον τρόπο προώθησης και εφαρμογής της ισότητας των φύλων σε όλους τους τύπους οργανισμών, δημόσιων ή ιδιωτικών, ανεξάρτητα από το μέγεθος, τον τόπο και τον τομέα δραστηριότητάς τους.

Στην παρούσα φάση υπό την εποπτεία της ISO/TC 337, βρίσκεται υπό εκπόνηση το διεθνές πρότυπο ISO/DIS 53800 Guidelines for promotion and implementation of gender equality and women’s empowerment, το οποίο αναμένεται να εκδοθεί κατά το πρώτο τρίμηνο του 2024. Το πρότυπο θα βρίσκεται διαθέσιμο προς αγορά και μελέτη από το Κέντρο Εξυπηρέτησης και Πληροφόρησης του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (ΚΕΠΕ).

Πηγή: ISO

Η Μαριλένα Νικολάου εργάζεται ως Λειτουργός Τυποποίησης και Υπηρεσιών στον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης (CYS).