Προτάσεις μείωσης τιμής ηλεκτρικού ρεύματος: ΑΗΚ, τιμές καυσίμων και πραγματική οικονομία

Η τιμή πετρελαίου Μπρεντ (Brent - 15 Απριλίου) έχει μειωθεί κατά 62% από τις αρχές Μαρτίου 2020 και περίπου κατά 71% από τις αρχές Ιανουαρίου 2020. Στο πιο κάτω άρθρο συνοψίζω τρόπους για να μεταφερθεί στον καταναλωτή και στην πραγματική οικονομία σημαντικό μέρος αυτής της μείωσης στη τιμή πετρελαίου.

Οι εισηγήσεις γίνονται σε συνέχεια των διαδικτυακών μου παρεμβάσεων (μέσω twitter) πριν τέσσερα χρόνια (τον Ιανουάριο του 2016 όταν η τιμή Μπρεντ είχε πέσει κάτω από $30 το βαρέλι), πιο πρόσφατα στις 9 Μαρτίου 2020, αλλά και μετέπειτα, που φαίνεται να εισακούστηκαν από τον Υπουργό Οικονομικών (κ. Πετρίδη). Σ’ αυτή τη κρίση, η πραγματική οικονομία αλλά και το κράτος χρειάζονται όσες εξοικονομήσεις μπορούν να πετύχουν.

Κάποια δεδομένα σχετικά με τις προτάσεις:

1. Η ΑΗΚ είναι ένας ανεξάρτητος, ημικρατικός οργανισμός δημόσιας ωφελείας που πρέπει να προσφέρει υπηρεσίες σε ανταγωνιστικές τιμές. Κατέχει δεσπόζουσα θέση στην παραγωγή ενέργειας στην Κύπρο. 
2. H ενεργειακή κατανάλωση της κυπριακής πραγματικής οικονομίας βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη χρήση πετρελαίου και στα παράγωγά του, τα οποία είναι σε μεγάλο βαθμό συσχετισμένα με την τιμή Μπρεντ. Το έτος 2018, πληρώθηκαν από ΑΗΚ 416 εκατομμύρια ευρώ για αγορά καυσίμου. Άρα τυχόν εξοικονόμηση θα μπορούσε να έχει εξαψήφιο νούμερο για την ΑΗΚ και για την πραγματική οικονομία. 
3. Ακόμα και η ενέργεια από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που μπαίνουν στο δίκτυο της ΑΗΚ, πληρώνονται από την ΑΗΚ στους παραγωγούς της, σε τρέχουσες τιμές καυσίμου. Δηλαδή η ενεργειακή κατανάλωση της Κύπρου εξαρτάται αποκλειστικά από την τιμή του πετρελαίου.
4. 70-80% περίπου του λογαριασμού της ΑΗΚ για μια οικογένεια αφορά σε χρεώσεις καυσίμου.
5. Η ΑΗΚ έχει ήδη επιτροπή διαχείρισης κινδύνων στο Διοικητικό της Συμβούλιο. Φαίνεται επίσης να έχει εμπειρία στη διαχείριση ρίσκων σχετικά με συναλλαγματικό και πιστωτικό ρίσκο.
6. Η ΑΗΚ γεμίζει τις αποθήκες καυσίμων κάθε ένα με δύο μήνες. Αυτό σημαίνει ότι σε περιόδους που μειώνεται η τιμή του καυσίμου, η μείωση στους λογαριασμούς θα εμφανιστεί με υστέρηση, δηλαδή τουλάχιστον ένα δίμηνο μετά. Αυτό όμως θα γίνει αν προλάβει η ΑΗΚ να αγοράσει καύσιμο σε χαμηλές τιμές.

Στο γράφημα πιο κάτω φαίνεται με διακεκομμένη γραμμή η χρέωση καυσίμου της ΑΗΚ στον καταναλωτή στο τέλος κάθε διμηνίας. Με  μαύρη συνεχόμενη γραμμή φαίνεται το καύσιμο HFO ενώ η γραμμή με τους κύκλους δείχνει το καύσιμο Gasoil, που είναι παρόμοια με τα δύο καύσιμα που χρησιμοποιεί η ΑΗΚ. Τέλος, η γραμμή με τους σταυρούς δείχνει τις τιμές πετρελαίου Μπρεντ. Όλες οι τιμές έχουν μετατραπεί σε Ευρώ ανά μετρικό τόνο για ευκολία σύγκρισης.

Με βάση το γράφημα πιο πάνω, φαίνεται καθαρά ότι οι χρεώσεις της ΑΗΚ είναι ιδιαίτερα ψηλές, για το δίμηνο που μόλις πέρασε. Αν πάρουμε ως δεδομένο ότι οι τιμές πετρελαίου θα παραμείνουν χαμηλές για κάποιους μήνες, τότε αναμένουμε να δούμε μειώσεις στη χρέωση καυσίμου της ΑΗΚ, έστω και με κάποια υστέρηση, αφού η ΑΗΚ θα προλάβει να χρησιμοποιήσει αποθηκευμένο καύσιμο σε ψηλές τιμές και να ξαναγεμίσει σε χαμηλές τιμές. Τί γίνεται όμως αν οι τιμές επιστρέψουν σε ψηλά επίπεδα σε λίγες μέρες; Υπάρχει στρατηγική στην ΑΗΚ να προλάβει να αγοράσει  (κλειδώσει) στις χαμηλές τιμές;

Προτάσεις:

1. Η κυβέρνηση πρέπει να αυξήσει το διορισμό στελεχών στο Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.) που έχουν την τεχνογνωσία διαχείρισης κινδύνων αλλά και ρίσκου. Διαχείριση ρίσκων μπορεί να περιλαμβάνει ρίσκο λειτουργίας γεννητριών στη παρούσα φάση, αλλά πρέπει να περιλαμβάνει επίσης και χρηματοοικονομικό ρίσκο από καύσιμα.
2. Το Δ.Σ. της ΑΗΚ να μελετήσει τρόπους κλειδώματος της τιμής του καυσίμου σε χαμηλά επίπεδα, όταν οι τιμές κυμαίνονται κοντά στα ιστορικά χαμηλά (π.χ. Ιανουάριο 2016 αλλά και σήμερα). Αυτό μπορεί να γίνει με σχεδιασμό στρατηγικής από την επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων, με τη αγορά υπηρεσιών από επαγγελματίες του κλάδου χρηματοοικονομικής.
3. Η ΑΗΚ να μελετήσει τη χρήση χρηματοοικονομικών εργαλείων για αντιστάθμιση ρίσκου υπό προϋποθέσεις, ίσως και με τη πρόσληψη εξωτερικών συμβούλων, ειδικών στο θέμα. Εννοείται ότι μια τέτοια κίνηση θα πρέπει να προσμετρήσει τα πιθανά οφέλη και κόστη στον καταναλωτή, που είναι και ο «ιδιοκτήτης» της ΑΗΚ.
4. Η ΑΗΚ λειτουργεί γεννήτριες με δύο διαφορετικά καύσιμα. Σε περιόδους κανονικής λειτουργίας της αγοράς, η τιμή του Gasoil φαίνεται να είναι σταθερά πιο ψηλή από την τιμή HFO. Όμως, οι σημερινές τιμές δείχνουν αντιστροφή στο ύψος τιμών, που ίσως να επιτρέπουν τη χάραξη επιπρόσθετης στρατηγικής, για λειτουργία μονάδων με το φθηνότερο καύσιμο, όπου αυτό είναι επιχειρησιακά εφικτό, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις άλλες παραμέτρους που καθορίζουν τον τρόπο λειτουργίας της ΑΗΚ.

Κλείνοντας, υπενθυμίζω ότι η μέση τιμή HFO το 2018 ήταν στα 434 ευρώ, όση δηλαδή ήταν περίπου στο τέλος Φεβρουαρίου του 2020. Σήμερα οι τιμές για HFO είναι κοντά στα 300 ευρώ, δηλαδή περίπου 30% πιο κάτω. Με γρήγορες και αποφασιστικές κινήσεις από την ΑΗΚ, μεγάλο μέρος αυτής της μείωσης θα μπορούσε να περάσει στους καταναλωτές πολύ σύντομα.