Η δύσκολη επόμενη μέρα για το πολιτικό σύστημα

Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τις τεράστιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κύπρος θα ήταν μια θετική εξέλιξη για τη χώρα αν ήταν δυνατό να προκύψει μια ισχυρή κυβέρνηση ευρείας αποδοχής. Με βάση τις πρόσφατες εξελίξεις και την αντιπαλότητα του επίσημου ΔΗΣΥ με τον εκλελεγμένο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, το κόμμα αυτό θα είναι στην αντιπολίτευση. Το ίδιο και το ΑΚΕΛ. Ως εκ τούτου ο Νίκος Χριστοδουλίδης στο παρόν στάδιο θα αναμένει στήριξη στην κυβέρνησή του μόνο από τα κόμματα που τον υποστήριξαν, δηλαδή το ΔΗΚΟ, την ΕΔΕΚ και τη ΔΗΠΑ. Και τούτο σε μια περίοδο κατά την οποία υπάρχουν πολλά ζητήματα τα οποία χρήζουν αποτελεσματικών χειρισμών.

Σημειώνω επίσης ότι το κομματικό σύστημα καλείται να διαχειρισθεί τόσο τις δυσκολίες όσο και τις αντιφάσεις που αντιμετωπίζει. Θεωρώ ότι όλα τα κόμματα θα έχουν να αντιμετωπίσουν τα δικά τους ζητήματα καθώς ο παλαιοκομματισμός έχει ηττηθεί. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης κέρδισε τις εκλογές χωρίς τη στήριξη της ηγεσίας ενός από τα δύο μεγάλα κόμματα της χώρας. Στηρίχθηκε από την ευρύτερη κοινωνία, τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου και τον απερχόμενο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη. Επιπρόσθετα, μπορεί να λεχθεί ότι το εκλογικό σώμα επέλεξε συνέχεια αλλά και ανανέωση.

Ο ΔΗΣΥ ήταν ο μεγάλος ηττημένος των εκλογών καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία του απεκλείσθη από το δεύτερο γύρο. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου και ο ΔΗΣΥ κατηγόρησαν τον Νίκο Χριστοδουλίδη για τη διάσπαση του κόμματος. Μάλιστα υπήρξαν βαριοί χαρακτηρισμοί – «προδότης» και «αποστάτης». Πέραν τούτου, τις τελευταίες μέρες λέχθηκε ανοικτά αυτό που όλοι σιγοψιθύριζαν μεταξύ τους τους προηγούμενους μήνες: Ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ενθάρρυνε και στήριζε την υποψηφιότητα Νίκου Χριστοδουλίδη. Η διάσπαση του ΔΗΣΥ όμως ήταν περισσότερο σύμπτωμα μεγαλύτερων προβλημάτων ιδεολογικοπολιτικής κατεύθυνσης παρά η αιτία της ήττας.

Μεταξύ άλλων, στο Κυπριακό οι θέσεις Αναστασιάδη και Χριστοδουλίδη αφ’ ενός και του επίσημου ΔΗΣΥ, αφ’ ετέρου διαφέρουν. Σπεύδω να σημειώσω επίσης ότι η συντριπτική πλειοψηφία των προσωπικοτήτων και οπαδών του ΔΗΣΥ που τάχθηκαν στο δεύτερο γύρο των εκλογών με τον Ανδρέα Μαυρογίαννη, ήταν υπέρμαχοι του Σχεδίου Ανάν και της θέσης ότι εν πολλοίς στο Κραν Μοντανά ήταν ο Αναστασιάδης που ευθύνετο για την κατάρρευση των συνομιλιών. Στις κάλπες όμως η συντριπτική πλειοψηφία των Συναγερμικών ψήφισαν Νίκο Χριστοδουλίδη.

Σημειώνω συναφώς ότι η επιχειρηματολογία που αναπτύχθηκε σύμφωνα με την οποία «με τον Μαυρογιάννη πάμε για λύση, ενώ με τον Χριστοδουλίδη για εδραίωση της διχοτόμησης» ήταν κατά την άποψή μου εσφαλμένη. Υπενθυμίζω ότι όταν είχε εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο ΓΓ του ΑΚΕΛ Δημήτρης Χριστόφιας το 2008 και ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας ήταν ο ομοϊδεάτης του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, δεν υπήρξε λύση παρά τις ιδιαίτερα υψηλές προσδοκίες. Είναι καιρός να αντικρισθεί το Κυπριακό με διεκδικητικό πραγματισμό και όχι με ιδεολογικές παρωπίδες. Μια τέτοια αντιμετώπιση θα βοηθήσει και τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ να ανακάμψουν αλλά και την Κύπρο γενικότερα.

Το ΑΚΕΛ χάνει εκλογές για τρίτη συνεχόμενη πενταετία. Μπορεί η ηγεσία του να ήταν ευχαριστημένη από το γεγονός ότι ο υποψήφιος που το κόμμα στήριξε πέρασε στο δεύτερο γύρο των εκλογών, όμως δεν είναι δυνατό να είναι ικανοποιημένοι χωρίς να κερδίζουν. Η ηγεσία του κόμματος καλείται να αξιολογήσει εκείνους τους παράγοντες που θα αποκαταστήσουν την αξιοπιστία του. Μετά από δύο θητείες Αναστασιάδη και παρά τη φθορά της απερχόμενης κυβέρνησης το ΑΚΕΛ χάνει ξανά τις εκλογές από τον Νίκο Χριστοδουλίδη, ο οποίος ήταν ο στενότερος συνεργάτης του απερχόμενου Προέδρου. Και τούτο παρά τη σοβαρή διάσπαση του ΔΗΣΥ. Στην περίπτωση που η ηγεσία του ΔΗΣΥ επέλεγε να στηρίξει τον Νίκο Χριστοδουλίδη και να συμμετέχει στη νέα κυβέρνηση, το αποτέλεσμα θα ήταν συντριπτικό και το ΑΚΕΛ θα βρισκόταν σε μια μορφή απομόνωσης.

Τα κόμματα ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ καλούνται σε δύσκολες στιγμές να παράξουν πολιτική και να συμβάλουν θετικά και δημιουργικά στην επιτυχία του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη που στήριξαν από την αρχή. Θα έχουν να αντιμετωπίσουν, μεταξύ άλλων, την κατηγορία ότι επέλεξαν μια υποσχόμενη υποψηφιότητα από τον χώρο του ΔΗΣΥ που ήταν ο στενότερος συνεργάτης του απερχόμενου Προέδρου για να έχουν συμμετοχή στη διακυβέρνηση της χώρας παρά το γεγονός ότι – κυρίως το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ – κατηγορούσαν τη διακυβέρνηση Αναστασιάδη ως διεφθαρμένη.

Ως εκ τούτου πέραν της συμμετοχής στην κυβέρνηση θα απαιτηθεί και ένα συγκεκριμένο πολιτικό αφήγημα. Ταυτόχρονα το ΔΗΚΟ, ιδίως, μπορεί να προβάλει τη θέση ότι στο παρελθόν στήριξε σε προεδρικές εκλογές τον υποψήφιο του ΔΗΣΥ αλλά και τις πολιτικές του για το καλό της χώρας. Επιπρόσθετα, το ΔΗΚΟ μπορεί να ισχυρισθεί ότι η επίσημη ηγεσία του ΔΗΣΥ στη συγκεκριμένη περίπτωση τοποθετήθηκε μικρόψυχα.

Το Κίνημα Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών θα πρέπει, εάν επιθυμεί να έχει πρωταγωνιστική παρουσία στο πολιτικό γίγνεσθαι, όχι μόνο να τοποθετείται σε προεδρικές εκλογικές αναμετρήσεις αλλά κάποια στιγμή να υποστηρίξει συγκεκριμένη υποψηφιότητα και από τον πρώτο γύρο. Σε μια περίοδο όπου υπήρξαν πολλές κατηγορίες για διαπλοκή και διαφθορά και το Κίνημα Οικολόγων παρέμεινε αλώβητο αλλά χωρίς να κεφαλαιοποιήσει τη στάση του με ουσιαστική αύξηση των ποσοστών του, επέστη η στιγμή για μια πολύ πιο διεκδικητική προσέγγιση. Σε διαφορετική περίπτωση η δύναμη του Κινήματος θα παραμείνει περιορισμένη.

Τέλος σημειώνω ότι δεν θα αποτελέσει έκπληξη εάν κατά την επόμενη περίοδο δημιουργηθεί ένα ή περισσότερα κόμματα τα οποία θα εκφράσουν θέσεις και απόψεις που δεν καλύπτονται στο σημερινό πολιτικό κομματικό σύστημα. Και ενώ τα κόμματα και το πολιτικό σύστημα θα έχουν να αντιμετωπίσουν αρκετές προκλήσεις, η Κύπρος είναι ενώπιων πολλαπλών ζητημάτων για τα οποία απαιτείται αποτελεσματική διαχείριση. Ο νέος Πρόεδρος έχει πλέον τον πρώτο λόγο αλλά και την κύρια ευθύνη.

Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.