Η επόμενη μέρα του πολέμου και η Κύπρος

Δια μέσου των αιώνων η Κύπρος επηρεαζόταν σημαντικά από τις εξελίξεις στο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον.  Αξίζει να σημειωθεί ότι η Οθωμανική κατοχή της Κύπρου έληξε το 1878 ως αποτέλεσμα εξελίξεων που έλαβαν χώρα στα Βαλκάνια.  Κατά τη συγκεκριμένη περίοδο, η Βρετανία υποστήριξε την Οθωμανική Τουρκία κατά τη διάρκεια του Ρωσσο-Τουρκικού πολέμου και έλαβε ως αντάλλαγμα την Κύπρο.  Αλλά και τα γεγονότα του 1974 δεν ήταν ανεξάρτητα από τα δεδομένα του Ψυχρού Πολέμου. 

Στη σημερινή συγκυρία, όπως έχει ήδη σημειωθεί από αρκετούς αναλυτές διεθνώς, θα υπάρξει μια ουσιαστική μεταβολή στο διεθνές σύστημα ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία. Η δημιουργηθείσα κατάσταση πρέπει να αξιολογηθεί και από εμάς καθώς η χώρα μας επηρεάζεται ποικιλοτρόπως.  Η Κύπρος θα πρέπει να διαγνώσει σωστά και έγκαιρα το περιβάλλον αυτό και να ενεργήσει ανάλογα.

H αναβίωση του Ψυχρού Πολέμου και η ένταση του στρατηγικού ανταγωνισμού μεταξύ Ρωσίας και Δύσης θα οδηγήσουν στην αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας.  Και ενώ δεν αναμένεται ότι η ΕΕ θα υιοθετήσει ανάλογες κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, η Κύπρος νομιμοποιείται να έχει απαιτήσεις.  Είναι εδώ που διαφαίνεται η αξία ενός αφηγήματος σε κρατικό επίπεδο.  Εν ολίγοις, η Κυπριακή Δημοκρατία νομιμοποιείται να τονίσει ότι η Τουρκία είναι διαχρονικά στο απυρόβλητο και επιβραβεύεται ενώ, επιπρόσθετα, οι πιέσεις ασκούνται στην αδύνατη πλευρά. Η κατάσταση αυτή θα πρέπει να διαφοροποιηθεί.

Η Κύπρος ταυτόχρονα καλείται να εκπληρώσει πλήρως όλες τις συμβατικές της υποχρεώσεις οι οποίες απορρέουν από τη συμμετοχή μας στην ΕΕ και, επιπρόσθετα, να απαιτήσουμε την αλληλεγγύη της ΕΕ και της Δύσης γενικότερα στα θέματα που μας ενδιαφέρουν άμεσα.  Με το ίδιο σκεπτικό πρέπει να εστιάσουμε στις σχέσεις μας με τη Βρετανία η οποία ως εγγυήτρια δύναμη έχει δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις.

Ο ρόλος της χώρας μας στην ΕΕ θα πρέπει να είναι δημιουργικός καταθέτοντας εισηγήσεις που να διασφαλίζουν μια ευρύτερη σύζευξη συμφερόντων.  Μεταξύ άλλων, είναι σημαντικό να συμμετέχουμε στον διάλογο για το μέλλον της Ευρώπης.  Στα πλαίσια αυτά μπορεί να τονισθεί ότι η αποκλιμάκωση της κρίσης μεταξύ Δύσης και Ρωσίας θα εξυπηρετήσει τους στόχους της οικονομικής ανάπτυξης, της ευημερίας, της ασφάλειας και της συνεργασίας. 

Η Γερμανία αντιλαμβάνεται ότι οι σκληρές κυρώσεις θα έχουν κόστος και για την ίδια την ΕΕ.  Έτσι ο Καγκελάριος Σολτς ανακοίνωσε ότι δεν είναι δυνατό να διακοπούν στην παρούσα χρονική συγκυρία οι εισαγωγές ενεργειακών πόρων από τη Ρωσία.  Τόνισε επίσης ότι δεν είναι δυνατό να ενταχθεί άμεσα στην ΕΕ η Ουκρανία.  Είναι προφανές ότι η κάθε χώρα της ΕΕ αξιολογεί τα δεδομένα σε σχέση με τη Ρωσία με βάση τα εθνικά της συμφέροντα.  Η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να μελετήσει διάφορα σενάρια σε σχέση με τις εξελίξεις στο διεθνές σύστημα και να προετοιμασθεί να ενεργήσει ανάλογα.

Στο οικονομικό πεδίο τα πράγματα θα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία και των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας θα επηρεασθούν αρνητικά ο τουρισμός, ο τομέας των υπηρεσιών και θα υπάρξουν επιπρόσθετες πληθωριστικές πιέσεις.

Για χρόνια υπογραμμίζω την ανάγκη να υπάρξει επιτέλους ένα ολοκληρωμένο οικονομικό υπόδειγμα.  Οι εξελίξεις καθιστούν την προώθηση μιας τέτοιας πολιτικής επιτακτική αναγκαιότητα.  Μεταξύ άλλων, είναι σημαντικό να αναβαθμισθεί ο ρόλος του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα.  Επιπρόσθετα επιβάλλεται η ενίσχυση της αποδοτικότητας της δημόσιας διοίκησης καθώς και ο παραμερισμός της αχρείαστης γραφειοκρατίας σε όλα τα επίπεδα.  Εξίσου σημαντική είναι η επικέντρωση στους μοχλούς οικονομικής μεγέθυνσης και η περαιτέρω αναβάθμισή τους. Καθοριστικής σημασίας είναι και η ενίσχυση του εργασιακού ήθους καθώς και η προώθηση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου. Τέλος η κρίση αυτή θα πρέπει να μας ωθήσει σε δράσεις οι οποίες να διασφαλίζουν μια ισοζυγισμένη ανάπτυξη της οικονομίας.

Η Κύπρος δεν μπορεί να συνεχίσει να πολιτεύεται όπως έπραττε μέχρι σήμερα.  Θα απαιτηθεί η ουσιαστική αναβάθμιση του επιπέδου του πολιτικού συστήματος καθώς και η ανανέωσή του, στρατηγικός προγραμματισμός, νέες ιδέες, σοβαρότητα και σκληρή δουλειά για να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά όλα τα ζητήματα.  Επιπρόσθετα, θα πρέπει να παραμερισθεί ο λαϊκισμός και να επικρατήσει ο ορθολογισμός για την αντιμετώπιση των πολυδιάστατων προκλήσεων.

Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.