Ν. Νικολαΐδης, ΕΤΕΚ: Χρειάζεται ενεργειακή επανάσταση

Στη «διαχρονική ασυνέπεια» των κυβερνήσεων, στις πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης, αλλά και σε θεσμικά, τεχνικά και διοικητικά προβλήματα, καταλογίζει το ΕΤΕΚ τη μη ύπαρξη μιας ολοκληρωμένης ενεργειακής στρατηγικής και τον αργό ρυθμό ανάπτυξης των έργων ΑΠΕ στη χώρα.

Σε συνέντευξή του στη StockWatch το μέλος του γενικού συμβουλίου του ΕΤΕΚ, ο Μηχανολόγος Μηχανικός Ντίνος Νικολαΐδης καυτηριάζει την υφιστάμενη ενεργειακή κατάσταση της χώρας, δηλώνοντας ότι οι εκάστοτε κυβερνήσεις αποδεικνύονται κατώτερες των περιστάσεων, καθώς ενώ δεσμεύονταν να εκπληρώσουν φιλόδοξους στόχους σχετικά με την ενέργεια γενικότερα, λόγω διαφόρων πιέσεων, πολιτικών ή μη προβαίνουν σε εκπτώσεις με την πρόφαση ότι οι αποκλίσεις είναι μικρές και θα επιτευχθούν εν τέλει οι στόχοι.

Εξηγεί ότι στο παραπέντε γίνεται αντιληπτό ότι οι στόχοι που τέθηκαν, οι οποίοι αποτελούν δέσμευση έναντι της ΕΕ, δεν μπορούν να επιτευχθούν, με αποτέλεσμα να δρομολογούνται σπασμωδικές ενέργειες και την ασυνέπεια όπως διαφαίνεται διαχρονικά , καλούνται να πληρώσουν οι πολίτες.

Ο κ. Νικολαΐδης δηλώνει ότι αυτό που χρειάζεται για να αντιστραφεί η υφιστάμενη κατάσταση και για να αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές αλλαγές, είναι μια πραγματική ενεργειακή επανάσταση.

Ιδιαίτερη αναφορά στην συνέντευξη του κάνει στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπου για την Κύπρο καταμερίστηκε κονδύλι €1,233 δισ., από τα οποία τα €500 εκατ. θα διατεθούν για την Πράσινη Μετάβαση.

Της Ελένης Χαραλάμπους

Η συνέντευξη

Ερ.: Το Επιμελητήριο ως σύμβουλος του κράτους προχώρησε στην ετοιμασία μιας εμπεριστατωμένης μελέτης για την ενεργειακή πολιτική της Κύπρου, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση και το φυσικό αέριο, καταθέτοντας σειρά εισηγήσεων. Ποια είναι τα κύρια συμπεράσματα της μελέτης για την υφιστάμενη ενεργειακή κατάσταση και τα μέτρα και δράσεις που λαμβάνονται;

Απ.: Στην Κύπρο το ενεργειακό μοντέλο που στήριξε την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, αποδεικνύεται σπάταλο, αναποτελεσματικό, καταστροφικό για το περιβάλλον και τον άνθρωπο και ανίκανο να ανταποκριθεί στις σύγχρονες εξελίξεις.

Δυστυχώς όλες μας οι αποφάσεις, ενέργειες και δράσεις υποβοηθούν την χρήση και κατανάλωση των συμβατικών καυσίμων με ψηλές εκπομπές ρυπογόνων, δηλητηριωδών αερίων.
Ακόμη και σήμερα πολλοί άνθρωποι αδυνατούν να κατανοήσουν τον επερχόμενο κίνδυνο, αφού δεν έχουν προς τούτο ενημερωθεί.

Αυτό που απαιτείται για να αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές αλλαγές είναι μια πραγματική ενεργειακή επανάσταση: μείωση τουλάχιστον κατά 90%,των επιπέδων του 1990, των εκπομπών των θερμοκηπιακών αερίων, GHG, μέχρι τα μέσα του αιώνα.

Για αυτή την μείωση έχει δεσμευτεί η ΕΕ, στο πλαίσιο των απαραιτήτων μειώσεων από τις αναπτυγμένες χώρες συνολικά, αλλά και από την διακηρυγμένη τοποθέτηση για απεξάρτηση από τα συμβατικά καύσιμα. 

Η Στροφή προς ένα βιώσιμο, πράσινο μοντέλο ανάπτυξης είναι θέμα επιβίωσης. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να γίνουν πια τιτάνιες προσπάθειες χωρίς τα μα και τα γιατί.

Με απλά λόγια πρέπει να σχεδιάσουμε άμεσα την μετά τα ορυκτά καύσιμα εποχή, όπως έχει δηλώσει και η πρόεδρος της ΕΕ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν « Προς ένα μέλλον με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα».

Για το σκοπό αυτό η ΕΕ κατάρτισε το πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και εξήγγειλε τη δημιουργία του μηχανισμού Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στον οποίο περιλαμβάνεται και η Πράσινη Συμφωνία-Green Deal.

Για την Κύπρο καταμερίστηκε, βάση προγράμματος που έχει καταρτιστεί, κονδύλι €1,233 δισ. από τα οποία τα €500 εκατ. θα διατεθούν για την Πράσινη Μετάβαση.

Σύμφωνα δε με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο κτιριακός τομέας ευθύνεται για το 30-40% περίπου της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης στην Ευρώπη. Δηλαδή τα κτίρια αποτελούν πλέον το μεγαλύτερο τελικό καταναλωτή ενέργειας, εκτοπίζοντας από την πρώτη θέση την βιομηχανία και τις μεταφορές!

Γι’ αυτό το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο έδωσε περισσότερη βαρύτητα και όχι μόνο, στην οδηγία για τα κτίρια, (βρισκόμαστε τώρα στην 4η αναθεώρηση) που έχει σαν στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, στα κτίρια, τη βιομηχανία και τις μεταφορές, με παράλληλη χρήση των Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Στην Κύπρο οι Μεταφορές παίρνουν την πρώτη θέση και ευθύνονται για το 50% των δηλητηριωδών Θερμοκηπιακών Ρύπων και ακολουθούν από κοντά τα κτίρια με 30-40%.

Η Κύπρος είναι νησί με ένα απομονωμένο ενεργειακό δίκτυο μακριά από τα διασυνδεδεμένα δίκτυα ηλεκτρισμού και αερίου και πέραν των ΑΠΕ, δεν έχει άλλη, άμεσα διαθέσιμη, γηγενή πηγή ενέργειας.

Ερ.: Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα της ενεργειακής πολιτικής και στρατηγικής της Κύπρου και ποιες οι εισηγήσεις του ΕΤΕΚ, ώστε να καταστεί εφικτή η επίτευξη του στόχου «Fit for 55» για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050, με ενδιάμεσο στόχο την μείωση 55% έως το 2030;

Απ.: Είναι προφανές ότι η ενεργειακή πολιτική της Κύπρου δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα και αυτό οφείλεται σε αρκετούς παράγοντες. Η έρευνα του ΕΤΕΚ ανέδειξε ότι ο βραδύς ρυθμός υλοποίησης της όποιας ενεργειακής πολιτικής και των έργων ΑΠΕ οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στα θεσμικά, τεχνικά και διοικητικά προβλήματα που συνεχίζουν να παρεμβάλλουν σοβαρά εμπόδια στην ταχύρρυθμη ανάπτυξη των ΑΠΕ, και ειδικότερα στις πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης.

Ο πιο σημαντικός όμως παράγοντας είναι το φαινόμενο της «διαχρονικής ασυνέπειας». Παρόλο που οι εκάστοτε κυβερνήσεις δεσμεύονταν να εκπληρώσουν φιλόδοξους στόχους σχετικά με την ενέργεια γενικότερα (π.χ. χρήση ΦΑ μέχρι το 2009, 13% χρήση ΑΠΕ το 2020 κοκ) λόγω διαφόρων πιέσεων (πολιτικών ή μη) γίνονται εκπτώσεις με την πρόφαση ότι οι αποκλίσεις είναι μικρές και θα επιτευχθούν εν τέλει οι στόχοι.

Στο παραπέντε όμως γίνεται αντιληπτό ότι οι στόχοι που τέθηκαν, οι οποίοι αποτελούν δέσμευση έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), δεν μπορούν να επιτευχθούν και δρομολογούνται σπασμωδικές ενέργειες.

Για να πετύχουμε λοιπόν τον στόχο μας, διαθέτουμε τρία όπλα, που επιβάλλεται να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα: 1) Να κάνουμε σοβαρές προσπάθειες εξοικονόμησης ενέργειας, που θεωρείται η φθηνότερη εγχώρια μορφή ενέργειας, αφού είναι η ενέργεια που δεν καταναλώνεται. 2) Να αναπτύξουμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες δεν παράγουν διοξείδιο του άνθρακα αλλά καθαρή ενέργεια και 3) Να χρησιμοποιούμε συμβατικά καύσιμα με μικρή περιεκτικότητα σε άνθρακα, δηλαδή το φυσικό αέριο και τα βιοκαύσιμα, σε μεταβατικό στάδιο. 

Επιπρόσθετα όπλα που πρέπει να αναπτυχθούν τάχιστα είναι η Αποθήκευση Ενέργειας και η διείσδυση του Πράσινου Υδρογόνου που είναι πλέον απαραίτητα για επίτευξη των στόχων 2050.
Η λύση αυτή είναι μονόδρομος.

Το τετράπτυχο ασφαλή, επαρκή, οικονομικά προσιτή και καθαρή παροχή ενέργειας για την ικανοποίηση των ενεργειακών αναγκών της χώρας, θα πρέπει να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ενεργειακής πολιτικής της Κύπρου.

Ερ.: Ποιες είναι εισηγήσεις του ΕΤΕΚ για επίτευξη της στρατηγικής της ΕE που προβλέπει μείωση κατά  55% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μέχρι το 2030 (σε σύγκριση με το 1990) και μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050;

Απ.: Απαιτείται η διαμόρφωση μακροπρόθεσμης Ενεργειακής Στρατηγικής και πολιτικής  η εφαρμογή της οποίας είναι πολυδιάστατη και απαιτεί πάνω απ’ όλα αναλυτική αποτύπωση της κατάστασης και ορθολογική στοχοθέτηση, ευλαβική προσήλωση στους στόχους και συνεπιτήρηση των διαδικασιών που οδηγούν στην επίτευξη των στόχων. Η επίτευξη των στόχων του 2030 είναι ρεαλιστική, αφού οι τεχνολογίες που θα συμβάλλουν σ’ αυτό είναι ήδη διαθέσιμες.

Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ο πιο γρήγορος και φθηνός τρόπος αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης και μαζί, της επίτευξης του στόχου. Σε αυτή συμβάλλουν οι ενεργειακές αναβαθμίσεις, μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης παραγωγικών διαδικασιών και αξιοποίηση μικρών συστημάτων ΑΠΕ, όπως φωτοβολταϊκών συστημάτων στις στέγες για ίδια χρήση.

Συναφώς η λειτουργία ενεργειακών κοινοτήτων θα συμβάλει στη δικαιότερη αξιοποίηση των ΑΠΕ προς όφελος των κατοίκων της ενεργειακής κοινότητας και προς καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί στην Κύπρο.

Ειδικά η επίτευξη του στόχου γίνεται με την εφαρμογή θερμομόνωσης στα κτίρια και αντικατάσταση των συμβατικών συστημάτων θέρμανσης/ψύξης, με συστήματα ΑΠΕ, όπως αντλίες θερμότητας. Εκτός από την μείωση στις καταναλώσεις και την ΕΞΕ, επιτυγχάνεται και θερμική άνεση στο σπίτι με ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν στην Κύπρο περίπου 300,000 κτίρια που χρειάζονται να θερμομονωθούν, είναι ολοφάνερο ότι ανοίγονται πολλές θέσεις εργασίας όλων των επιπέδων.

Για όλα τα πιο πάνω πρέπει να δοθούν τα ανάλογα χρηματοδοτικά κίνητρα τα οποία θα προέρχονται από τα κονδύλια για την πράσινη μετάβαση μέσω του μηχανισμού ανθεκτικότητας και ανάκαμψης. Τα σχέδια χορηγιών θερμομόνωσης γενικά του κτιρίου να είναι συνεχώς ανοικτά.

Ερ.: Το ενεργειακό ισοζύγιο της Κύπρου μονοπωλείται από την χρήση συμβατικών καυσίμων, ενώ η συνεισφορά ΑΠΕ είναι περιορισμένη. Ποια η θέση του Επιμελητηρίου για την υφιστάμενη πολιτική προώθησης και ανάπτυξης των ΑΠΕ και ποιες οι εισηγήσεις σας για τι θα πρέπει να γίνει περαιτέρω;

Απ.: Έχει ήδη αξιολογηθεί και αποδειχθεί περίτρανα ότι ο ήλιος και οι τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανσης και ψύξης από αυτόν μπορούν να αξιοποιηθούν ευρέως. Από τα στοιχεία της ΕΕ η Κύπρος έχει τη μεγαλύτερη διαφορά κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τεχνολογίες που έχουν πηγή την ηλιακή ενέργεια από την λιανική τιμή πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Έχει επίσης η Κύπρος τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια από τις υπόλοιπες χώρες κράτη μέλη της ΕΕ.

Αυτό υποδηλεί περίτρανα ότι μπήκαμε σε ανταγωνιστικές τιμές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τεχνολογίες ΑΠΕ και γι' αυτό θα πρέπει να προωθηθούν με μεγαλύτερη ένταση ώστε να γίνει δυνατή η επίτευξη των στόχων της Κύπρου.

Η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έπρεπε να βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ένα από τα σημαντικότερα μέτρα προώθησης των ΑΠΕ είναι τα Σχέδια παροχής οικονομικών κινήτρων για ενθάρρυνση τέτοιων επενδύσεων που λειτουργούν σπασμωδικά από το 2004.

Η εκπόνηση ενός εθνικού χωροταξικού σχεδίου, ειδικά στοχευόμενου και διαμορφωμένου για εγκαταστάσεις ΑΠΕ, που θα καθορίζει συγκεκριμένες αρχές, προτεραιότητες, κριτήρια, όρους και προϋποθέσεις για τη χωροθέτηση έργων ΑΠΕ σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο είναι περισσότερο από αναγκαιότητα.

Ερ.: Στην Κύπρο οι μεταφορές ευθύνονται για το 50% ρύπων. Πώς βλέπεται την στρατηγική της κυβέρνησης για μείωση τους και ποιες οι δικές σας εισηγήσεις;

Απ.: Είναι εμφανές ότι στρατηγική στις μεταφορές δεν υπάρχει, αφού η διείσδυση βιοκαυσίμων στο ενεργειακό ισοζύγιο αντιπροσωπεύει το 2,4% και αυτά γίνονται εισαγωγή. Ο δε εξηλεκτρισμός των μεταφορών φαίνεται να είναι άπιαστο όνειρο.

Η στρατηγική θα πρέπει να βασίζεται στον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο σύστημα μεταφορών μέσω της στροφής σε εναλλακτικά καύσιμα, όπως τα βιοκαύσιμα αλλά και το πράσινο Υδρογόνο.

Σαν μεταβατικό στάδιο θα πρέπει να επενδύσουμε στην παραγωγή βιοκαυσίμων  και στη χρήση τους, όπως επίσης και την προώθηση της υγραεροκίνησης.

Παραγωγή βιοκαυσίμων από τα υπολείμματα απορριμμάτων, SRF & RDF, και τα οργανικά απόβλητα είναι δυνατή και η πολιτεία θα έπρεπε να έδινε άμεση στήριξη για ανάπτυξη τέτοιας τεχνολογίας αφού με αυτό τον τρόπο θα έδινε λύση στη διαχείριση των απορριμμάτων.

Οι σταθμοί επεξεργασίας λυμάτων μπορούν να αναβαθμιστούν για παραγωγή  βιοντίζελ. Εφαρμογή σχεδίων χορηγιών για Ενεργειακούς Ελέγχους στα Κτίρια, στη Βιομηχανία όπως επίσης και στις Μεταφορές
Εφαρμογή ορθολογιστικού και προσιτού Σχεδίου για απόσυρση παλαιών οχημάτων και αντικατάσταση τους, με φιλικά στο περιβάλλον, ηλεκτρικά και υβριδικά.

Να δοθούν Κίνητρα για αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου σε συνδυασμού με φωτοβολταϊκό σύστημα στην στέγη και να είναι αυξημένα τα κίνητρα γιατί αποτελεί την πιο εύκολη και άμεσα διαθέσιμη αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα Ηλεκτροκίνητα οχήματα να εξαιρεθούν από το τέλος άδειας κυκλοφορίας. Η προώθηση νέων σχεδίων χορηγιών και κινήτρων, που θα αφορά την αγορά υβριδικών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων από τον ιδιωτικό τομέα. Όσον αφορά το δημόσιο τομέα, η υποχρεωτική ένταξη αυτής της κατηγορίας αυτοκινήτων στο στόλο της δημόσιας υπηρεσίας, θεωρείται αναγκαία. Επέκταση, προγραμματισμός και στήριξη των δημόσιων συγκοινωνιών.

Ερ.: Ποιες είναι οι προτάσεις σας στην κυβέρνηση για μείωση των ρύπων στα κτίρια, τα οποία βρίσκονται στην δεύτερη θέση κατανάλωσης ενέργειας;

Απ.: Μακροπρόθεσμη Στρατηγική για κινητοποίηση επενδύσεων για ενεργειακές ανακαινίσεις, renovation Wave, του υφισταμένου κτιριακού αποθέματος στην Κύπρο.

Η ενεργειακή απόδοση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη μετάβαση προς ένα πιο ανταγωνιστικό, ασφαλές, βιώσιμο και απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές ενεργειακό σύστημα με επίκεντρο την εσωτερική αγορά ενέργειας.

Συνεπώς η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και η χρήση ανανεώσιμων πηγών στον κτιριακό τομέα αποτελούν σημαντικά μέτρα που απαιτούνται για τη μείωση και απαλλαγή των εκπομπών του θερμοκηπίου και την ενδυνάμωση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού.

Ερ.: Η Κύπρος αποφάσισε να εντάξει το φυσικό αέριο στο ενεργειακό της ισοζύγιο το 2002, κάτι που δεν έγινε κατορθωτό μέχρι σήμερα, με τους σχεδιασμούς να κάνουν λόγο για το 2026. Τα συμπεράσματα σας και κατά πόσο πιστεύεται ότι θα συμβάλει στο στόχο για κλιματική ουδετερότητα;

Απ.: Τελικά μια σειρά καθυστερήσεων και πολιτικών κωλυσιεργιών τοποθετεί την έλευση του ΦΑ πολύ μεταγενέστερα και ακόμα αναμένεται να έρθει. Η πολιτική αυτή αμέλεια δημιουργεί ήδη τεράστια ανταγωνιστικά προβλήματα αφού η καύση μαζούτ εξυπακούει ψηλούς ρύπους που θα πρέπει να αγοράζονται.

Η Σημερινή αξία ρύπων ανέρχεται περίπου στα 200 ευρώ και υπολογίζεται η συνολική αγορά τους για το 2022 να κοστίσει γύρω στα 200-220 εκατομμύρια ευρώ.  Πέρσι η αξία τους ήταν 180 ευρώ και συνολικά κόστισαν περίπου 180 εκατομμύρια ευρώ ενώ πριν οκτώ χρόνια κυμαινόταν στα 3 ευρώ. Η αγορά των ρύπων ανεβάζει το κόστος πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας που μετακυλύετε στον καταναλωτή και στην παραγωγική διαδικασία.

Από την άλλη η καθυστέρηση της έλευσης ΦΑ ανάγκασε την ΑΗΚ να προχωρήσει σε εγκαταστάσεις αντιρρύπανσης με τεράστιο κόστος οι οποίες με την χρήση ΦΑ για καύση δεν θα ήταν αναγκαίες.

Η απόρριψη της πρότασης ελλαδικής εταιρείας που εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα του Ισραήλ, με ταυτόχρονη φιλελευθεροποίηση της αγοράς ΦΑ και κατάργησης του μονοπωλίου, για εγκατάσταση αγωγού από τα κοιτάσματα αυτά προς την Κύπρο και παροχής με ασφάλεια και απρόσκοπτα ΦΑ στις εγκαταστάσεις της ΑΗΚ, ήταν αδικαιολόγητη που κοστίζει ήδη ακριβά στον Κύπριο καταναλωτή και στην ανταγωνιστική αγορά.

Η ανάπτυξη του αγωγού Eastmed για μεταφορά του ΦΑ από τα κυπριακά κοιτάσματα αλλά και από τα ισραηλινά προς την Ευρώπη σε συνεργασία με Ελλάδα και Ιταλία θα καθιστούσε την Κύπρο ένα σοβαρό ενεργειακό πρωταγωνιστή για τον ασφαλή εφοδιασμό ενέργειας στην Ευρώπη.  

Ερ.: Τα πλείστα κονδύλια του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι προς την κατεύθυνση της μεταστροφής στην πράσινη ενέργεια. Εξηγήστε μας γιατί στη μελέτη σας εισηγείστε τη διάθεση περισσότερων κονδυλίων σε επενδύσεις σε δυναμικό και υποδομές έρευνας στον τομέα της ενέργειας.

Απ.: Είναι απαραίτητη η επένδυση σε έρευνα και ανάπτυξη σε τομείς όπως οι ΑΠΕ οι οποίες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε συνεχείς βελτιώσεις μέσω της έρευνας και ανάπτυξης.

Είναι καιρός να επαναπροσδιοριστεί ο όρος Ανάπτυξη και να τεθεί στις σωστές του διαστάσεις.

Ανάπτυξη είναι η επιλεκτική εκβιομηχάνιση της οικονομίας η οποία θα παράγει προϊόντα και θα έχει προσθετική αξία με δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας για επιστήμονες αλλά και άλλων. Οι υπηρεσίες θα αναπτυχθούν σε στέρεη βάση ως ανάγκη από την ύπαρξη της βιομηχανίας.

Εξίσου σημαντική είναι και η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για συνεργασία μεταξύ ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και βιομηχανίας ούτως ώστε το χάσμα μεταξύ των δύο να σμικρυνθεί και έτσι από κοινού να μπορέσουν να προχωρήσουν προς τις νέες τεχνολογίες.

Τέλος τα ακαδημαϊκά ιδρύματα έχουν υποχρέωση να αναπτύξουν προγράμματα σπουδών σε τομείς όπως για παράδειγμα οι ΑΠΕ, τα ΦΒ η βιομάζα κτλ ούτως ώστε να δημιουργηθεί κρίσιμη μάζα σωστά καταρτισμένων και καλά πληροφορημένων αυριανών μηχανικών.

Επισυνάπτεται η σχετική μελέτη του ΕΤΕΚ.