Λ. Ποχάνης: Οι επενδύσεις Κυπρίων μιλούν ελληνικά
· Επιφυλακτικοί παραμένουν οι Κύπριοι για επενδύσεις στο εξωτερικό και αποφεύγουν επενδύσεις με ρίσκο
· Λόγω της εξοικείωσης των Κυπρίων μαζί με το ΧΑΑ, υπάρχει σχετικά μεγάλο ενδιαφέρον για επενδύσεις σε αυτό
Παρά τις άσχημες εμπειρίες των κυπρίων επενδυτών στο ΧΑΚ την περίοδο 1999-2000, δείχνουν μεγάλο σχετικά ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στο ΧΑΑ. Αυτό ανέφερε στη StockWatch ο Λούης Ποχάνης, γενικός διευθυντής της CISCO και διευθυντής της υπηρεσίας Private Banking της Τράπεζας Κύπρου, προσθέτοντας ότι το ενδιαφέρον αυτό αναμένεται να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο.
Με το ΧΑΑ, εξήγησε, ο κύπριος επενδυτής είναι πιο εξοικειωμένος και στην εξέλιξη αυτή συμβάλλει και η παρουσία της Τράπεζας Κύπρου στον ελλαδικό χώρο. Το ενδιαφέρον όμως για επενδύσεις στο εξωτερικό είναι σχετικά περιορισμένο. Ιδίως μετά την κατάργηση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων που επιτρέπει στους κύπριους επενδυτές να τοποθετούν τα χρήματά τους σε όλο τον κόσμο, η αύξηση των επιτοκίων μια μέρα πριν την ένταξη στην ΕΕ ανέτρεψε τις τάσεις που είχαν αρχίσει να παρατηρούνται τον Απρίλη. Σε γενικές γραμμές όμως, το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν οι κύπριοι επενδυτές για επενδύσεις στο εξωτερικό εστιάζεται λόγω των εμπειριών στο ΧΑΚ σε επενδύσεις χαμηλού κινδύνου, όπως καταθέσεις και προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου, όπου και σε μερικές περιπτώσεις είναι εγγυημένο και ένα μέρος της απόδοσης.
Του Στέλιου Ορφανίδη
Ερ.: Κύριε Ποχάνη, ποιες τάσεις παρατηρούνται αυτή τη στιγμή στο Private Banking;
Απ.: Η μεγάλη αλλαγή που τώρα βιώνουμε έχει σχέση με την ένταξή μας στην ΕΕ και την πλήρη κατάργηση περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων. Για πρώτη φορά ο κύπριος πολίτης έχει την ευκαιρία να επενδύσει σε μεγάλη κλίμακα τα χρήματά του, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε όλο τον κόσμο. Η ευχέρεια αυτή υπήρχε ήδη εδώ και μερικά χρόνια σε μικρότερο βαθμό, με τη μερική άρση των συναλλαγματικών περιορισμών, με βάση την οποία φυσικά πρόσωπα μπορούσαν να επενδύουν μέχρι και £50 χιλιάδες το χρόνο στο εξωτερικό. Τώρα όμως δεν υπάρχει κανένας περιορισμός.
Είχαμε παρατηρήσει σημαντικό ενδιαφέρον για διεθνείς επενδύσεις από Κύπριους μέσα στον Απρίλη πριν την ένταξη, αλλά ένα μήνα μετά και με την άνοδο των επιτοκίων το ενδιαφέρον αυτό έχει μειωθεί σημαντικά.
Αυτή λοιπόν η ευχέρεια που διαθέτει πλέον ο κύπριος πολίτης, να επενδύσει, δηλαδή, στο εξωτερικό, είναι κάτι που του κινεί το ενδιαφέρον και προσπαθεί να αξιολογήσει τις εναλλακτικές επενδυτικές επιλογές που πολλαπλασιάστηκαν μετά την ένταξη. Όμως, επειδή το κλίμα παραμένει αρκετά αρνητικό σε ό,τι αφορά την ανάληψη επενδυτικού κινδύνου, μιας και το κυπριακό επενδυτικό κοινό δεν έχει ακόμα ξεχάσει τις αρνητικές συνέπειες της φούσκας του ΧΑΚ, ο συντηρητισμός διατηρείται, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των κυπρίων επενδυτών να προσανατολίζεται στις συντηρητικές μορφές επένδυσης, όπως τις παραδοσιακές καταθέσεις και προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου, όπου και σε μερικές περιπτώσεις είναι εγγυημένο και ένα μέρος της απόδοσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ένα μέρος της απόδοσης είναι συνδεδεμένο με χρηματιστηριακούς δείκτες, ένα «καλάθι» δεικτών ή μετοχών, κάποια hedge funds (σ.σ. ρήτρες κεφαλαίου) κλπ. Εκεί διαπιστώνουμε την επικέντρωση του ενδιαφέροντος.
Βέβαια, σε ό,τι αφορά τις καταθέσεις, επειδή τα επιτόκια της κυπριακής λίρας είναι πολύ ψηλότερα από τα επιτόκια άλλων νομισμάτων, βλέπουμε μια διστακτικότητα των Κυπρίων – που είναι λογική – να μετατρέψουν τις καταθέσεις τους σε ευρώ, δολάρια ή στερλίνες και να έχουν χαμηλότερα έσοδα από τόκους.
Ερ.: Πιστεύετε ότι με τη ρύθμιση του τραπεζικού απορρήτου θα είχε αποφευχθεί η εξαγωγή κεφαλαίων; Έχει χαθεί η ευκαιρία που προσφέρθηκε με τη φορολογική αμνηστία;
Απ.: Θα ήταν προτιμότερο αν το θέμα του απορρήτου όπως και της φορολογικής αμνηστίας είχε ήδη διευθετηθεί πριν την ένταξή μας. Όμως δεν χάσαμε το τρένο, παρά την καθυστέρηση. Όσο πιο γρήγορα διευθετηθεί το θέμα, τόσο το καλύτερο. Πιστεύω ότι η αμνηστία είναι λογικό να δοθεί, όπως έχουμε δει σε πολλές χώρες της ΕΕ. Προχωρώντας προς αυτή την κατεύθυνση, και εφ’ όσον γίνει με το σωστό τρόπο – δηλαδή να είναι αποτελεσματικός ο τρόπος εφαρμογής της – τότε πραγματικά πιστεύω ότι θα έχουμε σημαντικά οφέλη σε ό,τι αφορά το δημοσιονομικό έλλειμμα, δεδομένου ότι είμαστε μακριά από τα κριτήρια του Μάαστριχτ. Η ρύθμιση θα βοηθήσει και στην εισαγωγή κεφαλαίων καθώς και τις εγχώριες επενδύσεις, που χρειάζεται η κυπριακή οικονομία. Όσο πιο σύντομα γίνει η ρύθμιση τόσο το καλύτερο, αλλά πρέπει να πω ότι απαιτείται μεγάλη προσοχή στους χειρισμούς που επηρεάζουν το τραπεζικό απόρρητο. Είμαστε και θέλουμε να παραμείνουμε ένα διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο και το τραπεζικό απόρρητο είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς.
Επενδυτικό κλίμα
Ερ.: Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η εισροή κεφαλαίων, όταν βλέπουμε το ΧΑΚ στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα;
Απ.: Πιστεύω πως κάποιες ευκαιρίες, παρά την κατάσταση που επικρατεί στο ΧΑΚ, υπάρχουν. Βέβαια, οι επενδυτές πρέπει να είναι πολύ επιλεκτικοί και να συμβουλεύονται πάντα επαγγελματίες. Επίσης, όταν μιλούμε για επένδυση σε μετοχές, πρέπει να υπάρχει ο μακροπρόθεσμος επενδυτικός ορίζοντας και όχι η κερδοσκοπία που είδαμε κατά τη διάρκεια της φούσκας. Όμως πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι επενδύσεις μπορούν να γίνουν και εκτός ΧΑΚ, σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας και με έμφαση στον τομέα παροχής υπηρεσιών, όπου η Κύπρος διαθέτει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το οποίο θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε, όπως στον τομέα της υγείας, της εκπαίδευσης, της τεχνολογίας, των επαγγελματικών υπηρεσιών νομικής, λογιστικής, κλπ. Επίσης, από τη στιγμή που η Κύπρος μπορεί να παραμείνει ένα δυνατό και ανταγωνιστικό διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο, αυτό θα διαδραματίσει ένα πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Κυπριακής οικονομίας.
Ερ.: Μπορούν από μόνα τους όλα αυτά να γίνουν, τη στιγμή που οι γραφειοκρατικές διαδικασίες επενεργούν ως τροχοπέδη στο επενδυτικό κλίμα;
Απ.: Χωρίς αμφιβολία, το κράτος πρέπει να είναι αρωγός στις προσπάθειες του ιδιωτικού τομέα και ιδιαίτερα στις επενδυτικές. Δυστυχώς όμως, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες είναι πάντα αρνητικές. Σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ, δε λέω ότι είμαστε από τις χειρότερες. Έχουμε όμως σημαντικά περιθώρια βελτίωσης. Είναι ένας πολύ σημαντικός τομέας στον οποίο πρέπει να επικεντρωθεί το κράτος, αν θέλουμε να προσελκύσουμε τα κεφάλαια αυτά.
Η CISCO
Ερ.: Υπάρχει χώρος και για βελτίωση της CISCO;
Απ.: Μιλούμε για δυο διαφορετικά πράγματα. Η CISCO, όπως γνωρίζετε, είναι μια ιδιωτική εταιρεία στον χρηματοοικονομικό τομέα. Χώρος για βελτίωση, πάντα θα υπάρχει. Έχουμε κάνει ήδη πολύ σημαντικά βήματα στην πορεία μας για βελτίωση της CISCO. Τον περασμένο χρόνο, προχωρήσαμε σε μια σημαντική αναδιοργάνωση, που είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του κόστους. Αυτό το πετύχαμε, κυρίως με τη μείωση του αριθμού των ατόμων που απασχολεί η CISCO. Έχουμε όμως προχωρήσει και σε βελτίωση των συστημάτων και των εσωτερικών διαδικασιών και είμαστε σήμερα στην ευχάριστη θέση να πούμε ότι έχουμε επαναφέρει τη CISCO σε κερδοφορία, σε λειτουργικό επίπεδο για το πρώτο τρίμηνο του 2004.
Ερ.: Υπάρχει ενδιαφέρον για επενδύσεις πελατών σας στην Ελλάδα;
Απ.: Τώρα με την απελευθέρωση της αγοράς συναλλάγματος, βλέπουμε να υπάρχει, αλλά επηρεάζεται ακόμα από την αρνητική ψυχολογία στην οποία αναφέρθηκα προηγουμένως. Εδώ και πολύ καιρό ως CISCO έχουμε on-line πρόσβαση στο Χρηματιστήριο Αθηνών σε συνεργασία με την Τράπεζα Κύπρου στην Ελλάδα. Έτσι, στους πελάτες μας μπορούμε να προσφέρουμε την υπηρεσία αυτή, δηλαδή χρηματιστηριακές υπηρεσίες για το Χρηματιστήριο Αθηνών, άμεσα. Αναμένουμε ότι σταδιακά το ενδιαφέρον των Κυπρίων για το χρηματιστήριο της Αθήνας θα ενδυναμωθεί σημαντικά. Διεθνείς χρηματιστηριακές υπηρεσίες προσφέρουμε και σαν CISCO και σαν Private Banking της Τράπεζας Κύπρου, καλύπτοντας όλα τα κύρια διεθνή χρηματιστήρια. Αλλά πράγματι, το χρηματιστήριο της Αθήνας είναι το χρηματιστήριο που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των Κυπρίων.
Ερ.: Έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο ΧΑΑ οι Κύπριοι;
Απ.: Σε σχέση με το ΧΑΚ, ναι, το βλέπω. Σε σχέση με τα διεθνή χρηματιστήρια όμως δεν θα το έλεγα. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει να κάνει με την εξοικείωση των επενδυτών με το ΧΑΑ.
Ερ.: Βλέπετε να υπάρχει αναγκαιότητα δημιουργίας αγοράς για κρατικά αξιόγραφα;
Απ.: Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες αγορές διεθνώς, η ρευστότητα σε ό,τι αφορά τα κρατικά αξιόγραφα στην Κύπρο, είναι πολύ περιορισμένη. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που επενδύει σε ένα χρεόγραφο, είτε αυτό είναι κρατικό είτε εταιρικό, αισθάνεται ότι επενδύει και πρέπει να κρατήσει το ομόλογο αυτό μέχρι τη λήξη του. Άρα, λόγω της έλλειψης ρευστότητας, κάποιος θα το σκεφτεί δυο φορές, αν θα δεσμεύσει τα χρήματά του για λ.χ. 5 χρόνια. Αν όμως δημιουργηθεί η αγορά αυτή, τότε πολύ πιο εύκολα θα μπορούν οι εταιρείες να εκδίδουν ομόλογα, τα οποία θα είναι πολύ πιο ελκυστικά, από τη στιγμή που θα ξέρει ο επενδυτής ότι σχετικά εύκολα, θα μπορεί να τα πωλήσει. Ως Συγκρότημα της Τράπεζας Κύπρου, κάνουμε αυτή τη στιγμή κάποιες ενέργειες για να δημιουργηθεί αυτή η δευτερογενής αγορά για τα χρεόγραφα.
Όμως, όταν θα δημιουργηθεί η αγορά, αυτό που θα πρέπει να ξέρει ο επενδυτής είναι ότι η πώληση του χρεογράφου θα γίνεται στην τιμή της αγοράς και όχι απαραίτητα στην τιμή στην οποία το αγόρασε. Άρα, θα πρέπει το επενδυτικό κοινό της Κύπρου να γνωρίζει ότι υπάρχει ένας επενδυτικός κίνδυνος σε ό,τι αφορά την τιμή και των ομολόγων όπως άλλωστε, υπάρχει διεθνώς.
Η κυπριακή οικονομία
Ερ.: Θα επηρεαστεί η ανάπτυξη και η σύγκλιση από τις ψηλές τιμές του πετρελαίου;
Απ.: Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου επηρεάζει την ανάπτυξη της διεθνούς οικονομίας και όχι μόνο της Κυπριακής. Επίσης, επηρεάζει σημαντικά και τις χρηματιστηριακές αγορές. Δεν αναμένω ότι η τιμή θα παραμείνει πάνω από τα $40 το βαρέλι, αλλά δεν αναμένω ότι θα επιστρέψει στα $25 το βαρέλι. Οι ενδείξεις που έχουμε αναφέρονται σε $30 με $35 το βαρέλι. Φαίνεται ότι οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες έχουν, λόγω της πτώσης της ισοτιμίας του δολαρίου, αναθεωρήσει προς τα πάνω το στόχο τους για διατήρηση της τιμής του αργού πετρελαίου γύρω στα $25. Η αύξηση στην τιμή του πετρελαίου επιδρά ανασταλτικά στην ανάπτυξη της παγκόσμιας αλλά και της Κυπριακής οικονομίας αφού επηρεάζει το κόστος στον τουρισμό, τη βιομηχανία και άλλους τομείς. Εντούτοις, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτός είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, η πρόβλεψη για την οποία έχει πρόσφατα αναθεωρηθεί προς τα πάνω για φέτος και για το 2005. Η Αμερικάνικη οικονομία έχει ήδη βγει από την ύφεση και έχουμε την Ιαπωνία να δείχνει σημάδια βελτίωσης της οικονομίας της, με τον τερματισμό του αντιπληθωρισμού και σημαντική αύξηση στην οικονομική ανάπτυξη. Από τις εξαγωγές κυρίως, αναμένεται μια βελτίωση στην οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης η οποία όμως παραμένει σε συγκριτικά χαμηλά επίπεδα.
Τώρα, σε ό,τι αφορά τη σύγκλιση της Κύπρου, πρέπει να ομολογήσω ότι το ερώτημα αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Θα πρέπει να αναμένουμε τα μέτρα που προτίθεται να πάρει η κυβέρνηση. Αν λειτουργήσει σωστά η φορολογική αμνηστία, είναι ένας παράγοντας που μπορεί να βοηθήσει. Επίσης η κυβέρνηση θα δώσει έμφαση στη φοροεισπρακτική ικανότητα του κράτους. Το κατά πόσον όμως αυτό θα είναι αρκετό, μαζί με την αναμενόμενη ανάπτυξη της οικονομίας, για να μειώσει σημαντικά το δημοσιονομικό έλλειμμα χωρίς να χρειαστεί να επιβληθεί νέα φορολογική επιβάρυνση, είναι πολύ δύσκολο να το πει κάποιος. Ο τουρισμός θα παίξει αποφασιστικό ρόλο. Η κυβέρνηση αναμένει αύξηση του εισερχόμενου ρεύματος κατά 10% σε ό,τι αφορά τα έσοδα. Είχαμε μια πτώση στα έσοδα τα τελευταία δύο χρόνια και μια βελτίωση των εσόδων από τον τουρισμό θα έχει σημαντική επίδραση.
Ερ.: Πιστεύετε ότι η πρόβλεψη για 3,5% ρυθμό ανάπτυξης φέτος είναι ρεαλιστική;
Απ.: Δύσκολο να το πω. Το Economist Intelligence Unit κάνει λόγο για χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης φέτος. Ίσως η απάντηση να βρίσκεται μεταξύ των δύο προβλέψεων.
Ερ.: Πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια για μείωση των επιτοκίων και πώς μπορεί να αποφύγουμε το φαύλο κύκλο βραδύας ανάπτυξης, εκροής κεφαλαίων, αύξηση των επιτοκίων κ.ο.κ;
Απ.: Με τα σημερινά δεδομένα, η αύξηση των επιτοκίων φαίνεται να έχει πετύχει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της συγκράτησης των εκροών συναλλάγματος. Όμως η αύξηση αυτή επιδρά ανασταλτικά στην οικονομική ανάπτυξη. Είναι δύσκολο, να προβλέψει κάποιος την περαιτέρω εξέλιξη. Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει το κατά πόσο θα συνεχίσουν οι σταθεροποιητικές τάσεις στην εξαγωγή συναλλάγματος και δε βλέπω κανένα λόγο γιατί να μην συνεχίσουν. Είναι σημαντική η περίοδος μέχρι την ένταξή μας στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών 2. Συμφωνώ με τη θέση της Κεντρικής Τράπεζας, ότι η άνοδος των επιτοκίων, είναι ένα προσωρινό μέτρο.
Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση
Ερ.: Πότε θα έχουμε στις τσέπες μας ευρώ;
Απ.: Το κοντινότερο χρονικό σημείο είναι το 2007. Και προσωπικά πιστεύω ότι θα καταστεί δυνατό γύρω στο 2007 με 2008.
Αυτό όμως θα εξαρτηθεί από το κατά πόσον θα πείσουμε την Ευρώπη ότι θα καταφέρουμε να πετύχουμε τη σύγκλιση με τα κριτήρια του Μάαστριχτ. Και για να μας δεκτούν στο Μηχανισμο Συναλλαγματικών Ισοτιμιών 2 θα πρέπει να πείσουμε ότι η ιστοτιμία με την οποία θα ενταχθούμε σε αυτόν, είναι η σωστή, όπως και το ότι θα πετύχουμε τη σύγκλιση.
· Λόγω της εξοικείωσης των Κυπρίων μαζί με το ΧΑΑ, υπάρχει σχετικά μεγάλο ενδιαφέρον για επενδύσεις σε αυτό
Παρά τις άσχημες εμπειρίες των κυπρίων επενδυτών στο ΧΑΚ την περίοδο 1999-2000, δείχνουν μεγάλο σχετικά ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στο ΧΑΑ. Αυτό ανέφερε στη StockWatch ο Λούης Ποχάνης, γενικός διευθυντής της CISCO και διευθυντής της υπηρεσίας Private Banking της Τράπεζας Κύπρου, προσθέτοντας ότι το ενδιαφέρον αυτό αναμένεται να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο.
Με το ΧΑΑ, εξήγησε, ο κύπριος επενδυτής είναι πιο εξοικειωμένος και στην εξέλιξη αυτή συμβάλλει και η παρουσία της Τράπεζας Κύπρου στον ελλαδικό χώρο. Το ενδιαφέρον όμως για επενδύσεις στο εξωτερικό είναι σχετικά περιορισμένο. Ιδίως μετά την κατάργηση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων που επιτρέπει στους κύπριους επενδυτές να τοποθετούν τα χρήματά τους σε όλο τον κόσμο, η αύξηση των επιτοκίων μια μέρα πριν την ένταξη στην ΕΕ ανέτρεψε τις τάσεις που είχαν αρχίσει να παρατηρούνται τον Απρίλη. Σε γενικές γραμμές όμως, το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν οι κύπριοι επενδυτές για επενδύσεις στο εξωτερικό εστιάζεται λόγω των εμπειριών στο ΧΑΚ σε επενδύσεις χαμηλού κινδύνου, όπως καταθέσεις και προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου, όπου και σε μερικές περιπτώσεις είναι εγγυημένο και ένα μέρος της απόδοσης.
Του Στέλιου Ορφανίδη
Ερ.: Κύριε Ποχάνη, ποιες τάσεις παρατηρούνται αυτή τη στιγμή στο Private Banking;
Απ.: Η μεγάλη αλλαγή που τώρα βιώνουμε έχει σχέση με την ένταξή μας στην ΕΕ και την πλήρη κατάργηση περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων. Για πρώτη φορά ο κύπριος πολίτης έχει την ευκαιρία να επενδύσει σε μεγάλη κλίμακα τα χρήματά του, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε όλο τον κόσμο. Η ευχέρεια αυτή υπήρχε ήδη εδώ και μερικά χρόνια σε μικρότερο βαθμό, με τη μερική άρση των συναλλαγματικών περιορισμών, με βάση την οποία φυσικά πρόσωπα μπορούσαν να επενδύουν μέχρι και £50 χιλιάδες το χρόνο στο εξωτερικό. Τώρα όμως δεν υπάρχει κανένας περιορισμός.
Είχαμε παρατηρήσει σημαντικό ενδιαφέρον για διεθνείς επενδύσεις από Κύπριους μέσα στον Απρίλη πριν την ένταξη, αλλά ένα μήνα μετά και με την άνοδο των επιτοκίων το ενδιαφέρον αυτό έχει μειωθεί σημαντικά.
Αυτή λοιπόν η ευχέρεια που διαθέτει πλέον ο κύπριος πολίτης, να επενδύσει, δηλαδή, στο εξωτερικό, είναι κάτι που του κινεί το ενδιαφέρον και προσπαθεί να αξιολογήσει τις εναλλακτικές επενδυτικές επιλογές που πολλαπλασιάστηκαν μετά την ένταξη. Όμως, επειδή το κλίμα παραμένει αρκετά αρνητικό σε ό,τι αφορά την ανάληψη επενδυτικού κινδύνου, μιας και το κυπριακό επενδυτικό κοινό δεν έχει ακόμα ξεχάσει τις αρνητικές συνέπειες της φούσκας του ΧΑΚ, ο συντηρητισμός διατηρείται, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των κυπρίων επενδυτών να προσανατολίζεται στις συντηρητικές μορφές επένδυσης, όπως τις παραδοσιακές καταθέσεις και προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου, όπου και σε μερικές περιπτώσεις είναι εγγυημένο και ένα μέρος της απόδοσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ένα μέρος της απόδοσης είναι συνδεδεμένο με χρηματιστηριακούς δείκτες, ένα «καλάθι» δεικτών ή μετοχών, κάποια hedge funds (σ.σ. ρήτρες κεφαλαίου) κλπ. Εκεί διαπιστώνουμε την επικέντρωση του ενδιαφέροντος.
Βέβαια, σε ό,τι αφορά τις καταθέσεις, επειδή τα επιτόκια της κυπριακής λίρας είναι πολύ ψηλότερα από τα επιτόκια άλλων νομισμάτων, βλέπουμε μια διστακτικότητα των Κυπρίων – που είναι λογική – να μετατρέψουν τις καταθέσεις τους σε ευρώ, δολάρια ή στερλίνες και να έχουν χαμηλότερα έσοδα από τόκους.
Ερ.: Πιστεύετε ότι με τη ρύθμιση του τραπεζικού απορρήτου θα είχε αποφευχθεί η εξαγωγή κεφαλαίων; Έχει χαθεί η ευκαιρία που προσφέρθηκε με τη φορολογική αμνηστία;
Απ.: Θα ήταν προτιμότερο αν το θέμα του απορρήτου όπως και της φορολογικής αμνηστίας είχε ήδη διευθετηθεί πριν την ένταξή μας. Όμως δεν χάσαμε το τρένο, παρά την καθυστέρηση. Όσο πιο γρήγορα διευθετηθεί το θέμα, τόσο το καλύτερο. Πιστεύω ότι η αμνηστία είναι λογικό να δοθεί, όπως έχουμε δει σε πολλές χώρες της ΕΕ. Προχωρώντας προς αυτή την κατεύθυνση, και εφ’ όσον γίνει με το σωστό τρόπο – δηλαδή να είναι αποτελεσματικός ο τρόπος εφαρμογής της – τότε πραγματικά πιστεύω ότι θα έχουμε σημαντικά οφέλη σε ό,τι αφορά το δημοσιονομικό έλλειμμα, δεδομένου ότι είμαστε μακριά από τα κριτήρια του Μάαστριχτ. Η ρύθμιση θα βοηθήσει και στην εισαγωγή κεφαλαίων καθώς και τις εγχώριες επενδύσεις, που χρειάζεται η κυπριακή οικονομία. Όσο πιο σύντομα γίνει η ρύθμιση τόσο το καλύτερο, αλλά πρέπει να πω ότι απαιτείται μεγάλη προσοχή στους χειρισμούς που επηρεάζουν το τραπεζικό απόρρητο. Είμαστε και θέλουμε να παραμείνουμε ένα διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο και το τραπεζικό απόρρητο είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς.
Επενδυτικό κλίμα
Ερ.: Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η εισροή κεφαλαίων, όταν βλέπουμε το ΧΑΚ στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα;
Απ.: Πιστεύω πως κάποιες ευκαιρίες, παρά την κατάσταση που επικρατεί στο ΧΑΚ, υπάρχουν. Βέβαια, οι επενδυτές πρέπει να είναι πολύ επιλεκτικοί και να συμβουλεύονται πάντα επαγγελματίες. Επίσης, όταν μιλούμε για επένδυση σε μετοχές, πρέπει να υπάρχει ο μακροπρόθεσμος επενδυτικός ορίζοντας και όχι η κερδοσκοπία που είδαμε κατά τη διάρκεια της φούσκας. Όμως πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι επενδύσεις μπορούν να γίνουν και εκτός ΧΑΚ, σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας και με έμφαση στον τομέα παροχής υπηρεσιών, όπου η Κύπρος διαθέτει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το οποίο θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε, όπως στον τομέα της υγείας, της εκπαίδευσης, της τεχνολογίας, των επαγγελματικών υπηρεσιών νομικής, λογιστικής, κλπ. Επίσης, από τη στιγμή που η Κύπρος μπορεί να παραμείνει ένα δυνατό και ανταγωνιστικό διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο, αυτό θα διαδραματίσει ένα πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Κυπριακής οικονομίας.
Ερ.: Μπορούν από μόνα τους όλα αυτά να γίνουν, τη στιγμή που οι γραφειοκρατικές διαδικασίες επενεργούν ως τροχοπέδη στο επενδυτικό κλίμα;
Απ.: Χωρίς αμφιβολία, το κράτος πρέπει να είναι αρωγός στις προσπάθειες του ιδιωτικού τομέα και ιδιαίτερα στις επενδυτικές. Δυστυχώς όμως, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες είναι πάντα αρνητικές. Σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ, δε λέω ότι είμαστε από τις χειρότερες. Έχουμε όμως σημαντικά περιθώρια βελτίωσης. Είναι ένας πολύ σημαντικός τομέας στον οποίο πρέπει να επικεντρωθεί το κράτος, αν θέλουμε να προσελκύσουμε τα κεφάλαια αυτά.
Η CISCO
Ερ.: Υπάρχει χώρος και για βελτίωση της CISCO;
Απ.: Μιλούμε για δυο διαφορετικά πράγματα. Η CISCO, όπως γνωρίζετε, είναι μια ιδιωτική εταιρεία στον χρηματοοικονομικό τομέα. Χώρος για βελτίωση, πάντα θα υπάρχει. Έχουμε κάνει ήδη πολύ σημαντικά βήματα στην πορεία μας για βελτίωση της CISCO. Τον περασμένο χρόνο, προχωρήσαμε σε μια σημαντική αναδιοργάνωση, που είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του κόστους. Αυτό το πετύχαμε, κυρίως με τη μείωση του αριθμού των ατόμων που απασχολεί η CISCO. Έχουμε όμως προχωρήσει και σε βελτίωση των συστημάτων και των εσωτερικών διαδικασιών και είμαστε σήμερα στην ευχάριστη θέση να πούμε ότι έχουμε επαναφέρει τη CISCO σε κερδοφορία, σε λειτουργικό επίπεδο για το πρώτο τρίμηνο του 2004.
Ερ.: Υπάρχει ενδιαφέρον για επενδύσεις πελατών σας στην Ελλάδα;
Απ.: Τώρα με την απελευθέρωση της αγοράς συναλλάγματος, βλέπουμε να υπάρχει, αλλά επηρεάζεται ακόμα από την αρνητική ψυχολογία στην οποία αναφέρθηκα προηγουμένως. Εδώ και πολύ καιρό ως CISCO έχουμε on-line πρόσβαση στο Χρηματιστήριο Αθηνών σε συνεργασία με την Τράπεζα Κύπρου στην Ελλάδα. Έτσι, στους πελάτες μας μπορούμε να προσφέρουμε την υπηρεσία αυτή, δηλαδή χρηματιστηριακές υπηρεσίες για το Χρηματιστήριο Αθηνών, άμεσα. Αναμένουμε ότι σταδιακά το ενδιαφέρον των Κυπρίων για το χρηματιστήριο της Αθήνας θα ενδυναμωθεί σημαντικά. Διεθνείς χρηματιστηριακές υπηρεσίες προσφέρουμε και σαν CISCO και σαν Private Banking της Τράπεζας Κύπρου, καλύπτοντας όλα τα κύρια διεθνή χρηματιστήρια. Αλλά πράγματι, το χρηματιστήριο της Αθήνας είναι το χρηματιστήριο που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των Κυπρίων.
Ερ.: Έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο ΧΑΑ οι Κύπριοι;
Απ.: Σε σχέση με το ΧΑΚ, ναι, το βλέπω. Σε σχέση με τα διεθνή χρηματιστήρια όμως δεν θα το έλεγα. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει να κάνει με την εξοικείωση των επενδυτών με το ΧΑΑ.
Ερ.: Βλέπετε να υπάρχει αναγκαιότητα δημιουργίας αγοράς για κρατικά αξιόγραφα;
Απ.: Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες αγορές διεθνώς, η ρευστότητα σε ό,τι αφορά τα κρατικά αξιόγραφα στην Κύπρο, είναι πολύ περιορισμένη. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που επενδύει σε ένα χρεόγραφο, είτε αυτό είναι κρατικό είτε εταιρικό, αισθάνεται ότι επενδύει και πρέπει να κρατήσει το ομόλογο αυτό μέχρι τη λήξη του. Άρα, λόγω της έλλειψης ρευστότητας, κάποιος θα το σκεφτεί δυο φορές, αν θα δεσμεύσει τα χρήματά του για λ.χ. 5 χρόνια. Αν όμως δημιουργηθεί η αγορά αυτή, τότε πολύ πιο εύκολα θα μπορούν οι εταιρείες να εκδίδουν ομόλογα, τα οποία θα είναι πολύ πιο ελκυστικά, από τη στιγμή που θα ξέρει ο επενδυτής ότι σχετικά εύκολα, θα μπορεί να τα πωλήσει. Ως Συγκρότημα της Τράπεζας Κύπρου, κάνουμε αυτή τη στιγμή κάποιες ενέργειες για να δημιουργηθεί αυτή η δευτερογενής αγορά για τα χρεόγραφα.
Όμως, όταν θα δημιουργηθεί η αγορά, αυτό που θα πρέπει να ξέρει ο επενδυτής είναι ότι η πώληση του χρεογράφου θα γίνεται στην τιμή της αγοράς και όχι απαραίτητα στην τιμή στην οποία το αγόρασε. Άρα, θα πρέπει το επενδυτικό κοινό της Κύπρου να γνωρίζει ότι υπάρχει ένας επενδυτικός κίνδυνος σε ό,τι αφορά την τιμή και των ομολόγων όπως άλλωστε, υπάρχει διεθνώς.
Η κυπριακή οικονομία
Ερ.: Θα επηρεαστεί η ανάπτυξη και η σύγκλιση από τις ψηλές τιμές του πετρελαίου;
Απ.: Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου επηρεάζει την ανάπτυξη της διεθνούς οικονομίας και όχι μόνο της Κυπριακής. Επίσης, επηρεάζει σημαντικά και τις χρηματιστηριακές αγορές. Δεν αναμένω ότι η τιμή θα παραμείνει πάνω από τα $40 το βαρέλι, αλλά δεν αναμένω ότι θα επιστρέψει στα $25 το βαρέλι. Οι ενδείξεις που έχουμε αναφέρονται σε $30 με $35 το βαρέλι. Φαίνεται ότι οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες έχουν, λόγω της πτώσης της ισοτιμίας του δολαρίου, αναθεωρήσει προς τα πάνω το στόχο τους για διατήρηση της τιμής του αργού πετρελαίου γύρω στα $25. Η αύξηση στην τιμή του πετρελαίου επιδρά ανασταλτικά στην ανάπτυξη της παγκόσμιας αλλά και της Κυπριακής οικονομίας αφού επηρεάζει το κόστος στον τουρισμό, τη βιομηχανία και άλλους τομείς. Εντούτοις, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτός είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, η πρόβλεψη για την οποία έχει πρόσφατα αναθεωρηθεί προς τα πάνω για φέτος και για το 2005. Η Αμερικάνικη οικονομία έχει ήδη βγει από την ύφεση και έχουμε την Ιαπωνία να δείχνει σημάδια βελτίωσης της οικονομίας της, με τον τερματισμό του αντιπληθωρισμού και σημαντική αύξηση στην οικονομική ανάπτυξη. Από τις εξαγωγές κυρίως, αναμένεται μια βελτίωση στην οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης η οποία όμως παραμένει σε συγκριτικά χαμηλά επίπεδα.
Τώρα, σε ό,τι αφορά τη σύγκλιση της Κύπρου, πρέπει να ομολογήσω ότι το ερώτημα αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Θα πρέπει να αναμένουμε τα μέτρα που προτίθεται να πάρει η κυβέρνηση. Αν λειτουργήσει σωστά η φορολογική αμνηστία, είναι ένας παράγοντας που μπορεί να βοηθήσει. Επίσης η κυβέρνηση θα δώσει έμφαση στη φοροεισπρακτική ικανότητα του κράτους. Το κατά πόσον όμως αυτό θα είναι αρκετό, μαζί με την αναμενόμενη ανάπτυξη της οικονομίας, για να μειώσει σημαντικά το δημοσιονομικό έλλειμμα χωρίς να χρειαστεί να επιβληθεί νέα φορολογική επιβάρυνση, είναι πολύ δύσκολο να το πει κάποιος. Ο τουρισμός θα παίξει αποφασιστικό ρόλο. Η κυβέρνηση αναμένει αύξηση του εισερχόμενου ρεύματος κατά 10% σε ό,τι αφορά τα έσοδα. Είχαμε μια πτώση στα έσοδα τα τελευταία δύο χρόνια και μια βελτίωση των εσόδων από τον τουρισμό θα έχει σημαντική επίδραση.
Ερ.: Πιστεύετε ότι η πρόβλεψη για 3,5% ρυθμό ανάπτυξης φέτος είναι ρεαλιστική;
Απ.: Δύσκολο να το πω. Το Economist Intelligence Unit κάνει λόγο για χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης φέτος. Ίσως η απάντηση να βρίσκεται μεταξύ των δύο προβλέψεων.
Ερ.: Πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια για μείωση των επιτοκίων και πώς μπορεί να αποφύγουμε το φαύλο κύκλο βραδύας ανάπτυξης, εκροής κεφαλαίων, αύξηση των επιτοκίων κ.ο.κ;
Απ.: Με τα σημερινά δεδομένα, η αύξηση των επιτοκίων φαίνεται να έχει πετύχει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της συγκράτησης των εκροών συναλλάγματος. Όμως η αύξηση αυτή επιδρά ανασταλτικά στην οικονομική ανάπτυξη. Είναι δύσκολο, να προβλέψει κάποιος την περαιτέρω εξέλιξη. Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει το κατά πόσο θα συνεχίσουν οι σταθεροποιητικές τάσεις στην εξαγωγή συναλλάγματος και δε βλέπω κανένα λόγο γιατί να μην συνεχίσουν. Είναι σημαντική η περίοδος μέχρι την ένταξή μας στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών 2. Συμφωνώ με τη θέση της Κεντρικής Τράπεζας, ότι η άνοδος των επιτοκίων, είναι ένα προσωρινό μέτρο.
Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση
Ερ.: Πότε θα έχουμε στις τσέπες μας ευρώ;
Απ.: Το κοντινότερο χρονικό σημείο είναι το 2007. Και προσωπικά πιστεύω ότι θα καταστεί δυνατό γύρω στο 2007 με 2008.
Αυτό όμως θα εξαρτηθεί από το κατά πόσον θα πείσουμε την Ευρώπη ότι θα καταφέρουμε να πετύχουμε τη σύγκλιση με τα κριτήρια του Μάαστριχτ. Και για να μας δεκτούν στο Μηχανισμο Συναλλαγματικών Ισοτιμιών 2 θα πρέπει να πείσουμε ότι η ιστοτιμία με την οποία θα ενταχθούμε σε αυτόν, είναι η σωστή, όπως και το ότι θα πετύχουμε τη σύγκλιση.
3287.99
1275.09
