Σ. Θεμιστοκλέους: Αλλαγή κουλτούρας για κοινωνική καινοτομία

Την άμεση ανάγκη αλλαγής κουλτούρας για την πρόσβαση όλων των κοινωνικών ομάδων στην αγορά εργασίας, αλλά και την συνεργασία με τις δημόσιες υπηρεσίες προς όφελος της επιχειρηματικότητας και του κράτους, τονίζει ο δρ. Σωτήρης Θεμιστοκλέους, διευθυντής της στρατηγικής ανάπτυξης του Κέντρου Κοινωνικής Καινοτομίας (Centre for Social Innovation - CSI).

Πρόσφατα ανακοινώθηκε η σύσταση του Εθνικού Οργανισμού Κοινωνικής Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας «ΕΚΩΝ», ενώ παρουσιάστηκε και η εθνική έκθεση κοινωνικής καινοτομίας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «FUSE».

Στόχος του «ΕΚΩΝ» που υπάγεται στο «FUSE», είναι να λειτουργήσει ως κόμβος κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας.

Όπως αναφέρει ο κ. Θεμιστοκλέους στη συνέντευξή του, οι τέσσερις δημοφιλέστερες τάσεις κοινωνικής επιχειρηματικότητας που επικρατούν στην Κύπρο σε θέματα περιβάλλοντος (ανακύκλωσης), κοινωνικής δικαιοσύνης και προσβασιμότητας (ισότητα φύλων, υποστήριξη Ατόμων με Αναπηρία, ατόμων με μεταναστευτική (βιογραφία) και στον τομέα της υγείας δεν είναι σταθερές τάσεις, καθώς αλλάζουν με βάση τις εξελίξεις και ανάγκες τις κοινωνίας.

Η Κύπρος που πρόσφατα ξεπέρασε στατιστικά τον μέσο όρο της ΕΕ στην επιχειρηματική καινοτομία σύμφωνα με τη Eurostat, συμμετέχει ήδη στη δημιουργία και πιλοτική εφαρμογή των εθνικών κέντρων κοινωνικής καινοτομίας, μαζί με την Ιρλανδία, την Βουλγαρία και την Πορτογαλία.

Της Μαρίας Κυριακίδου

Η συνέντευξη

Ερ.: Ας ξεκινήσουμε με δύο λόγια για την κοινωνική καινοτομία και επιχειρηματικότητα.

Απ.: Η κοινωνική καινοτομία, είναι η ανάπτυξη, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ιδεών που να μπορούν αντιμετωπίσουν μια κοινωνική πρόκληση και έχει ως βασικό πυλώνα την επιχειρηματικότητα. Η κοινωνική καινοτομία είναι μέρος μια επιχειρηματικής διαδικασίας και στη σύγχρονη αγορά δεν μπορεί να αποκοπεί από τις βασικές αρχές που διέπουν μια επιχείρηση, τη δημιουργία κεφαλαίου, την ανάπτυξη υπηρεσιών και την εξασφάλιση μιας διαρκούς παρουσίας στην αγορά και την κοινωνία.

Ερ.: Ποια η δημοφιλέστερη τάση για την κοινωνική καινοτομία στην Κύπρο και γιατί;

Απ.: Όπως είναι αναμενόμενο το κάθε κράτος, ακόμα και η κάθε περιοχή, αντιμετωπίζει διαφορετικές κοινωνικές προκλήσεις και αυτές προφανώς καθορίζουν και τις τάσεις της κοινωνικής καινοτομίας.

Στην Κύπρο αυτές επικεντρώνονται σε θέματα περιβάλλοντος (ανακύκλωσης), κοινωνικής δικαιοσύνης και προσβασιμότητας (ισότητα φύλων, υποστήριξη Ατόμων με Αναπηρία, ατόμων με μεταναστευτική (βιογραφία) και στον τομέα της υγείας. Αυτές οι τάσεις δεν είναι σταθερές και διαφοροποιούνται ανάλογα με τις εξελίξεις και τις ανάγκες εντός μιας κοινωνίας.

Ερ.: Συγκριτικά με τα άλλα κράτη–μέλη, ποιο το ποσοστό της Κύπρου όσον αφορά την κοινωνική καινοτομία;

Απ.: Η Κύπρος, αν και όχι θεσμοθετημένα, έχει μια μακρά ιστορία κοινωνικών επιχειρήσεων και διάδραση της αγοράς με τη κοινωνία για βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των πολιτών. Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια και με τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις, άλλες χώρες με θεσμοθετημένα πλαίσια ενίσχυσαν τις κοινωνικές επιχειρήσεις, που σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν και σαν δίκτυα κοινωνικής προστασίας για διάφορες ομάδες πολιτών προσφέροντας ευκαιρίες εργασίας, ανάπτυξης δεξιοτήτων και πρόσβαση στην επιχειρηματικότητα ανέργων, γυναικών, ανειδίκευτων νέων και ηλικιωμένων.

Έτσι στην Κύπρο, παρόλο που ποσοστιαία είμαστε σχετικά στη μέση του πίνακα, θεωρούμε πως η κουλτούρα αλληλεγγύης και επιχειρηματικής πρωτοβουλίας, σε συνδυασμό με μια θεσμοθέτηση των κοινωνικών επιχειρήσεων, θα φέρει ανάπτυξη στον τομέα.

Ερ.: Τι αναμένεται σε επίπεδο συνεργασίας των εμπλεκόμενων φορέων (Υπουργεία, εταιρείες, κλπ.) για την λύση των ζητημάτων χρηματοδότησης, γραφειοκρατίας και υποδομών;

Απ.: Ως Κέντρο Κοινωνικής Καινοτομίας (CSI) από τους δημόσιους φορείς αναμένουμε συνεργασία και αλληλοϋποστήριξη στην προώθηση της κοινωνικής καινοτομίας σαν πρακτική οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, ανάμεσα στους νέους, στις γυναίκες και σε όλες τις ομάδες που αντιμετωπίζουν διακρίσεις και περιθωριοποίηση.

Δεν έχει να κάνει με χρηματοδότηση αλλά με την ανάπτυξη μιας κουλτούρας και μιας φιλοσοφίας. Η οικονομική υποστήριξη μπορεί να προέλθει από διάφορες πηγές πέραν του κράτους. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι δημόσιες υπηρεσίες έχουν να κερδίσουν πολύ περισσότερα από αυτή τη συνεργασία, παρά οι ίδιοι οι εταίροι, αφού σε βάθος χρόνου η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη θα έχει αμβλύνει την αρνητική επίδραση που έχουν διάφορες κοινωνικές προκλήσεις προς τις δημόσιες υπηρεσίες και θα ενισχύσει τον κρατικό προϋπολογισμό.

Ερ.: Θεωρείτε ότι οι αδυναμίες στο νομικό πλαίσιο και τον συντονισμό μπορούν να επιλυθούν σύντομα; Αν όχι, ποια τα βήματα για την συντομότερη επίλυση τους κατά τη γνώμη σας;

Απ.: Θέλω να πιστεύω ότι θα λυθούν σύντομα. Θέλω να είμαι πάντα αισιόδοξος, αφού η θετική προσέγγιση σε όποιο εμπόδιο, είναι κινητήριος δύναμη να το ξεπεράσουμε. Έτσι και σε αυτό το θέμα, βλέπουμε αρκετούς Οργανισμούς σε όλο το φάσμα της αγοράς να εντάσσουν στοιχεία της κοινωνικής καινοτομίας στις εργασίες τους, δημιουργώντας μια θετική δυναμική που θα κινητοποιήσει τους θεσμικούς φορείς να προωθήσουν το νομικό πλαίσιο. Ακόμα και να μην γίνει αυτό, λειτουργώντας πλέον σε μια ευρωπαϊκή αγορά οι κοινωνικές επιχειρήσεις στην Κύπρο μπορούν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, όπως κάνουν όλα αυτά τα χρόνια.

Ερ.: Ποια τα επόμενα βήματα για την ενίσχυση της κουλτούρας, δικτύωσης και επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους;

Απ.: Πρακτικά το Κέντρο Κοινωνικής Καινοτομίας επί καθημερινής βάσεως έχει ευκαιρίες ενίσχυσης των δεξιοτήτων και των ευκαιριών για όλους τους πολίτες. Κάτι που μπορείτε να βρείτε και να εγγραφείτε σε ότι σας ενδιαφέρει στα κοινωνικά μας δίκτυα (https://www.facebook.com/CSI.CYPRUS). Φυσικά έχουμε και την κύρια εκδήλωσή μας, για όλους του ενδιαφερομένους, το Cyprus Networking Festival – CNF (https://www.facebook.com/networkingfestcy),  όπου σε ετήσια βάση μαζεύει πέραν των 200 ενδιαφερομένων σε θέματα επιχειρηματικότητας και κοινωνίας για σκοπούς δικτύωσης, ανάπτυξης συνεργασιών και νέων ευκαιριών.

Ερ.: Ποιο είναι το επόμενο project του Κέντρου;

Απ.: Για το επόμενα project μας είμαστε αρκετά υπερήφανοι καθώς αφορά τη δημιουργία εργαλείων, πρακτικών και διαδικασιών που θα ενισχύσουν την παρουσία γυναικών σε επαγγέλματα σχετικά με τον ψηφιακό κόσμο. Αυτές οι πρακτικές θα απευθύνονται σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και θα αφορούν κατάρτιση, αλλαγή κουλτούρας και αντιμετώπιση διακρίσεων. Το έχουμε κερδίσει στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας της ΕΕ, με άλλους 10 εταίρους από την ΕΕ, είναι συνολικής αξίας 3 εκατομμυρίων και ξεκινά το Σεπτέμβριο.

Ερ.: Η πρόβλεψη σας για το έργο FUSE;

Απ.: Το FUSE ως έργο έχει ένα πολύ σημαντικό στόχο, την ανάπτυξη ενός εθνικού φορέα προώθησης της κοινωνικής καινοτομίας, όπου οι πολίτες θα μπορούν να απευθύνονται για υποστήριξη, συνεργασία και καθοδήγηση σε σχετικές πρωτοβουλίες.

Πιστεύω ότι ο σκοπός θα επιτευχθεί και η Κύπρος θα είναι πρωτοπόρα σύντομα σε αυτό τον τομέα! Επαναλαμβάνω, είναι σημαντική η υποστήριξη σε αυτό από τους δημόσιους φορείς, αλλά μιλώντας για επιχειρηματικότητα, δεν μπορούμε να αναμένουμε από το κράτος να την δημιουργήσει για εμάς. Θα πρέπει όσοι ενδιαφέρονται και όσοι πιστεύουν σε αυτό να βγουν μπροστά και να το δημιουργήσουν για τον εαυτό τους, την αγορά και την κοινωνία στην οποία δραστηριοποιούνται.

Ερ.: Μια συμβουλή προς τους νέους που ευελπιστούν στην ίδρυση της startup επιχείρησής τους;

Απ.: Οι νέοι πρέπει να είναι τολμηροί! Να παίρνουν πρωτοβουλίες, να κάνουν αυτά που σκέφτονται και φαντάζονται, σίγουρα με μια καθοδήγηση κυρίως σε τεχνικά θέματα (οικονομικά, νομικά, διοίκηση επιχείρησης).

Θέλουμε τους νέους να είναι πιο ενεργοί στην αγορά και στην κοινωνία. Η συμμετοχικότητα και η ενεργής εμπλοκή με την επιχειρηματικότητα για ένα νέο, θα είναι πάντα μια επιτυχία ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Φτάνει να συνεχίζουμε την προσπάθεια με προσαρμοστικότητα στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, μαθαίνοντας από τις εμπειρίες μας και τους συνεργάτες μας.

Η αλλαγή έρχεται πάντα και εξ ορισμού από το νέο. Και χαίρομαι να πω ότι μέσα από τη δική μας εμπειρία οι νέοι είναι εξαιρετικά δραστήριοι στον τομέα τον επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, όσα εμπόδια και αν αντιμετωπίζουν. Είναι μια γενιά νέων με ευαισθησίες, δημιουργικότητα και αποφασιστικότητα να προωθήσει τις κοινωνικές επιχειρήσεις, ας την υποστηρίξουμε!