Μεταρρυθμίσεις για ενίσχυση διαφάνειας στις δημόσιες συμβάσεις

Στην υλοποίηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων και εισαγωγή σύγχρονων εργαλείων που ενισχύουν την διαφάνεια και τον επαγγελματισμό στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων, προχωρεί το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας.Το Γενικό Λογιστήριο ανακοίνωσε ότι από σήμερα βρίσκεται στη διάθεση του κοινού η νέα διαδραστική ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Δημοσίων Συμβάσεων και μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να την επισκεφθεί στη διεύθυνση www.publicprocurement.gov.cy.

Η νέα ιστοσελίδα αποτελεί τον πυρήνα της υποστήριξης όλων των εμπλεκομένων στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων και την κύρια πύλη πρόσβασης στις σημαντικές μεταρρυθμίσεις και τα σύγχρονα εργαλεία που προωθεί το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων.

«Οι αλλαγές αυτές αποτελούν την αιχμή του δόρατος μιας ευρύτερης στρατηγικής για ενίσχυση της διαφάνειας, της αποτελεσματικότητας και της καινοτομίας στη διαχείριση των δημόσιων πόρων, καινοτομία που αποτελεί συστατικό του οράματος του ΓΛτΔ ως ενός πρότυπου και σύγχρονου Δημόσιου Οργανισμού», αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν έναν από τους βασικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων το κράτος προμηθεύεται αγαθά και υπηρεσίες, επενδύει σε υποδομές και προωθεί την ανάπτυξη και την ευημερία των πολιτών του.

Ο Γενικός Λογιστής της Δημοκρατίας Ανδρέας Αντωνιάδης, από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του, είχε ενσκήψει στην ανάγκη για μεταρρύθμιση στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων καθώς είχε κριθεί επιτακτική αφού μέσα από την τριβή του ΓΛτΔ ως Αρμόδιας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, συχνά εντοπίζονται επιχειρησιακά, γραφειοκρατικά, διαδικαστικά και νομικά εμπόδια, και καθυστερήσεις, τα οποία επιδρούν δυσμενώς στην ικανότητα των υπηρεσιών του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους έγκαιρα, αποδοτικά και αποτελεσματικά.

Επισημαίνεται ότι η έλλειψη διαφάνειας πολλές φορές έρχεται να προστεθεί στα προβλήματα, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για συζητήσεις και διαμορφούμενες αντιλήψεις για τις δημόσιες συμβάσεις.

Ένα κύριο πρόβλημα που έχει αναδειχθεί αφορά την έλλειψη επαγγελματισμού τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Σύμφωνα με το λογιστήριο, μέχρι και σήμερα, η όλη διαδικασία που συνοδεύει μια δημόσια σύμβαση, αντιμετωπίζεται ως ένα πάρεργο από τους πλείστους λειτουργούς που εμπλέκονται αφού τους ανατίθεται επιπρόσθετα από τα καθημερινά τους καθήκοντα και ειδικότερα σε υπηρεσίες με μικρότερη συχνότητα αναγκών, οι οποίες δεν επαρκούν για επένδυση στη γνώση και τη δημιουργία των απαραίτητων δεξιοτήτων.

Επιπρόσθετα, δεν υπάρχει κίνητρο για καινοτομία και βελτιστοποίηση των διαδικασιών και συχνά με αυτό τον τρόπο συντηρούνται οι παθογένειες και οι αδυναμίες του παρελθόντος, υπό τον φόβο οποιασδήποτε αλλαγής. Κατά συνέπεια, η εκπαίδευση που παρέχεται και ο μηχανισμός υποστήριξης δεν μπορούν να επιφέρουν την αλλαγή που όλοι επιθυμούμε.

Προς αποτελεσματική επίλυση των πιο πάνω ζητημάτων και αντιμετώπιση των προκλήσεων, προωθούνται οι πολιτικές και τα εργαλεία που θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές εκσυγχρονίζοντας και απλοποιώντας το όλο πλαίσιο.

Ο πρώτος και βασικότερος πυλώνας της μεταρρύθμισης έχει να κάνει με την επένδυση στο προσωπικό και αφορά την εισαγωγή του επαγγελματισμού στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων. Η ανάθεση των διαδικασιών σε επαγγελματίες είναι απαραίτητη για να διασφαλίσουμε ότι οι δημόσιες συμβάσεις διεκπεραιώνονται και τυγχάνουν διαχείρισης με τον πλέον αποτελεσματικό και διαφανή τρόπο. Για τον σκοπό αυτό, προχωρούμε στη δημιουργία ενός νέου θεσμικού πλαισίου που θα περιλαμβάνει την εκπαίδευση και την πιστοποίηση των επαγγελματιών που απασχολούνται με τις δημόσιες συμβάσεις. Οι επαγγελματίες αυτοί εκπαιδεύονται τόσο στο θεωρητικό όσο και στο πρακτικό πεδίο, με στόχο να αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες ώστε να είναι σε θέση να διαχειριστούν το νομοθετικό πλαίσιο, τις διαδικασίες και τα εργαλεία κατά τρόπο που να τα αξιοποιούν με ευελιξία, αποδοτικότητα, αποτελεσματικότητα και διαφάνεια.

Η Κεντρική Μονάδα Αγορών, η οποία έχει δημιουργηθεί και λειτουργεί στο ΓΛτΔ, στελεχώνεται από άτομα που εκπαιδεύονται ως επαγγελματίες αγοραστές στοχεύοντας τη διεύρυνση κάλυψης των κεντρικών αγορών με τις συμφωνίες πλαίσιο, τα δυναμικά συστήματα αγορών και την ηλεκτρονική αγορά, ώστε με το πάτημα ενός κουμπιού όλες οι άλλες υπηρεσίες του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα να μπορούν να ικανοποιούν τις κοινές τους ανάγκες, χωρίς να χρειάζεται να τρέξουν άλλες δικές τους διαδικασίες.

Επιπρόσθετα, θα ενισχύει με επαγγελματίες τις ομάδες που συστήνονται για διαχείριση των μεγάλων έργων στρατηγικής σημασίας για το κράτος, ενώ θα λειτουργεί και ως κέντρο εξυπηρέτησης αναθετουσών αρχών, διενεργώντας διαγωνισμούς εκ μέρους των μικρών αγοραστών και υπηρεσιών που δεν έχουν την τεχνογνωσία των διαδικασιών (π.χ. εξεταστικά κέντρα στην πλήρωση θέσεων στο κράτος, κλιματιστικά στα σχολεία, πτητικά μέσα πυρόσβεσης). Αυτή η προσέγγιση αναμένεται να εμπλέξει τους επαγγελματίες αγοραστές στις σημαντικότερες διαδικασίες, καλύπτοντας πέραν του 80% των αγορών που γίνονται από τον δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Επιπρόσθετα, θα συνεργαστεί στην πράξη με τις μεγάλες αναθέτουσες αρχές για τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών τους.

Η συγκεκριμένη δράση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη καθώς ολοκληρώνονται τα εκπαιδευτικά εργαστήρια τα οποία έχουν παρακολουθήσει 40 δημόσιοι λειτουργοί, οι οποίοι στελεχώνουν την Αρμόδια Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων και την Κεντρική Μονάδα Αγορών, αλλά και μεγάλες αναθέτουσες αρχές που έχουν να διαχειριστούν σημαντικό αριθμό διαγωνισμών. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ακολουθεί την πρότυπη διάρθρωση δεξιοτήτων στην οποία έχει καταλήξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όπως αναλύεται στον πιο κάτω πίνακα 30 δεξιοτήτων του ProcureComp EU.

Ως δεύτερος πυλώνας της μεταρρύθμισης, έχει καθοριστεί η επένδυση στην καινοτομία και την αυτοματοποίηση με τη διαρκή εισαγωγή νέων εργαλείων και τεχνολογιών που απλοποιούν και εκσυγχρονίζουν τις διαδικασίες των δημόσιων συμβάσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο, βρίσκεται ήδη σε στάδιο υλοποίησης η σύμβαση για την ανάπτυξη και εισαγωγή του νέου Ηλεκτρονικού Συστήματος Σύναψης Συμβάσεων.

«Μετά από την επιτυχημένη λειτουργία του υφιστάμενου συστήματος, με το οποίο το ΓΛτΔ εισήγαγε το 2009 τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων στις δημόσιες συμβάσεις, προχωρούμε στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης ψηφιακής πλατφόρμας για τις δημόσιες συμβάσεις, η οποία θα καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο των δημόσιων συμβάσεων από την αναγνώριση της ανάγκης μέχρι και την τελική ικανοποίησή της, με την ολοκλήρωση της εκτέλεσης της σύμβασης», προστίθεται.

Πιο συγκεκριμένα, η λύση που αναπτύσσεται αναμένεται να μπει σε παραγωγική λειτουργία στα τέλη του 2025. Θα δίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης ολόκληρου του ιστορικού ενός διαγωνισμού, με όλα τα συνεπακόλουθα οφέλη που δίνει αυτή η διαθεσιμότητα δεδομένων, για τη σύγκριση της ανάγκης για την οποία έχει προκύψει ένας διαγωνισμός με το αποτέλεσμα, όπως αυτό διαμορφώνεται μετά την ολοκλήρωση της σύμβασης.

Όλα τα ενδιάμεσα στάδια θα είναι διαθέσιμα σε πραγματικό χρόνο αφού το νέο σύστημα έχει σχεδιαστεί για να καλύπτει όλο τον κύκλο ζωής μιας δημόσιας σύμβασης και περιλαμβάνει προγραμματισμό και προετοιμασία, τις διαβουλεύσεις με την αγορά, τη διαγωνιστική διαδικασία καθώς και τη διαχείριση και εκτέλεση σύμβασης μαζί με τις όποιες τροποποιήσεις. Θα γίνουν διασυνδέσεις με άλλα συστήματα ενώ θα δίνεται δυνατότητα διερευνητικής πληροφόρησης με στατιστικά και αναφορές ανάλογα με τις ανάγκες του χρήστη. Η πλατφόρμα θα εστιάζει στην ευκολία χρήσης ενώ θα περιλαμβάνει αναβαθμίσεις και άλλες βελτιώσεις. Η πλατφόρμα αυτή θα είναι, όπως και η προηγούμενη, δωρεάν προσβάσιμη σε όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, διασφαλίζοντας τις αρχές που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις.

Παράλληλα, έχουν υλοποιηθεί άλλα καινοτόμα και υποστηρικτικά εργαλεία τα οποία μπορεί να περιηγηθεί ο κάθε ένας έχοντας ως αφετηρία τη νέα ιστοσελίδα που αφορά τις δημόσιες συμβάσεις, η οποία όπως έχουμε σημειώσει αποτελεί το διαδραστικό πυρήνα με κάθε ενδιαφερόμενο. Τα νέα εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί και δημοσιεύονται σήμερα είναι:

Το εργαλείο ανάλυσης και παρουσίασης στατιστικών στοιχείων, ανοικτό σε κάθε ενδιαφερόμενο, με δυνατότητες εμβάθυνσης σε δεδομένα των δημόσιων συμβάσεων στην Κύπρο, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, και ενδυναμώνοντας τους μηχανισμούς ελέγχου και εποπτείας των δημόσιων συμβάσεων.

Η εφαρμογή που έχει ενσωματωθεί στη σελίδα που υπολογίζει την αξία κάθε βαθμού που δίνεται σε ένα διαγωνισμό και αποτελεί άλλο ένα καινοτόμο εργαλείο που βοηθά της Αναθέτουσες Αρχές να θέτουν σωστά κριτήρια τεχνικής αξιολόγησης προκειμένου να διασφαλίζουν την ανταποδοτικότητα και να δίδουν αξία στα πρόσθετα χρήματα που είναι διατεθειμένοι να δαπανήσουν για να πάρουν ένα πιο ποιοτικό αποτέλεσμα.

Το αυτοματοποιημένο Εργαλείο Ετοιμασίας και Διαχείρισης Εγγράφων Διαγωνισμών, το οποίο απλοποιεί την σύνταξη εγγράφων διαγωνισμών και διασφαλίζει την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή της νομοθεσίας. Η χρήση προτύπων εγγράφων για αρκετά χρόνια είναι κάτι που θεωρείται και είναι καλή πρακτική για την ασφάλεια δικαίου και την ενίσχυση συμμετοχής μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Με την εισαγωγή του εργαλείου αυτοματοποίησης ετοιμασίας εγγράφων, βάζουμε μπροστά ένα μηχανισμό καθοδήγησης ως ένα συνδετικό κρίκο για να πετύχουμε την αξιοποίηση όλων των μορφών υποστήριξης που έχουν αναπτυχθεί (Πρότυπα Έγγραφα – Οδηγός Βέλτιστων Πρακτικών, Εκπαιδευτικό Υλικό, Νομοθετικό Πλαίσιο) για να αξιοποιήσουμε νέες τεχνολογίες για αυτοματοποίηση, μείωση διοικητικού φόρτου και γραφειοκρατίας διασφαλίζοντας παράλληλα την ομοιομορφία και τη συνέπεια στα έγγραφα των αναθετουσών αρχών. Σήμερα είναι έτοιμα τα έγγραφα για προμήθειες και μέχρι τέλος του έτους αναμένεται να ολοκληρωθούν οι απαραίτητες προσαρμογές στο εργαλείο ώστε να καλύπτονται και τα έγγραφα για υπηρεσίες για όλα τα επίπεδα διαγωνισμών.

Παράλληλα, το λογιστήριο εργάζεται μαζί με το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και τον Σύνδεσμο Εταιρειών Πληροφορικής για την ετοιμασία με την υποστήριξη των συμβούλων μας, εξειδικευμένων προτύπων εγγράφων και διαδικασιών στον τομέα των έργων πληροφορικής. Στη συνέχεια προγραμματίζεται μια παρόμοια δράση και για εξειδικευμένα πρότυπα και διαδικασίες στον τομέα των κατασκευαστικών έργων.

Ένα εργαλείο ερωτήσεων και απαντήσεων που αξιοποιεί τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), το οποίο θα μαθαίνει και θα βελτιώνεται διαρκώς για βελτιστοποίηση της υποστήριξης προς τις αναθέτουσες αρχές, τους οικονομικούς φορείς, αλλά και το ευρύ κοινό. 

Απώτερο στόχο αποτελεί η ανάδειξη της πραγματικής εικόνας των δημόσιων συμβάσεων στη Κύπρο και η δημιουργία μιας πύλης ενημέρωσης και υποστήριξης, με επαγγελματισμό και αξιοπιστία, για οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο ανεξαρτήτως του ρόλου που επιτελεί.

«Είναι η δέσμευση του Γενικού Λογιστηρίου της Δημοκρατίας ότι η μεταρρύθμιση αυτή δεν αποτελεί απλώς μια σειρά από τεχνικές αλλαγές, αλλά συνιστά μια συνολική προσέγγιση που στοχεύει στη δημιουργία ενός σύγχρονου, διαφανούς και αποτελεσματικού συστήματος δημόσιων συμβάσεων που μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, προωθώντας την ανάπτυξη και την καινοτομία», καταλήγει η ανακοίνωση.