Συμβουλές Sheshinski: Μέρος Β
Τη Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012, ο καθηγητής Eytan Sheshinski (από τον Απρίλιο 2010 μέχρι τον Ιανουάριο 2011 πρόεδρος επιτροπής διορισμένης από την κυβέρνηση του Ισραήλ για να δώσει εισηγήσεις για την πολιτική του Ισραήλ σε σχέση με υδρογονάνθρακες), έδωσε δημόσια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Η ομιλία ήταν σημαντική καθώς στις 30 Μαρτίου 2011 οι τελικές εισηγήσεις του καθηγητή Sheshinski πέρασαν από τη Βουλή του Ισραήλ με 78 ψήφους υπέρ και 2 εναντίον και ο νέος νόμος διαχείρισης υδρογονανθράκων ονομάζεται στην καθομιλουμένη Νόμος Sheshinski, ενώ ο καθηγητής είναι παγκόσμια αυθεντία σε θέματα δημόσιων οικονομικών, έχοντας διδάξει για πολλά χρόνια στο Harvard, Stanford και στα τελευταία 13 χρόνια στο Princeton (μοιράζοντας το χρόνο του με το Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ). Υπήρχαν (τουλάχιστον) τρεις συμβουλές που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στη διαχείριση του κυπριακού φυσικού πλούτου που ανήκει σε ολόκληρο τον κυπριακό λαό. Πρώτον, δεν είναι σωστό απλώς να μιλάμε για το ποσοστό που θα πάρει η εταιρεία ή το κράτος από την εξόρυξη. Εκείνο που έχει σημασία είναι η αναμενόμενη εσωτερική απόδοση (internal rate of return) από την επένδυση. Η εσωτερική απόδοση ορίζεται σαν εκείνη η απόδοση που κάνει την παρούσα αξία μιας επένδυσης (συνυπολογίζοντας και το κόστος) να ισούται με μηδέν. Μία πραγματική εσωτερική απόδοση μεταξύ 15-18 τοις εκατό είναι αρκετή για κάποια εταιρεία να ενδιαφερθεί να κάνει την εξόρυξη. Aυτή είναι μια χρήσιμη (αν και περίπλοκη) πράξη που πρέπει να γίνει, πριν γίνουν οι τελικές διαπραγματεύσεις με τις διάφορες ενδιαφερόμενες εταιρείες. Οι εταιρείες κάνουν αυτές τις πράξεις και το ίδιο πρέπει να κάνει και η κυβέρνηση όταν διαπραγματεύεται. Αυτή την πράξη έπρεπε να είχε ήδη κάνει η κυπριακή κυβέρνηση για την πρώτη άδεια που έχει δώσει και σίγουρα αυτό πρέπει να γίνει και πριν δοθούν οι επόμενες άδειες. Για παράδειγμα ο καθηγητής Sheshinski είχε βρει στους δημοσιευμένους λογαριασμούς της Noble ότι περίμεναν 26% εσωτερική απόδοση από την επένδυση στο Ισραήλ, ενώ τελικά ο φόρος στα υπερκέρδη που επιβλήθηκε στην εταιρεία από το νόμο Sheshinski κατέβασε αυτή την απόδοση στο 18% (που ακόμη και εκεί παραμένει μία καλή απόδοση σύμφωνα με τη μελέτη που έγινε για την επιτροπή από τον καθηγητή Pindyck στο MIT). Δεύτερον, θα πρέπει να γίνει ένας νόμος για τη φορολογία ολόκληρου του πλούτου εξαντλήσιμων πόρων(exhaustiblere sources). Οι εξαντλήσιμοι πόροι ανήκουν σε ολόκληρο το λαό της Κύπρου και άρα δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται οι εταιρείες εκμετάλλευσης αυτών των πόρων με τον ίδιο τρόπο όπως μια άλλη εταιρεία. Για παράδειγμα, έχουμε εταιρείες εμφιάλωσης νερού στην Κύπρο. Πώς πρέπει να φορολογούνται όταν το προϊόν που εμπορεύονται ανήκει στον Κυπριακό λαό; Πόσο μεγάλο πρέπει να είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώνουν για αυτό το δικαίωμα; Η ιδέα ότι η αναμενόμενη εσωτερική αξία είναι ένα συστατικό στοιχείο που μπορεί να βοηθήσει στη δικαιότερη φορολόγηση αυτών των εταιρειών είναι πάλι δυνητικά βοηθητική. Τρίτον, ο σχεδιασμός του ταμείου επενδύσεων φυσικού αερίου πρέπει να αρχίσει τώρα. Όταν πέρσι τέτοιο καιρό έγραψα για το συγκεκριμένο θέμα πολλοί μου είπαν ότι είναι γρήγορα να ανησυχούμε αφού τα χρήματα δεν θα αρχίσουν να εισρέουν στα κρατικά ταμεία πριν περάσουν 7-10 χρόνια. Ο καθηγητής Sheshinksi ήταν απόλυτα πειστικός (τουλάχιστον για μένα) ότι αυτή η λογική είναι λανθασμένη για ένα πολύ απλό λόγο. Όταν δεν υπάρχουν τα χρήματα στο τραπέζι είναι πολύ πιο εύκολο να παρθούν ορθολογιστικές αποφάσεις από πολιτικούς που θα ξέρουν ότι δεν θα είναι άμεσα επηρεαζόμενοι από αυτές τις αποφάσεις. Αν προτιμάτε, τα μάτια οποιουδήποτε μπορεί να θολώσουν όταν αντιληφθεί την ποσότητα του χρήματος που θα υπάρχει στο τραπέζι. Αν προτιμάτε, πρέπει να αποφευχθεί η εμπειρία της Ανόρθωσης στη διαχείριση των εσόδων από το Champions League to 2008-2009. Για αυτό το λόγο ο σχεδιασμός θεσμικού πλαισίου για αντιμετώπιση όλων των μελλοντικών πειρασμών, πρέπει να αρχίσει άμεσα. Στην προκειμένη περίπτωση μόνο ο διαφανής καθορισμός των στόχων και επιλογών του ταμείου μπορεί να έχει ελπίδα να επιλύσει τα προβλήματα πολιτικής οικονομίας και εταιρικής διακυβέρνησης που αναπόφευκτα υπάρχουν σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Οι λύσεις σε αυτά τα προβλήματα πριν να υπάρχουν χρήματα στο τραπέζι είναι, πιστεύω, επιτακτικές, και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Ο καθηγητής Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι Διευθυντής της Μονάδας Τραπεζικών και Χρηματοοικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Έχω όμως επιφυλάξεις σχετικά με την τρίτη εισήγηση του κ. Μιχαηλίδη, που αφορά τη δημιουργία ειδικού Ταμείου στο οποίο θα τοποθετούνται τα έσοδα από τους υδρογονάνθρακες.
Όπως επεσήμανε και ο κ. Μιχαηλίδης, ο φυσικός πλούτους αποτελεί περιουσία του λαού. Στην περίπτωση της Κύπρου, μέρος του λαού είναι και οι Τ/κ, που με βάση τις συμφωνίες εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελούν αναγνωρισμένη κοινότητα.
Εκτιμώ ότι θα ήταν ριψοκίνδυνο να κάνουμε ένα ειδικό Ταμείου και να δηλώσουμε ότι σ' αυτό θα εισρέουν όλα τα έσοδα από το φυσικό αέριο, όσο τουλάχιστον το Κυπριακό παραμένει άλυτο. Τι θα γίνει αν αύριο οι Τ/κ διεκδικήσουν μέσω Δικαστηρίου το μερίδιο που αναλογεί στη δική τους κοινότητα; Μπορεί το ψευδοκράτος να μην αναγνωρίζεται στα Διεθνή Δικαστήρια, αλλά ο Έρογλου αναγνωρίζεται ως ηγέτης της Τ/κ κοινότητας. Συνεπώς θα μπορούσε να καταχωρήσει ένα τέτοιο αίτημα σε Διεθνές Δικαστήριο, εκ μέρους της Τ/κ κοινότητας.
Το ξαναλέω, Πρέπει να υιοθετούμε καλές πρακτικές άλλες χωρών, αλλά να τις προσαρμόζουμε στα δικά μας δεδομένα και ιδιαιτερότητες, για να μην πάθουμε καμιά γκάφα.
Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτού του Ταμείου (λέω 95%), πρέπει να επενδύεται (όχι βέβαια στο ταμείο Κοιν.Ασφαλίσεων και τα παρόμοια) γιά μελλοντικές ανάγκες και μελλοντικές γενεές Κυπρίων.
Από το ποσό που παραμένει ελεύθερο μετά την επένδυση, (δηλ. 5% εάν επενδύεται το 95%), δικαιούνται και οι Τουρκοκύπριοι το μερίδιο τους.
Μέχρι τη λύση του Κυπριακού, αυτό πρέπει να κατατίθεται σε Τραπεζικό Ιδρυμα με rating AAA.
Ο άλλος τρόπος (γιά να καθησυχαστούν και οι ανησυχίες σου) είναι να συσταθεί ένα Ταμείο-Ιδρυμα όπως αυτό του Μποδοσάκη, που να αναφέρεται ειδικά στην Ελληνοκυπριακή Κοινότητα. Είμαι σίγουρος ότι και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου θα συμφωνεί!
δεν διαφωνώ με τις εισηγήσεις σας.
Δεν είμαι νομικός για να γνωρίζω αν όντος είναι δικαιολογημένες ή όχι οι επιφυλάξεις μου, αλλά ούτε και οικονομολόγος για να μπορώ να εκφράσω άποψη ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος αξιοποίησης των χρημάτων που θα εισρεύσουν στην Κύπρο από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.
Καλά κάνουμε και υιοθετούμε καλές πρακτικές που εφαρμόστηκαν σε άλλες χώρες, όπως έγινε με την Επιτροπή (των «σοφών» που συστάθηκε για να συμβουλεύει την Κυβέρνηση.
Απλά λέω ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της Κύπρου και να προσαρμόζουμε τις καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες στα δικά μας δεδομένα.
Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν ανησυχώ από τους μέχρι στιγμής χειρισμούς της Κυβέρνησης όσον αφορά το θέμα των υδρογονανθράκων. Ανησυχώ όμως από το γεγονός ότι και αυτό το θέμα μπήκε στην σφαίρα των κομματικών αντεκλήσεων. Ελπίζω να μην καούμε για άλλη μια φορά από τον λαϊκισμό και τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες.
Η γνώμη μου είναι ότι ναι μεν πρέπει να ιδρυθεί το ταχύτερο δυνατό μια εταιρεία, στην οποία να περιέλθει όλος ο πλούτος που πιθανό να προκύψει από τους υδρογονάνθρακες για την Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ), αλλά φρονώ ότι πρέπει η εταιρεία αυτή να είναι δημόσια, μετοχική και εισηγμένη σε μεγάλα διεθνή χρηματιστήρια.
Η λύση αυτή ενέχει τα εξής πλεονεκτήματα:
1. Οι τιμές των μετοχών, στις οποίες η ΚΔ. θα κατέχει πλειοψηφικό μερίδιο, θα διαμορφώνονται ανάλογα με την εξεύρεση/αξία των κοιτασμάτων και αργότερα ανάλογα με τα κέρδη της εταιρείας από τις πωλήσεις τόσο των δικαιωμάτων όσο και των παραχθέντων υδρονογανθράκων.
2. Θα αρχίσει να αποδίδει οφέλη για την Κυπριακή Δημοκρατία πολύ προτού ολοκληρωθούν οι αποδόσεις από τις γεωτρήσεις.
3. Η συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο ισχυρών επενδυτών/μετόχων θα εγγυάται τέτοιαν ευρεία και "ισχυρή" ιδιοκτησία, που κάθε επιβολή θα συναντούσε ισχυρή αντίσταση.
4. Το Διοικητικό Συμβούλιο και η Διεύθυνση θα ελέγχονταν από τους μετόχους - ισχυρό αντικίνητρο προς αναξιοκρατικές εκμεταλλεύσεις.
5. Η ΚΔ θα καρπούται ευθέως τους καρπούς φορολόγησης των κερδών της εταιρείας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος από τα κέρδη θα παραμένει στο αποθεματικό - εγγύηση για τη φροντίδα μελλοντικών γενιών.
Προϋπόθεση βέβαια είναι να διεξαχθεί μια προσεκτική μελέτη για να καθοριστεί το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου, το ποσοστό που θα διατεθεί προς πώληση και και να υπολογιστεί η πρώτη τιμή των μετοχών δημόσιας έκδοσης. Τα υπόλοιπα θα διαμορφωθούν από την αγορά. Περιττό να ειπωθεί πως για πραγματοποίηση των πιο πάνω απαιτείται η αξιοποίηση διεθνών οίκων εμπειρογνωμόνων.
1. αγοράσαμε σύστημα εναέριας κυκλοφορίας πριν 10 χρόνια και ακόμα να δουλέψει
2. Σύστημα για κάμερες στα φώτα τροχαίας και πάθαμε όπως το 1
3. Δώσαμε 35 εκ στην eurocypria και σε μερικούς μήνες την κλείσαμε..
4. Βάλαμε τα κοντεινερ στο Μαρί κάτω απο τον Ηλιο , στοιβασμένα το ένα πάνω στο Αλλο..
5. Η Κυπριακές αερογραμές δήλωναν τον περασμένο Αυγουστο οτι ΄δεν έχουν πρόβλημα ρευστότητας(πιθανόν παραπλάνηση χρηματιστηριακής αγοράς) και σήμερα μόνον μερικούς μήνες αργότερα κινδυνέυουν με χρεωκοπία.......
6. Οι τράπεζες και ο δικοικητής διοικητής δήλωναν οτι δεν υπάρχει ρισκο με τα Ελληνικά ομόλογα και τώρα καταστρέφετε η οικονομία μας.....
και Κύριε Μιχαηλίδη Ο Φύλαρχος είναι σωστός........Δημόσια εταιρεία να καθοριστεί η αξία απο την αγορά και να υπάρχει διαφάνεια........
Κύριε Φύλαρχε επέτρεψε μου να προσθέσω τα εξης.......
Ζητούμε μελέτη για ποσότητες απο ανεξάρτητους ξένουν οίκους....
Ζητούμε μελέτη για τρόπο εκμετάλευσης , αποθήκευσης και πώλησης ,,....
ΟΛΑ ΟΛΑ ΟΛΑ κάτω απο μια εταιρεία, δημόσια με το κράτος κύριος μέτοχος,,,,,,,,,Στο IPO πουλά το κράτος ένα κομάτι σε ξένους θεσμικούς και ξοφλά τα χρέη του και μένει με ένα 60-70% ........
Μέσα στο καταστατικό υπάρχει πρόνοια για ποσοστό μερισμάτων τουλάχιστον 50% των κερδών απο τα οποία να δεσμευτεί το κράτος οτι ένα ποσοστό θα πηγαινει στην υγεία, παιδεία κλπ κλπ
ΟΛΑ πάνω στο τραπέζι, ολα με διαφάνεια..........
Αλλά δέν υπάρχει περιπτωση να κάνουμε αυτή την στρατηγική αφού σύντομα θα χρειαστούμε και ΄΄αλλα δάνεια (σε 5-6 μήνες) απο το εξωτερικό και εαν είμουν εγώ στην θέση των δανειστών μας θα ζητούσα δεσμευσεις για το φυσικό αέριο......
Πρέπει να πάμε στο ESFS, για αυτό συνεχώς το προτείνω........και να ακολουθήσουμε την πιο πάνω στρατηγική με το φυσικό αέριο ανεξάρτητοι και με καθαρό μυαλό χωρίς δεσμέυσης με καμία χώρα.......
εδώ εμείς κάνουμε ένα προυπολογισμό ανά έτος, ερασιτεχνικές δουλείες....κοντόφθαλμη οικονομική πολιτική......βλέπουμε και υπολογίζουμε μερικούς μήνες μπροστά........
όπως πάμε χωρίς στρατηγική, υπάρχει ο κίνδυνος να βρεθούμε σε δινή οικονομική θέση ( η μάλλον ειμαστε ιδη σε αυτή την θέση) και θα αναγκαστούμε να δώσουμε δεσμέυσεις για το αέριο με ανταλλαγή δάνεια.........
είμαι σίγουρος οτι υπάρχουν πολλές χώρες που θέλουν να μας δανείσουν τώρα με δάνεια που φυσικά θα λήγουν στα επόμενα 4-5 χρόνια ....(λίγο πριν βγει τα αέριο μας....)
Η μόνο λύση είναι ένα ταμείο το οποίο θα είναι εντελώς ανεξάρτητο από την κυβέρνηση και δεν θα μπορεί να το αγγίξει κανένας. Θα έχει σαφείς όρους εντολής για το πώς θα επενδύει και πόσο θα δίνει στο κράτος κάθε χρόνο. Όσο πιο πολλούς κανόνες, τόσο το καλύτερο.
Μετοχική εταιρεία με κυβερνητικό πλειοψηφικό πακέτο είναι και οι Κυπριακές Αερογραμμές. Τι καλά που πηγαίνουν.
Μη ξεχνάς, μιλούμε για εταιρεία με αρ..., που θα είναι εισηγμένη και σε διεθνή χρηματιστήρια. Και μόνο η διασπορά της ιδιοκτησίας σε ισχυρούς μετόχους θα είναι η καλύτερη εγγύηση για την ασφάλεια των αποθεμάτων της κυπριακής επικράτειας. Δεν θεωρείς το σημείο αυτό άξιο προβληματισμού;