Χαντούρι: Έπεται δύσκολος πετρελαϊκός χειμώνας

Η ψηλή τιμή του αργού πετρελαίου δεν θα υποχωρήσει πριν την άνοιξη. Για το λόγο αυτό, ο πληθυσμός του βορείου ημισφαιρίου θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα δύσκολο χειμώνα. Ανάλογες επιπτώσεις, θα έχει να αντιμετωπίσει και η διεθνής οικονομία, η οποία όμως λόγω του ασθενούς δολαρίου δεν άρχισε να αισθάνεται από τώρα πλήρως τους κραδασμούς που προκαλεί η τιμή των $50 και άνω. Στις εκτιμήσεις αυτές προβαίνει ο γεννηθείς στο Ιράκ, αναλυτής Ουαλίντ Χαντούρι, αρχισυντάκτης στο περιοδικό Middle East Economic Survey και εμπειρογνώμονας σε θέματα οικονομικο-πετρελαϊκά ζητήματα, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη StockWatch.

Η ραγδαία και απρόβλεπτη, εν πολλοίς, αύξηση της τιμής του πετρελαίου, ανέφερε, οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων που σχετίζονται όχι μόνο με την προσφορά και τη ζήτηση, οι διαστάσεις της οποίας, ελλείψει ακριβών στοιχείων, δεν μπορούν να εκτιμηθούν πλήρως, αλλά και την πολιτική κατάσταση στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή και γενικότερα στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες, όπως και τέλος και στην ασυνεπή ενεργειακή πολιτική στις ΗΠΑ που έχει προκαλέσει στενότητα στην προμήθεια διαφόρων προϊόντων. Μια ενδεχόμενη αύξηση της παραγωγής αργού πετρελαίου, θα ήταν δώρο άδωρο, λόγω των ανεπαρκών διυλιστηριακών εγκαταστάσεων ανά τον κόσμο.

Λόγω των ανεπαρκών στατιστικών στοιχείων που σχετίζονται με την κατανάλωση πετρελαίου, πολλές υπηρεσίες και οργανισμοί που σχετίζονται με την αγορά ενέργειας, ανέφερε, προέβλεψαν μείωση της ζήτησης για το β’ εξάμηνο του έτους. Έπεσαν, όμως έξω στις εκτιμήσεις τους για τη ζήτηση. Ως αποτέλεσμα του λάθους αυτού, μειώθηκε η παραγωγή αργού πετρελαίου, με αποτέλεσμα τη σημερινή δραματική αύξηση των τιμών. Ορθότεροι όμως ήταν οι διαχειριστές επενδυτικών ταμείων, οι οποίοι όχι μόνο προέβλεψαν ή καλύτερα έλαβαν υπ’ όψιν την αυξημένη ζήτηση, αλλά συνυπολόγισαν και σειρά άλλων παραγόντων όπως την πολιτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή και τη στενότητα στην προμήθεια πετρελαίου στις ΗΠΑ.

Οι πολύπλοκοι πολιτικοοικονομικοί συσχετισμοί που έχουν σχηματιστεί τα τελευταία χρόνια και έχουν ως αφετηρία την προσπάθεια των ΗΠΑ να απεξαρτηθούν από το αραβικό πετρέλαιο όπως και οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί κατά καιρούς σε πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Μέσης Ανατολής, δεν επέτρεψαν την πραγματοποίηση επενδύσεων για την ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων.

Του Στέλιου Ορφανίδη

Ερ.: Κύριε Χαντούρι, έχετε ήδη προμηθευτεί πετρέλαιο θέρμανσης;

Απ.: Όχι, αλλά θα έπρεπε. Πιστεύω ότι το πετρέλαιο θέρμανσης θα αποτελεί πρόβλημα. Όλες οι ειδήσεις που παίρνουμε καταδεικνύουν ότι υπάρχει σοβαρή έλλειψη πετρελαίου θέρμανσης. Τα αποθέματα πετρελαίου θέρμανσης που ήταν αποθηκευμένα τέτοια εποχή τα τελευταία χρόνια, ήταν μεγαλύτερα από τα σημερινά. Έτσι, αν ο επερχόμενος χειμώνας είναι κρύος, τότε θα έχουμε σοβαρά προβλήματα. Ήδη πέρσι, οι ΗΠΑ προμηθεύονταν διυλισμένα προϊόντα από την Ευρώπη για να καλύψουν τις ανάγκες τους, όμως φέτος, η Ευρώπη θα χρειαστεί περισσότερα αποθέματα μιας και δεν έχει αποθηκεύσει η ίδια αρκετά καύσιμα. Το τι προβλέπουμε, είναι ότι θα υπάρξει έλλειψη πετρελαίου θέρμανσης, όπως είχε παρατηρηθεί το 2000, οπότε η τιμή είχε εκτιναχθεί σε ψηλά επίπεδα.

Προσφορά, ζήτηση και προβλήματα

Ερ.: Κρίνοντας από τα θεμελιώδη της αγοράς, κάποιοι θεωρούν τις σημερινές τιμές αδικαιολόγητες. Καλύπτει η προσφορά τη ζήτηση;

Απ.: Ναι. Υπάρχει ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Έχετε εσείς ως δημοσιογράφος παρατηρήσει οποιαδήποτε αναφορά στα μέσα ενημέρωσης οπουδήποτε στον κόσμο ότι άνθρωποι περίμεναν ουρά για να προμηθευτούν καύσιμα; Η απάντηση είναι όχι. Ακόμα και στην Κύπρο, οι οδηγοί μπαίνουν στα πρατήρια και μετά από δύο λεπτά έχουν εξυπηρετηθεί. Βασικά, η προσφορά και η ζήτηση είναι σε ισορροπία, αλλά υπάρχουν άλλα προβλήματα.

Όλος ο κόσμος έχει εκπλαγεί από την ταχύτητα όπως και το μέγεθος της αύξησης της τιμής αυτό το χρόνο. Μέχρι το τέλος Μαρτίου, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας, η αρμόδια αρχή για θέματα ενημέρωσης για ενεργειακά θέματα των ΗΠΑ, όπως και ο ΟΠΕΚ προέβλεπαν ότι το δεύτερο τρίμηνο του έτους θα είχαμε πτώση της ζήτησης κατά 2,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Έτσι, το λογικό συμπέρασμα ήταν ότι ο ΟΠΕΚ θα έπρεπε να μειώσει την παραγωγή. Αλλά εντελώς ξαφνικά ανακαλύπτουμε ότι η ζήτηση για πετρέλαιο είναι ψηλή. Κι αυτό γιατί; Διότι βασικά δεν έχουμε καλά στατιστικά στοιχεία. Καλά στοιχεία έχουμε για τις ΗΠΑ, αλλά έχουμε και τρομερές ελλείψεις στα στοιχεία για την Ινδία, την Κίνα, τις Φιλιππίνες και εκεί είναι που αυξάνεται η ζήτηση.

Επιπρόσθετα, σε ότι αφορά την προσφορά, υπάρχει ένα τίμημα το οποίο καταβάλλουμε σήμερα για όλους τους πολέμους στη Μέση Ανατολή, τις κυρώσεις που επιβάλλονταν κάθε λίγο και λιγάκι σε χώρες της ίδιας περιοχής στο παρελθόν. Για παράδειγμα, σε τρεις μεγάλους παραγωγούς της περιοχής, το Ιράκ, το Ιράν και η Λιβύη επιβλήθηκαν κυρώσεις στο παρελθόν, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει ανάπτυξη της πετρελαϊκής βιομηχανίας. Είχαμε τον πόλεμο στο Ιράκ το 2003. Τι μας έλεγαν οι νεοσυντηρητικοί στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο; Μας έλεγαν «περιμένετε μέχρι να απελευθερωθεί το Ιράκ και τότε οι αγορές θα πλημμυρίσουν με ιρακινό πετρέλαιο». Και πού βρισκόμαστε σήμερα; Το Ιράκ παράγει κάτι παραπάνω απ’ ό,τι παρήγαγε πριν τον πόλεμο, δηλαδή 2,5 βαρέλια την ημέρα.

Ερ.: Υπάρχουν επαρκή κοιτάσματα προς εκμετάλλευση;

Απ.: Γεωλογικά, υπάρχει επάρκεια πετρελαίου, αλλά το ερώτημα που τίθεται σχετίζεται με την κατασκευή και επέκταση των εγκαταστάσεων άντλησης του αργού πετρελαίου. Τέτοιες εγκαταστάσεις είναι πολύ ακριβές, όμως ο κόσμος δεν αντιλαμβάνεται ότι τα μεγάλα κοιτάσματα που παράγουν εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, έχουν ήδη ανακαλυφθεί. Τώρα, πρέπει να ανακαλύψουμε τα μικρότερα κοιτάσματα, πρέπει να ψάξουμε στο βάθος της θαλάσσης. Η εκμετάλλευση τέτοιων κοιτασμάτων είναι πιο δαπανηρή.

Κι αν ακούσετε τι λένε κάποιοι σε ορισμένες χώρες που καταναλώνουν πετρέλαιο, όπως ότι «δεν χρειαζόμαστε πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής ή των αραβικών χωρών» και ότι «έχουμε τη Ρωσία και τη Νιγηρία» κλπ - και δείτε ως παράδειγμα την προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ του Κέρι και των νεοσυντηρητικών - θα πηγαίνατε να επενδύσετε δεκάδες δισεκατομμύρια για εγκαταστάσεις που παράγουν προϊόντα που κάποιοι λένε ότι δεν θέλουν;

Ερ.: Δεν θα προσφέρεται η ευρωπαϊκή αγορά ως εναλλακτική;

Απ.: Στην Ευρώπη δεν υπάρχει πλέον αύξηση στη ζήτηση πετρελαίου. Οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 22% της παγκόσμιας αγοράς. Όταν η Ρωσία παράγει ένα πρόσθετο βαρέλι πετρελαίου, πάνε πρώτες και το αγοράζουν. Όταν η ζήτηση καλύπτεται και το αραβικό πετρέλαιο δεν το χρειάζονται, τότε πολύ καλά, πας και το θάβεις ξανά στο έδαφος. Αλλά έχεις δαπανήσει δισεκατομμύρια. Σε κάποιο σημείο, πριν από 3 χρόνια, υπήρχε παραγωγή 5 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα που παρέμενε αναξιοποίητη. Μιλάμε για επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων χωρίς την παραμικρή απόδοση!

Ένα άλλο πρόβλημα εντοπίζεται στην εξέλιξη των τιμών. Αγοράζοντας ένα προϊόν όπως ένα αυτοκίνητο το 1990, ή το 1995 ή και το 2000, δεν θα κατεβάλατε οπωσδήποτε την ίδια τιμή. Υπάρχει ένας πληθωρισμός σε όλα τα προϊόντα αλλά όχι με το πετρέλαιο. Η τιμή παραμένει στην ουσία η ίδια. Μερικές φορές καταρρέει στα $10, μερικές φορές ανεβαίνει στα $30, $40 ή και $50 το βαρέλι. Δεν υπάρχει τρόπος, λόγω της φύσης της εμπορίας του, να αυξάνεις την τιμή του κάθε χρόνο παράλληλα με την εξέλιξη του κόστους ζωής. Αυτό είναι ένα ακόμη πρόβλημα. Αν τα βάλεις όλα μαζί, θα έχεις το πρόβλημα της υπερπαραγωγής.

Κακοσχεδιασμοί στην ενεργειακή πολιτική

Ερ.: Θέλετε να πείτε ότι η τιμή αυξάνεται τη στιγμή που υπάρχει υπερπαραγωγή;

Απ.: Δεν εννοώ αυτό. Οι λόγοι για τις σημερινές ψηλές τιμές δεν σχετίζονται με την περιορισμένη παραγωγή και την πλεονάζουσα δυνατότητα παραγωγής που έχει η Σαουδική Αραβία, αλλά και με το γεγονός ότι στις ΗΠΑ δεν έχει κτιστεί έστω και ένα διυλιστήριο από το 1976 και μετά. Κι αυτό λόγω των αυστηρών περιβαλλοντικών προδιαγραφών στη σχετική νομοθεσία. Έκτοτε όμως, η κατανάλωση έχει κάνει άλματα. Έτσι έχουμε ελλείψεις σε ό,τι αφορά την ικανοποίηση της ζήτησης για (σ.σ. πετρελαϊκά) προϊόντα στις ΗΠΑ και για τούτο οι ΗΠΑ εισάγουν μεταξύ 1 μέχρι 2 εκατομμύρια βαρέλια διαφόρων (σ.σ. πετρελαϊκών) προϊόντων από την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Για πολλά χρόνια δεν κατασκευάζονταν τάνκερ. Και φυσικά, η Κίνα και η Ινδία έχουν εισέλθει δυναμικά στην αγορά ως μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις. Μόνο η Κίνα, έχει εισαγάγει σε ημερήσια βάση τους τελευταίους 9 μήνες 900 χιλιάδες βαρέλια πετρέλαιο περισσότερο απ’ ό,τι το 2003. Είναι ανήκουστο!

Ερ.: Σε ποιο βαθμό επηρεάζουν τις τιμές διάφορα περιστατικά που εμφανίζονται ενίοτε, όπως απεργίες, τοπικές συγκρούσεις κλπ;

Απ.: Αυτού του είδους περιστατικά μπορούν να αντιμετωπιστούν. Ως παράδειγμα μπορώ να αναφέρω τους πρώτους 6 μήνες του 2003. Τον πρώτο μήνα, ή καλύτερα από το Δεκέμβριο του 2002, είχαμε την απεργία στη Βενεζουέλα κατά του προέδρου Τσάβεζ. Εν μία νυκτί, η παραγωγή μειώθηκε απότομα από 3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα σε 120 χιλιάδες βαρέλια. Η παραγωγή παρέμεινε χαμηλά, παρά μια μικρή σταδιακή αύξηση μέχρι το Μάρτιο ή τον Απρίλιο. Στη Νιγηρία είχαμε εθνικές συγκρούσεις που περιόρισαν την παραγωγή σε 300 χιλιάδες μέχρι 400 χιλιάδες βαρέλια ημερησίως. Κατά τον πόλεμο στο Ιράκ, η ροή ιρακινού πετρελαίου είχε σταματήσει για 4 μήνες. Όλα αυτά τα προβλήματα παρουσιάστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα. Οι τιμές, όμως, δεν πήγαν πολύ ψηλά πέρσι. Υπήρχε επαρκής εφεδρική ικανότητα παραγωγής. Αλλά το μέγα πρόβλημα εμφανίζεται όταν και η ζήτηση αυξάνεται την ίδια στιγμή.

Την περασμένη Κυριακή πήγα στη Λεμεσό. Επιστρέφοντας κατά τις 7 στη Λευκωσία, υπήρχαν ουρές στον αυτοκινητόδρομο για πολλά χιλιόμετρα πριν τη Λευκωσία και στα περισσότερα αυτοκίνητα υπήρχε μόνο ένα άτομο. Κι οι οδηγοί πλήρωναν 50 σεντ για κάθε λίτρο βενζίνης. Πιστεύετε ότι το ύψος της τους ενοχλούσε;

Όταν επίσης προσπαθώ να κλείσω μια θέση για ένα αεροπορικό ταξίδι, όλες οι θέσεις είναι κλειστές. Ο κόσμος είναι αρκετά πλούσιος και διατεθειμένος να πληρώσει για το σκοπό αυτό. Είναι η πιο σοβαρή πετρελαϊκή κρίση που είχαμε από το 1973. Για πρώτη φορά η τιμή του πετρελαίου έχει ξεπεράσει τα $50 το βαρέλι. Κι όμως, με σοκάρει όταν διαπιστώνω ότι η αντίδραση είναι χαμηλόφωνη.

Επιπτώσεις σε οικονομία

Ερ.: Μήπως αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το ασθενές δολάριο;

Απ.: Ακριβώς. Η εξασθένιση του δολαρίου έναντι άλλων νομισμάτων. Πόση αξία έχει χάσει το δολάριο; Ανάλογα με την περίοδο που εξετάζουμε ίσως 20% ή και 30%, αν όχι και περισσότερο. Η εξασθένισή του, επιδρά με το να απορροφά σαν μαξιλάρι τους κραδασμούς που προκαλεί η αύξηση της τιμής του πετρελαίου.

Από την άλλη, το πετρέλαιο σε προηγμένες χώρες έχει λιγότερη σημασία απ’ ό,τι είχε αρχές της δεκαετία του ’70 και του ’80. Τότε, το 50% έως και 60% των ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών χρησιμοποιούσε πετρέλαιο ως καύσιμο, σε αντίθεση με τώρα που το ποσοστό τους είναι μόλις 5%. Το σύνηθες καύσιμο τώρα είναι το φυσικό αέριο, ο άνθρακας ή και η πυρηνική ενέργεια. Πού χρησιμοποιείται λοιπόν το πετρέλαιο σήμερα; Κυρίως στις μεταφορές. Και επιπρόσθετα, οι οικονομίες έχουν έκτοτε επεκταθεί. Το μερίδιο του πετρελαίου σε αυτές είναι περιορισμένο. Γι’ αυτό θα απαιτηθεί χρόνος μέχρις ότου η επίδραση διεισδύσει στην οικονομία. Αλλά, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι θα έχουμε προβλήματα. Η οικονομική ανάπτυξη θα επηρεαστεί και ο κόσμος θα έχει δυσκολίες να προμηθευτεί πετρέλαιο.

Πρέπει όμως να πω ότι αν και τα $50 δεν είναι φυσιολογική τιμή για το πετρέλαιο, αν και αν ήσασταν παραγωγός πετρελαίου θα απαντούσατε ότι η σημερινή πραγματική, όχι ονομαστική τιμή, είναι η μισή απ’ ό,τι ήταν το 1980. Αν συγκρίνετε την τιμή του πετρελαίου με αυτή του τυριού φέτας, του μεταλλικού νερού, του αυτοκινήτου σας, θα δείτε ότι πως επιβεβαιώνεται το τι σας έχω πει.

Ερ.: Πότε θα πρέπει να δούμε την τιμή του πετρελαίου να υποχωρεί;

Απ.: Αν η πληροφόρηση από τις ΗΠΑ είναι ορθή, ότι δηλαδή τα αποθέματα πετρελαίου θέρμανσης είναι κάτω από το μέσο όρο, τότε πραγματικά δεν βλέπω υποχώρηση των τιμών μέχρι την άνοιξη. Η μοναδική «βοήθεια» που θα λάβουμε, θα έχει τη μορφή των 2,5 εκατομμυρίων βαρελιών ημερήσιας παραγωγής από παραγωγούς εντός και εκτός ΟΠΕΚ, κι αυτό ίσως συμβάλει στην υποχώρηση των τιμών. Αλλά πάλι, το να υπάρχει επάρκεια στην παραγωγή αργού πετρελαίου, αλλά να μην έχουμε αρκετά διυλιστήρια να το επεξεργαστούμε, είναι δώρο άδωρο. Σε πολλές χώρες, τα διυλιστήρια εργάζονται αξιοποιώντας το 99,5% των δυνατοτήτων τους.

Κερδοσκόποι και πετρέλαιο

Ερ.: Είναι δυνατή η διατήρηση των τιμών του αργού πετρελαίου σε σταθερά επίπεδα αποφεύγοντας μεγάλα σκαμπανεβάσματα;

Απ.: Στο ερώτημα αυτό, δεν υπάρχει απάντηση. Η αγορά λειτουργεί ελεύθερα. Ποιος όμως καθορίζει τις τιμές; Στη Νέα Υόρκη, υπήρξαν σήμερα εντολές για προαγορά πετρελαίου σε προκαθορισμένες τιμές. Τα διάφορα επενδυτικά ταμεία που διαθέτουν ρευστότητα που τους δίνουν οι ασφαλιστικές εταιρείες, τα ταμεία κοινωνικών ασφαλίσεων και συντάξεως κλπ, θέλουν να είναι πάντα ένα βήμα πιο μπροστά από τη χρηματιστηριακή αγορά, ώστε να δείχνουν ότι πραγματοποιούν κέρδη. Πού θα τοποθετήσουν όμως τα χρήματά τους; Σε μετοχές; Ο δείκτης Dow Jones παραμένει στις 10 χιλιάδες μονάδες, ποιος ξέρει από πότε. Ανάλογη είναι και η εξέλιξη στο Λονδίνο. Τα ομόλογα δεν έχουν ψηλές αποδόσεις. Άρα, πού πρέπει να πάνε; Και όσο περισσότερο επενδύουν σε πετρέλαιο, τόσο περισσότερο ανεβαίνει η τιμή του. Έχουν καθορίσει την τιμή του πετρελαίου ως μεγάλοι παίκτες, βλέποντας πόλεμους στη Μέση Ανατολή, βλέποντας μεγάλη ζήτηση από την Κίνα, βλέποντας στενότητα στην προμήθεια στις ΗΠΑ. Έχουν αναλύσει την κατάσταση. Τα διαχειρίζονται έξυπνοι άνθρωποι που μελετούν την πολιτική κατάσταση και λαμβάνουν αποφάσεις για το πού θα τοποθετήσουν τα χρήματά τους. Τα τελευταία χρόνια βλέπουν το πετρέλαιο σαν την καλύτερη μορφή επένδυσης χωρίς ταυτόχρονα να διατρέχουν κανένα κίνδυνο. Αν αρχίσουν να διαισθάνονται ότι η Μέση Ανατολή θα ηρεμίσει αύριο, θα βγουν όλοι τους έξω σαν ένα κοπάδι αρνιά.

Ερ.: Τι μπορεί να γίνει για τον επερχόμενο χειμώνα;

Απ.: Εδώ δεν μπορούν να βοηθήσουν οι παραγωγοί. Η κάθε κυβέρνηση πρέπει να κοιτάξει τους πολίτες της. Δεν είναι ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί παγκόσμια, αλλά από κάθε χώρα ξεχωριστά. Πρέπει να αποθηκεύσουν και να βεβαιωθούν ότι υπάρχει επάρκεια για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Σε ό,τι αφορά την τιμή, πρέπει να γνωρίζετε ότι για κάθε είδους εμπόρευμα, αυτή εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, όπως η τιμή, η επιχορήγηση, η ελεύθερη αγορά, όλα αυτά είναι παράγοντες που μπορεί η κάθε κυβέρνηση να λαμβάνει.

Αλλαγές στην ενεργειακή πολιτική

Ερ.: Οδηγεί η παρούσα κρίση σε αλλαγές στον ενεργειακό σχεδιασμό και σε αναζήτηση άλλων μορφών πρωτογενούς ενέργειας;

Απ.: Η μετάβαση σε άλλες μορφές ενέργειας δε σταμάτησε ποτέ από την πρώτη ενεργειακή κρίση. Το ερώτημα όμως είναι το κατά πόσον είναι οικονομική η μετάβαση. Είναι διαθέσιμες άλλες μορφές ενέργειας σε ένα φιλικό προς τον καταναλωτή τρόπο; Και ποιος θα το κάνει; Δηλαδή, ποιος θα επενδύσει δισεκατομμύρια; Υπάρχει όμως έρευνα. Αν πάτε στις ΗΠΑ ή στην Ιαπωνία, θα δείτε υβριδικά αυτοκίνητα. Ξεκινάτε τη μηχανή με βενζίνη, αλλά έχετε άλλη μηχανή που εργάζεται με υδρογόνο, ηλιακή ενέργεια ή και ηλεκτρισμό. Τέτοια αυτοκίνητα είναι ήδη διαθέσιμα στην αγορά. Αλλά δεν καταφέρνουν να την κατακτήσουν. Μέχρι τώρα συνεχίζουν να παραμένουν ακριβά. Αν όμως η τιμή του πετρελαίου συνεχίσει να παραμένει στα επίπεδα των $50 ή ακόμα και των $40 το βαρέλι, θα έχουμε περισσότερα τέτοια αυτοκίνητα, απειλώντας τα μερίδια των αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης.

Ερ.: Ποιες άλλες επιπτώσεις θα προκύψουν αν διατηρηθούν οι τιμές στα επίπεδα αυτά;

Απ.: Μια ασφαλής υπόθεση για την περίπτωση που οι τιμές παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα είναι ότι αν οι τιμές δεν υποχωρήσουν ουσιαστικά στα $30 και παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα για 6 ακόμα μήνες, τότε μπορείτε να αναμένετε μεγάλες αλλαγές στην ενεργειακή βιομηχανία. Η βιομηχανία αυτή δεν μπορεί να αλλάξει πορεία αμέσως, διότι κάθε αλλαγή, συνεπάγεται με δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων. Τέτοιες αποφάσεις δεν λαμβάνονται στο πι και φι. Η βιομηχανία πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζει για το κατά πόσον η νέα κατάσταση αποτελεί μια αλλαγή ή μια «φούσκα».

Ερ.: Βοηθούν, και σε ποιο βαθμό, οι πολιτικές των εθνικών κυβερνήσεων σε ό,τι αφορά την αλλαγή της ενεργειακής πολιτικής;

Απ.: Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι σκέφτονται κάτι τέτοιο.

Ερ.: Μήπως θα έπρεπε εν όψει και των περιβαλλοντικών προβλημάτων που προκαλεί η κατανάλωση πετρελαίου να ζητούμε πιο δραστικά μέτρα για περιορισμό της και μετάβαση σε ηπιότερες μορφές ενέργειας;

Απ.: Ξέρετε, τα αεροπλάνα, τα αυτοκίνητα καταναλώνουν πετρελαιοειδή. Σήμερα κυκλοφορούν 600 εκατομμύρια αυτοκίνητα ανά τον κόσμο. Το να αλλάξει κανείς όχι μόνο αυτά, αλλά τα πρατήρια πετρελαιοειδών, τα ανταλλακτικά και σε γενικές γραμμές όλη την ενσωματωμένη βιομηχανία δεν είναι τόσο εύκολο. Κι έστω αν αποφασίσουμε να χρησιμοποιούμε υβρικά αυτοκίνητα με συνήθη καύσιμα και φυσικό αέριο. Το φυσικό αέριο, δεν είναι φθηνό. Κι από την άλλη υπάρχουν περιορισμένα αποθέματα. Ή αν αποφασίσουμε να χρησιμοποιούμε ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τότε πρέπει να έχουμε αρκετό ηλεκτρισμό. Τον ηλεκτρισμό, όμως πού θα τον βρούμε; Πρέπει να τον παράγουμε, δεν είναι;

Πιστεύω πως η Κύπρος δεν διαθέτει ένα καλό σύστημα δημοσίων μεταφορικών μέσων. Αν είχαμε ένα καλύτερο σύστημα, αν όχι με τρένα, τουλάχιστον με μικρά λεωφορεία, που θα κυκλοφορούν συχνά κάθε 10 λεπτά, που θα μεταφέρουν τον κόσμο στο κέντρο από τα προάστια, τότε θα εξοικονομούσαμε πολλή ενέργεια. Αλλά όλοι θέλουν να οδηγούν το αμάξι τους. Όμως, το κάθε τι έχει το τίμημά του. Το πρόβλημα είναι κοινωνικό και οικονομικό.