Ποια τα πέντε σενάρια κλιματικής αλλαγής μέχρι το έτος 2100;

Δημοσιεύτηκε πρόσφατα νέα μελέτη από τη Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) για την υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς και των μελλοντικών επιπτώσεων της. Το μακροσκελές έγγραφο, το οποίο συγγράφηκε από 234 επιστήμονες από 66 χώρες και αναφέρεται σε περισσότερες από 14.000 επιστημονικές εργασίες, είναι η πρώτη σημαντική επιστημονική ενημέρωση από το 2013, όταν η επιτροπή IPCC διαπίστωσε ότι οι ανθρωπογενής δραστηριότητες είναι η κυρίαρχη αιτία της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Τα ευρήματα της μελέτης δεν αποτελούν έκπληξη καθώς οι αλλαγές στις καιρικές συνθήκες τις τελευταίες δύο δεκαετίες είναι ορατές από όλους. Παρουσιάζονται αποδείξεις που δείχνουν ότι, χωρίς μια τιτάνια προσπάθεια για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο κόσμος οδεύει προς ακόμη μεγαλύτερες καταστροφές. Οι εκπομπές του παρελθόντος και του μέλλοντος έχουν ήδη παγιώσει αλλαγές που θα αποδειχθούν μη αναστρέψιμες για αιώνες έως χιλιετίες, από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την οξίνιση των ωκεανών μέχρι την τήξη των πάγων. Η κλιματική κρίση επηρεάζει την παρούσα στιγμή τον καιρό σε κάθε περιοχή σε όλο τον πλανήτη, από τα εξαντλητικά κύματα καύσωνα και την ξηρασία έως τους πιο έντονους τροπικούς κυκλώνες και τα φαινόμενα βροχοπτώσεων.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα, κυρίως η καύση ορυκτών καυσίμων, έχει ήδη ανεβάσει τη μέση θερμοκρασία της γης περίπου 1,1 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα επίπεδα της εποχής πριν από τη βιομηχανική επανάσταση και οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα και άλλων θερμοκηπιακών αερίων στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας είναι οι υψηλότερες που υπήρξαν ποτέ σε τουλάχιστον 2 εκατομμύρια χρόνια. Η επιτροπή IPCC και η επιστημονική κοινότητα γενικότερα έχουν προειδοποιήσει ότι ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή ο στόχος της συμφωνίας ορόσημο του Παρισιού για το κλίμα, είναι ζωτικής σημασίας για την αποτροπή πιθανών καταστροφικών κλιματικών επιπτώσεων.

Η επιτροπή IPCC εξέτασε πέντε πιθανά σενάρια εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο μέλλον. Τα σενάρια αυτά είναι το αποτέλεσμα σύνθετων υπολογισμών που εξαρτώνται από το πόσο γρήγορα οι άνθρωποι θα περιορίσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Οι υπολογισμοί έχουν επίσης ως στόχο να καταγράψουν τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές σε τομείς όπως ο πληθυσμός, η πυκνότητα των πόλεων, η εκπαίδευση, η χρήση της γης και ο πλούτος. Για παράδειγμα, η αύξηση του πληθυσμού εκτιμάται ότι οδηγεί σε υψηλότερη ζήτηση για ορυκτά καύσιμα και νερό. Η εκπαίδευση μπορεί να επηρεάσει το ρυθμό των τεχνολογικών εξελίξεων. Οι εκπομπές αυξάνονται όταν η γη μετατρέπεται από δάσος σε γεωργική γη.

Σενάριο 1: Αύξηση μέσης θερμοκρασίας της γης κατά 1,4 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100

Το αισιόδοξο σενάριο όπου οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα μειωθούν στο καθαρό μηδέν γύρω στο 2050. Οι κοινωνίες θα στραφούν σε πιο αειφόρες πρακτικές, με την εστίαση να μετατοπίζεται από την οικονομική ανάπτυξη στη συνολική ευημερία. Οι επενδύσεις στην παιδεία και την υγεία θα αυξηθούν. Η ανισότητα θα μειωθεί. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες θα είναι πιο συχνές, αλλά ο κόσμος θα έχει αποφύγει τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Αυτό το σενάριο είναι το μόνο που ανταποκρίνεται στο στόχο της Συμφωνίας των Παρισίων για διατήρηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε περίπου 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα θερμοκρασίες, με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης να φτάνει τους 1,5 βαθμούς Κελσίου, αλλά στη συνέχεια να μειώνεται και να σταθεροποιείται γύρω στους 1,4 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα.

Σενάριο 2: Αύξηση μέσης θερμοκρασίας της γης κατά 1,8 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100

Το καλύτερο σενάριο όπου οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα μειωθούν αρκετά, αλλά όχι τόσο γρήγορα, φθάνοντας στο μηδέν μετά το 2050. Οι κοινωνικοοικονομικές μετατοπίσεις προς την αειφόρο ανάπτυξη θα είναι ίδιες με του πρώτου σεναρίου, αλλά η μέση θερμοκρασία της γης θα σταθεροποιηθεί γύρω στους 1,8 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα.

Σενάριο 3: Αύξηση μέσης θερμοκρασίας της γης κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100

Το μέτριο/ενδιάμεσο σενάριο όπου οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα κυμαίνονται γύρω από τα σημερινά επίπεδα πριν αρχίσουν να μειώνονται στα μέσα του αιώνα, αλλά δεν θα φτάσουν στο μηδέν έως το 2100. Οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες θα ακολουθήσουν τις ιστορικές τους τάσεις, χωρίς αξιοσημείωτες μεταβολές. Η πρόοδος προς την αειφόρο ανάπτυξη θα είναι αργή, με την ανάπτυξη και το εισόδημα να αυξάνονται άνισα. Σε αυτό το σενάριο, η μέση θερμοκρασία της γης θα έχει αυξηθεί κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα.

Σενάριο 4: Αύξηση μέσης θερμοκρασίας της γης κατά 3,6 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100

Το κακό σενάριο όπου οι εκπομπές και οι θερμοκρασίες θα αυξάνονται σταθερά και οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σχεδόν θα διπλασιαστούν από τα σημερινά επίπεδα έως το 2100. Οι χώρες θα γίνουν πιο ανταγωνιστικές μεταξύ τους, εστιάζοντας την προσοχή τους στην εθνική ασφάλεια και στη διασφάλιση  των δικών τους προμηθειών τροφίμων. Μέχρι το τέλος του αιώνα, η μέση θερμοκρασία της γης θα έχει αυξηθεί κατά 3,6 βαθμούς Κελσίου.

Σενάριο 5: Αύξηση μέσης θερμοκρασίας της γης κατά 4,4 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100

Το χειρότερο σενάριο όπου οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα έχουν διπλασιαστεί έως το 2050. Αυτό είναι ένα μέλλον που πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος. Η παγκόσμια οικονομία θα αναπτύσσεται γρήγορα, αλλά αυτή η αύξηση θα τροφοδοτείται από την εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων και τρόπους ζωής που απαιτούν ενέργεια. Μέχρι το 2100, η μέση θερμοκρασία της γης θα έχει αυξηθεί κατά 4,4 βαθμούς Κελσίου.

Η μελέτη της επιτροπής IPPC δεν μπορεί να μας πει ποιο σενάριο είναι πιο πιθανό αφού αυτό θα αποφασιστεί από διάφορους κρίσιμους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών που θα εφαρμοστούν από τις Κυβερνήσεις των διαφόρων χωρών. Αλλά δείχνει με ποιο τρόπο οι σημερινές επιλογές θα επηρεάσουν το μέλλον. Σε κάθε σενάριο, η υπερθέρμανση θα συνεχιστεί για τουλάχιστον μερικές δεκαετίες. Πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει η κλιματική αλλαγή εξαρτάται από το ποιον δρόμο θα επιλέξει να ακολουθήσει η ανθρωπότητα.

Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου.