Τα πράγματα με το όνομα τους … το πρόβλημα δεν είναι ο ELA!

 Το παιγνίδι των αλληλοκατηγοριών γύρω από το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία ευρύτερα, δεν είναι καθόλου παραγωγικό.  Το τραπεζικό μας σύστημα δυσλειτουργεί, ενώ σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody’s εξακολουθεί να ελλοχεύει ο κίνδυνος εξόδου από το ευρώ με ακόμα δυσμενέστερες επιπτώσεις για την οικονομία.  Το ζητούμενο είναι πώς επαναφέρουμε το τραπεζικό μας σύστημα στην ομαλότητα το συντομότερο δυνατό.  Και αυτό δεν το πετυχαίνουμε επικρίνοντας την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την έκτακτη ρευστότητα που παρείχαν στη Λαϊκή Τράπεζα μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2012.  Ας μη ξεχνάμε ότι αυτή η έκτακτη ρευστότητα, είναι τώρα στον ισολογισμό της Τράπεζας Κύπρου.  Και αν αναλογισθούμε ότι η απορρόφηση της Λαϊκής από την Τράπεζα Κύπρου θα σημαίνει μεγαλύτερη μείωση καταθέσεων παρά δανείων έναντι της κατάστασης που επικρατούσε πριν την εξυγίανση, τότε η ανάγκη έκτακτης χρηματοδότησης θα αυξηθεί, δεν θα μειωθεί.  Ο κ. Ντράγκι μας υποσχέθηκε απρόσκοπτη ρευστότητα.  Μήπως κάνει λάθος εκτιμήσεις όπως τον κατηγορούμε ότι έκανε στην περίπτωση της Λαϊκής; Δεν νομίζω.  Να πούμε τα πράγματα με τ’ όνομα τους. (1)  Ο Μηχανισμός Έκτακτης Χρηματοδότησης, ELA, δεν είναι ίδιο με χρέος και από μόνο του δεν αποτελεί απειλή για την Τράπεζα Κύπρου που το κληροδοτεί από τη Λαϊκή μαζί με το αντίστοιχο ενεργητικό.  Ο Μηχανισμός Έκτακτης Ρευστότητας είναι διαθέσιμος από το Ευρωσύστημα και αποτελεί σημαντικό μηχανισμό σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος ολόκληρης της Ευρωζώνης.  Χρησιμοποιείται ευρέως, και για μεγάλα χρονικά διαστήματα.  Τον Ιανουάριο 2013, για παράδειγμα, η Ελλάδα συνολικά αντλούσε ρευστότητα από το Ευρωσύστημα €122 δισ.  Ο ELA αντικαθιστά την απώλεια καταθέσεων και είναι καθόλα συμβατός με τη λειτουργία του ευρωσυστήματος και τη βιωσιμότητα των τραπεζών μέσα σε αυτό. (2)  Το πρόβλημα των κυπριακών τραπεζών και δη των δύο μεγαλυτέρων, δεν είναι και δεν ήταν ποτέ ζήτημα έκτακτης ρευστότητας, η καταθέσεων ακόμα.  Ήταν εξ’ αρχής ζήτημα επισφαλών δανείων στην Ελλάδα και κακών επενδύσεων σε ελληνικά ομόλογα.  Οι δύο μεγάλες τράπεζες του τόπου χρησιμοποίησαν τη ρευστότητα τους, που σε ένα σημαντικό βαθμό στηριζόταν στις ξένες καταθέσεις, αναλαμβάνοντας υπέρμετρους κινδύνους στην Ελλάδα.  Ας μη ξεχνάμε ότι οι ζημιές από την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και την απομείωση των ελληνικών ομολόγων για την κυπριακή οικονομία ξεπερνούσε τα €4 δισ. ή το 25% του ΑΕΠ περίπου. (3) Η Λαϊκή Τράπεζα χρειάστηκε €9½ δισ. έκτακτης χρηματοδότησης λόγω μιας συνεχούς εκροής καταθέσεων η οποία ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2011 και όταν πια το κυπριακό κράτος είχε τεθεί εκτός διεθνών αγορών.  Αυτή η εκροή οφειλόταν κυρίως στην αβεβαιότητα που δημιουργούσε η αδικαιολόγητη καθυστέρηση στη συνομολόγηση μιας τελικής συμφωνίας με την τρόικα. (4)  Το δανειακό χαρτοφυλάκιο της Λαϊκής στην Ελλάδα μπορεί να ήταν περισσότερο προβληματικό, οι εργασίες του Ομίλου στην Κύπρο, όμως, ήταν επικερδείς το 2011, ενώ κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2012 η ζημιά ήταν μόλις οριακή.  Οι εργασίες της Λαϊκής στην Κύπρο ήταν βιώσιμες.  Στην ουσία, οι εργασίες όλων των κυπριακών εμπορικών τραπεζών στην Κύπρο είναι περίπου το ίδιο βιώσιμες γιατί μοιραζόμαστε τους ίδιους πελάτες μέσα στην ίδια οικονομία.  Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα των κυπριακών τραπεζών του εννιαμήνου 2012 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Κύπρο ως ποσοστό του συνόλου των δανείων δεν είχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους: 15,8% για την Τράπεζα Κύπρου, 17,2% για τη Λαϊκή και 17,5% για την Ελληνική. (5)  Δεν υπήρχε καμία ανάγκη κλεισίματος της Λαϊκής Τράπεζας και το πρώτο σχέδιο διάσωσης του Eurogroupτης 16^ης Μαρτίου δεν προέβλεπε κάτι τέτοιο.  Η Λαϊκή και η Τράπεζα Κύπρου θα ανακεφαλαιώνονταν από το φόρο επί των καταθέσεων σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα, ενώ τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα και η Ελληνική Τράπεζα θα ανακεφαλαιώνονταν στο βαθμό που θα χρειαζόταν, από το πακέτο στήριξης των €10 δισ.  Γιατί κλείσαμε τη Λαϊκή και ακρωτηριάσαμε τη Τράπεζα Κύπρου;  Η κυπριακή βουλή απέρριψε το πρώτο σχέδιο διάσωσης του Eurogroup με αποτέλεσμα η τελική διευθέτηση να είναι σαφώς χειρότερη για το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου και την οικονομία γενικότερα.  Το κούρεμα των ασφαλισμένων καταθέσεων ήταν μια λανθασμένη επιλογή την οποία όμως μπορούσαμε να διορθώσουμε.  Το Eurogroup άφησε σε μας να επιλέξουμε την κατανομή του φόρου ώστε να συμποσούνται τα €5,8 δισ.  Αποτύχαμε να το κάνουμε για ένα και μοναδικό λόγο, ότι κυριάρχησε η επιδίωξη μας να περισώσουμε τις ξένες επενδύσεις, εκεί που δεν θα μπορούσαμε ούτως ή άλλως.  Μερικοί είχαν την εντύπωση ότι μπορούσαμε να εκβιάσουμε το Eurogroup, ή ακόμα ότι μπορούσαμε να βρούμε τα χρήματα από άλλες πηγές και να διώξουμε την τρόικα ολοκληρωτικά! Είναι πραγματικά εξωφρενικό αν αναλογιστούμε ότι με τα ίδια μας τα χέρια ρίξαμε τη χώρα σε μια τραγική κατάσταση.  Ότι προέχει όμως τώρα είναι η επικέντρωση στο μέλλον, στην επανεκκίνηση της οικονομίας.  Και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει χωρίς να επανέλθει η ομαλότητα στο τραπεζικό μας σύστημα.  Και η ομαλότητα στο τραπεζικό σύστημα δεν θα επανέλθει χωρίς τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που θα διασφαλίζει τη ρευστότητα.  Ο ELA δεν είναι το πρόβλημα, μάλλον η λύση, αν το χειριστούμε σωστά.  Γιάννης Τιρκίδης, Οικονομολόγος  Δημοσιεύθηκε στο Φιλελεύθερο, Κυριακή 21 Απριλίου 2013