Δωρεάν γεύμα

Μια από τις καλύτερες εισηγήσεις που έχω διαβάσει για ενίσχυση της οικονομικής ανάκαμψης στις ΗΠΑ προέρχεται από τον καθηγητή των Οικονομικών του Πανεπιστημίου Berkeley στην Καλιφόρνια Bradford de Long, η οποία φέρει τον τίτλο A free lunch for America.  O De Long εισηγείται αύξηση των δημόσιων επενδύσεων σε υποδομές κατά $500 δισ., η οποία μπορεί να χρηματοδοτηθεί με 1% επιτόκιο για περίοδο 30 ετών, σε πραγματικούς όρους. Η κοινωνική απόδοση των δημόσιων επενδύσεων σε τέτοια έργα υπολογίζεται σε 25% το χρόνο - η οποία συνάδει και με δική μου έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Economic Journal - και αν ακόμη οι δαπάνες δεν είναι και πολύ παραγωγικές.  Ο De Long υποθέτει ότι ο πολλαπλασιαστής (για μια σχετικά κλειστή οικονομία όπως οι ΗΠΑ)  είναι περίπου (μόνο) 2.  Αρά υπολογίζει ότι η αύξηση του ΑΕΠ - για τα δύο χρόνια που διαρκούν τα έργα - θα ανέλθει στο 1 τρισ. και θα δημιουργήσει περίπου 7 εκ. νέες θέσεις εργασίας, μειώνοντας το ποσοστό ανεργίας κατά 2%. Τα οφέλη κατά τον De Long δε σταματούν εκεί.  Οι καλύτερες υποδομές σημαίνουν $20 δισ. το χρόνο σε υψηλότερο εισόδημα και χαμηλότερη ανεργία μακροπρόθεσμα, που θα αποφέρει ακόμη $20 δισ. το χρόνο σε υψηλότερη παραγωγή. Εν περιλήψει τα οφέλη είναι περισσότερες θέσεις εργασίας, 500 δισ. άμεση αύξηση της κατανάλωσης για δύο χρόνια και $40 δισ. το χρόνο, επαναλαμβανόμενα, αυξημένη παραγωγή και εισοδήματα. Ποιό όμως το κόστος; Σημειώνει πρώτα ότι το κόστος για το κράτος θα είναι πολύ λιγότερο από τα 500 δισ. των επενδύσεων γιατί τα έσοδα του κράτους θα αυξηθούν κατά 300 δισ. από την αυξημένη οικονομική δραστηριότητα.  Με 1% επιτόκιο για τριάντα χρόνια, το κόστος ανέρχεται σε $2 δισ. το χρόνο για 30 χρόνια.  Στο τέλος των τριάντα χρόνων θα πρέπει να πληρώσουν ή να αναχρηματοδοτήσουν το δάνειο των 200 δισ. Εν τω μεταξύ τα 40 δισ. επιπρόσθετο εισόδημα το χρόνο θα δημιουργήσουν έσοδα 10 δισ. το χρόνο για το κράτος από άμεση και έμμεση φορολογία.  Αυτή η ροή εσόδων καλύπτει τόσο τους τόκους 2 δισ. το χρόνο και με προσεκτική επένδυση το υπόλοιπο θα ήταν αρκετό για να αποπληρωθεί το δάνειο των 200 δισ. σε 30 χρόνια. Το συμπέρασμα; Ένα δωρεάν γεύμα για τον Αμερικανό φορολογούμενο.  Το οποίο προκύπτει από το χαμηλό επιτόκια που πληρώνουν οι ΗΠΑ στη διεθνή αγορά.  Το οποίο οι επενδυτές αποδέχονται ως ένα λογικό τίμημα που πληρώνουν για την ασφάλεια των χρημάτων τους (το οποίο ο De Long υπολογίζει σε 6% το χρόνο). Κάτι ανάλογο ισχύει και στην Ευρώπη αφού η Γερμανία μπορεί να δανεισθεί για περίοδο 30 ετών με επιτόκιο 3.25% (coupon) σε ονομαστικούς όρους,  δηλαδή 1.25% σε πραγματικούς όρους.  Διερωτώμαι σε ποιό βαθμό αυτό επιτρέπει στη Γερμανία να χρηματοδοτήσει ένα νέο, φιλόδοξο, Σχέδιο «Μάρσαλ» για όλη την ευρωζώνη.  Εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον φαίνεται να είναι η καλύτερη επένδυση που θα έκανε ποτέ η Γερμανία.  Γιατί με πολύ χαμηλό κόστος έχει τη δυνατότητα να ωθήσει την ανάπτυξη σε όλη την ευρωζώνη, κάτι που αναμφίβολα θα ωφελήσει τη Γερμανική οικονομία με ποικίλους τρόπους. Διερωτώμαι όμως αν η σημερινή οικονομική ηγεσία στη Γερμανία έχει τη διορατικότητα να προσφέρει τέτοιες ευφάνταστες λύσεις.  Μέχρις στιγμής οι ενδείξεις δεν είναι και πολύ καλές. Πανίκος Δημητριάδης Καθηγητής Οικονομικών Πανεπιστήμιο του Leicester Μέλος της Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών του Ηνωμένου Βασιλείου