Μ. Κληρίδης: Παρεξήγησαν κοινωνικό ρόλο τα ΣΠΙ

Για κουμπαροκρατία, τσιφλίκια και κομματοκρατία στα ΣΠΙ κάνει λόγο ο νέος γενικός διευθυντής της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριος Κληρίδης, σημειώνοντας ότι ο συνεργατισμός παρεξήγησε τον κοινωνικό του ρόλο.

Η πολιτειακή προστασία, λέει σε συνέντευξη του στη StockWatch, λειτούργησε ως τροχοπέδη για την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών στις δανειοδοτήσεις, με αποτέλεσμα να συσσωρευτούν πολλά προβλήματα.

Στη συνέντευξη του ο κ. Κληρίδης αναφέρεται στα διαφορετικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα συνεργατικά σε σχέση με τις τράπεζες. Αν και δεν έχουν μεγάλα δάνεια σε επιχειρήσεις, έχουν μεγάλη έκθεση στο κράτος.

Εκτιμά ότι τα κεφάλαια που έχουν λάβει οι τράπεζες αρκούν για να αντέξουν τις προκλήσεις που έρχονται, εκτός εάν υπάρξουν ακραία σενάρια.

Αναφέρεται επίσης στα ψηλά επιτόκια των τραπεζών στην Κύπρο, ενώ για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προβλέπει να σταθεροποιηθούν από το 2016 και έπειτα.

Για την οικονομία εκτιμά ότι η φετινή συρρίκνωση θα είναι μικρότερη από την περσινή αλλά δεν αναμένει ανάκαμψη της οικονομίας το 2015, απλώς σταθεροποίησή της.

Της Γεωργίας Χαννή

Ερ: Τι σας ώθησε να φύγετε από την Ελληνική και να πάτε στη ΣΚΤ;

Απ.: Προσωπικοί λόγοι. Ο παππούς μου ήταν από τους ιδρυτές του Συνεργατικού Δασκάλων και ο πατέρας μου ο πρώτος γραμματέας και γενικός διευθυντής της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας. Είχε αγωνιστεί πολύ την εποχή εκείνη να τη μεγαλώσει και να τη στηρίξει σε περίοδο διαπλοκών, προβλημάτων, κλπ.

Ερ: Τι νομίζετε ότι πήγε λάθος στο συνεργατισμό;

Απ.: Σε ένα επίπεδο τα ίδια πράγματα με τις τράπεζες - προβληματικά δάνεια. Σε ένα άλλο επίπεδο, μπορούμε να πούμε ότι ο Συνεργατισμός είχε παρεξηγήσει τον «κοινωνικό» του ρόλο.

Ο πραγματικός «κοινωνικός» ρόλος του Συνεργατισμού έγκειται στην αλληλοϋποστήριξη και αλληλοβοήθεια των μελών μεταξύ τους.

Κατέληξε όμως σε αρκετές περιπτώσεις σε κουμπαροκρατία, τσιφλίκια και κομματοκρατία με προεκτάσεις στην ποιότητα των δανείων που έτειναν να γίνουν «δανεικά και αγύριστα».

Επιπλέον λόγω της πολιτειακής προστασίας που τύγχανε ο συνεργατισμός λόγω του «κοινωνικού» του ρόλου – δηλαδή συνθήματα τύπου «κάτω τα χέρια από το συνεργατισμό» -- αρκετές βέλτιστες πρακτικές δεν εφαρμόζονταν. Δηλαδή, διαδικασίες αξιολόγησης δανείων, ελεγμένοι λογαριασμοί, σωστή διαδικασία προβλέψεων, κτλ.

Ερ: Πως διαφέρουν οι προκλήσεις των συνεργατικών από αυτές των τραπεζών;

Απ.: Με βάση το μνημόνιο ο συνεργατισμός, λόγω του ότι πήρε κρατική στήριξη, πρέπει να εφαρμόσει σχέδιο αναδιάρθρωσης που περιλαμβάνει ενοποίηση ΣΠΙ, κλείσιμο καταστημάτων, πρόωρη αφυπηρέτηση προσωπικού, εφαρμογή σωστών τραπεζικών πρακτικών σε θέματα διαχείρισης κινδύνων, τραπεζικών λειτουργιών κλπ.

Όλα αυτά είναι επιπρόσθετα με αυτά που έχουν να κάνουν οι τράπεζες με τη διαχείριση των NPLs, την εφαρμογή των μνημονιακών ρυθμίσεων για νέα δάνεια κλπ.

Ο συνεργατισμός από την άλλη δεν έχει να αντιμετωπίσει θέματα με μεγάλα ανοίγματα σε μεγαλοεπιχειρηματίες ανάπτυξης γης ή σε άλλους ομίλους.

Έχει όμως να αντιμετωπίσει μεγάλη έκθεση στο κράτος με επενδύσεις σε κρατικά ομολόγα, δάνεια σε δήμους και κοινότητες καθώς και σε κρατικές αρχές ή δάνεια με κυβερνητικές εγγυήσεις.

Τέλος επειδή αρκετά δάνεια στα ΣΠΙ είναι στεγαστικά (και ως εκ τούτου μακροχρόνια) η κλασσική λύση επιμήκυνσης της περιόδου αποπληρωμής δεν μπορεί να εφαρμοστεί εύκολα, αλλά ούτε και μπορεί να γίνει και ουσιαστική μείωση επιτοκίων καθότι τα στεγαστικά δάνεια είναι ήδη χαμηλότοκα. Θυμίζω επίσης ότι τα κυπριακά νοικοκυριά έχουν πολύ ψηλό δανεισμό - τον ψηλότερο στην ευρωζώνη.

Ερ: Θεωρείτε ρεαλιστικό το σενάριο αποκρατικοποίησης του συνεργατισμού σε μια πενταετία;

Απ.: Το να λύσει ο Συνεργατισμός τα προβλήματα του, να γίνει κερδοφόρος και αποδοτικός είναι δύσκολο αλλά εφικτό. Το να πουληθεί σε τρίτους ή στα μέλη του είναι ακόμα πιο σύνθετο και δύσκολο.

Ερ: Οι τράπεζες και τα συνεργατικά ανακεφαλαιοποιήθηκαν τους τελευταίους μήνες. Τα κεφάλαια αρκούν για να αντέξουν τις προκλήσεις που έρχονται;

Απ.: Ναι, εκτός και αν έχουμε πιο ακραία ύφεση από την ακραία που υπολόγισε η Pimco. Δηλαδή οι τράπεζες και ο συνεργατισμός κεφαλαιοποιήθηκαν με βάση «απίθανες και ακραίες» παραδοχές για την οικονομία και έτσι, τότε μόνο θα χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια, εάν οι πραγματικές οικονομικές εξελίξεις είναι χειρότερες και από αυτές τις ακραίες παραδοχές.

Ερ: Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν πάντως εκτοξευθεί… Πότε να αναμένουμε σταθεροποίηση της κατάστασης με τα NPLs;

Απ.:Συνήθως η σταθεροποίηση επέρχεται ένα με ενάμιση χρόνο μετά τη σταθεροποίηση της οικονομίας, δηλαδή ένα με ενάμιση χρόνο μετά που σταματά η συρρίκνωση του ΑΕΠ. Εάν πάρουμε σαν βάση τις προβλέψεις της τρόικας το 2015 θα έχουμε σταθεροποίηση. Οπότε κάντε το λογαριασμό.

Ερ: Οι τράπεζες προσφέρουν πολύ χαμηλότερα καταθετικά επιτόκια αλλά δεν έχουν μειώσει τα επιτόκια. Γιατί;

Απ.: Το ύψος των δανειστικών επιτοκίων εξαρτάται από δυο παράγοντες: Τις συνθήκες ρευστότητας στην αγορά – πόση στενότητα ρευστότητας υπάρχει στο τραπεζικό σύστημα, και το δανειστικό κίνδυνο – πόσο ψήλος είναι ο κίνδυνος ένα δάνειο το οποίο είναι τώρα καθ’ όλα εντάξει, να παρουσιάσει στο μέλλον προβλήματα και να μην αποπληρωθεί.

Και οι δυο παράγοντες συνηγορούν για ψηλά επιτόκια: Η ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα είναι στενή αφού είχαμε σοβαρή μείωση στις καταθέσεις (οι ξένοι να φεύγουν τα χρήματά τους και οι κύπριοι να τα αποσύρουν από τις τράπεζες και να τα φυλάγουν «κάτω από το πάπλωμα»), ενώ η οικονομική κατάσταση αυξάνει συνεχώς τα προβληματικά δάνεια.

Τέλος να αναφέρω ότι η μείωση των καταθετικών επιτοκίων είναι τελείως τεχνητή αφού έγινε με οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας και δεν αντικατοπτρίζει τις συνθήκες ρευστότητας στο σύστημα αφού υπάρχουν περιορισμοί στη διακίνηση χρήματος τόσο στο εσωτερικό, όσο και το εξωτερικό.

Ερ: Υπάρχει η αίσθηση ότι οι μισοί πληρώνουν για τους υπόλοιπους που δεν εξυπηρετούν τα δάνεια τους…

Απ.: Αυτό δεν είναι σωστό. Οι μέτοχοι και οι καταθέτες των δυο μεγάλων τραπεζών πλήρωσαν πολύ ψηλό τίμημα για τα προβληματικά δάνεια, οι πρώτοι με το να χάσουν την επένδυση τους και οι δεύτεροι με το κούρεμα. Ο δε κύπριος φορολογούμενος θα πληρώσει για τα προβληματικά δάνεια στο συνεργατισμό αφού τα χρήματα που χρειάζεται για στήριξη ο συνεργατισμός θα προέλθουν από την κυβέρνηση και κατ’ επέκταση από τον κύπριο φορολογούμενο.

Ερ: Πέρασαν μήνες από το «κούρεμα» των καταθέσεων. Δεν ακούσαμε κανένα από τους μεγαλοοφειλέτες να πληρώνουν το τίμημα των κακών τους επιχειρηματικών επιλογών.

Απ.: Έχετε δίκαιο. Όλοι σαν κοινωνία πρέπει να επωμιστούμε το κόστος λανθασμένων οικονομικών αποφάσεων.

Ερ: Αφού οι τράπεζες και τα συνεργατικά θέλουν να βελτιώσουν τον ισολογισμό τους γιατί δεν μείωσαν μέχρι τώρα τους μισθούς (εκτός η Τρ. Κύπρου);

Απ.: Όπως έχω πει όλοι πρέπει να επωμιστούμε μέρος του κόστους προσαρμογής και αυτό ισχύει και για τους εργαζόμενους στον τραπεζικό τομέα. Θα χαθούν θέσεις εργασίας και θα πρέπει να μειωθούν και οι μισθοί ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες θέσεων εργασίας. Δυστυχώς όμως τα εργασιακά θέσμια στην Κύπρο δεν επιτρέπουν την γρήγορη προσαρμογή.

Ερ: Πότε θα ξεκινήσουν να δανείζουν πάλιν οι τράπεζες και τα συνεργατικά;

Απ.: Θα πάρει καιρό. Θα πρέπει πρώτα να βελτιωθεί η ρευστότητα τους. Αυτό θα γίνει με τη σταδιακή ανάκτηση της εμπιστοσύνης των καταθετών στο τραπεζικό σύστημα και την επιστροφή των χρημάτων που αποσύρθηκαν από τις τράπεζες πίσω στο τραπεζικό σύστημα. Επίσης θα πρέπει να αρχίσουν και κάποιες αποπληρωμές από δάνεια τα οποία αυτή τη στιγμή δεν είναι παραγωγικά (NPL) ώστε να αυξηθεί η ροή χρημάτων στις τράπεζες για επαναδανεισμό. Επιπλέον οι τράπεζες και τα συνεργατικά θα πρέπει να αισθανθούν ξανά εμπιστοσύνη στο αξιόχρεο των πελατών τους.

Τέλος πρέπει να λεχθεί ότι η περίοδος του πολύ εύκολου δανεισμού έχει φύγει ανεπιστρεπτί. Τα δανειοδοτικά κριτήρια θα είναι στο μέλλον πολύ πιο αυστηρά.

Ερ: Έχουν επέλθει πολλές αλλαγές στη ρύθμιση του τραπεζικού τομέα. Οι αλλαγές που γίνονται θα αποτρέψουν τα φαινόμενα που οδήγησαν τον τραπεζικό τομέα σε αυτή την κατάσταση;

Απ.: Μακάρι να ήταν αλήθεια. Οι τραπεζικές κρίσεις είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που μελετούν οι οικονομολόγοι. Και συμβαίνουν πολύ ποιο συχνά από ότι θεωρητικά αναμένεται: Τραπεζικές κρίσεις έπρεπε να βλέπουμε μόνο μια φορά στη ζωή μας (once in a lifetime event), ή μια φορά κάθε 100 χρόνια διότι το ρυθμιστικό πλαίσιο των τραπεζών είναι κτισμένο με αυτό το στόχο. Κάθε κρίση δείχνει νέες αδυναμίες στο θεσμικό πλαίσιο και τις διορθώνουμε.

Όπως λέει και κάποιος γνωστός μου οικονομολόγος «τη νέα κρίση θα την αντιμετωπίσουμε με τα όπλα της προηγούμενης».

Τέλος να πω ότι έχουν να κάνουν τόσο με θεσμικές αδυναμίες όσο και με ανθρώπινη συμπεριφορά και χαρακτήρες. Διορθώνουμε το θεσμικό πλαίσιο άλλα, όπως και τα αεροπορικά δυστυχήματα, τις περισσότερες φορές οφείλονται σε ανθρώπινο παράγοντα.

Ερ: Εκτιμάτε ότι με τις αλλαγές που γίνονται ο κυπριακός τραπεζικός κλάδος θα προσελκύσει στο μέλλον κεφάλαια από χρηματοοικονομικούς κολοσσούς;

Απ.: Οι ξένοι τραπεζικοί κολοσσοί ουδέποτε ενδιαφέρθηκαν για σημαντική παρουσία στην Κύπρο την οποία θεωρούσαν πολύ μικρή αγορά για να ασχοληθούν. Αν ενδιαφερθούν στο μέλλον θα είναι για το φυσικό αέριο και τα μεγάλα έργα που θα το συνοδεύουν.

Ερ: Υπάρχουν διάφορες εκτιμήσεις για την πορεία της οικονομίας το 2014. Θα είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη η ύφεση από τη φετινή (7,7%);

Απ.: Αναμένω ότι η ύφεση θα είναι μικρότερη.

Ερ: Αναμένεται να ανακάμψει η οικονομία το 2015, όπως εκτιμούν και οι πιστωτές;

Απ.: Όχι. Απλώς θα σταματήσει η συρρίκνωση.