Δρ Π. Πασιαρδής: Μακροχρόνια επιζήμια η φορολογική μεταρρύθμιση
Μακροχρόνια επιζήμια για την οικονομία του τόπου χαρακτηρίζει την προτεινόμενη «πολιτική του χαμηλού εταιρικού φόρου» ο Διδάκτορας Οικονομικών του Πανεπιστημίου Κύπρου Πάνος Πασιαρδής. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη Stockwatch, ο Δρ Πασιαρδής αναλύει σε βάθος το φορολογικό πακέτο που προτείνει η Κυβέρνηση τονίζοντας την ανάγκη παροχής επιπλέον κοινωνικών ωφελημάτων. «Η έννοια της ανάπτυξης της οικονομίας,» λέει ο γνωστός ακαδημαϊκός, «δεν έχει νόημα χωρίς την έννοια της ‘κοινωνικής δικαιοσύνης’. Δεν είναι τόσο δύσκολο να έχεις οικονομική ανάπτυξη όσο είναι να το πετύχεις τηρώντας τις βασικές κοινωνικές ισορροπίες. Πιστεύω» καταλήγει ο Δρ Πασιαρδής, «ότι οι προτάσεις της κυβέρνησης κάπου ξεφεύγουν από αυτές τις ισορροπίες». Επίσης ο Δρ Πασιαρδής αναλύει τις διαφωνίες του με την άποψη ότι οι προτάσεις θα ενθαρρύνουν την μετακίνηση κεφαλαίων από τις καταθέσεις στο ΧΑΚ. Παραθέτει επίσης τις απόψεις για την μεγάλη άνοδο που παρουσιάζει η αγορά τους τελευταίους δύο μήνες.
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΡΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η φορολογικές μεταρρυθμίσεις που προτείνει θα ενισχύσουν την ανάπτυξη της Οικονομίας. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη;
Ο ισχυρισμός ότι οι προτεινόμενες φορολογικές μεταρρυθμίσεις θα ενισχύσουν την ανάπτυξη της οικονομίας στηρίζεται κυρίως στο ότι μειώνουν τους άμεσους φόρους, δηλαδή τους φόρους στο εισόδημα από εργασία και στα κέρδη των επιχειρήσεων. Αυτό αναμένεται να έχει θετική επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα αφού η αμοιβή της εργασίας και της επένδυσης τώρα θα είναι μεγαλύτερη.
Αυτό είναι σωστό, όμως δεν είναι αρκετό γιατί ένα φορολογικό σύστημα πρέπει επίσης να είναι ‘προοδευτικό’, δηλαδή να φορολογεί τα ψηλότερα εισοδήματα με ψηλότερο συντελεστή. Κατά κανόνα, αυτό γίνεται με τους άμεσους φόρους, αφού ο ΦΠΑ και οι άλλοι φόροι στην κατανάλωση δεν μπορούν να διαφοροποιηθούν ανάλογα με το εισόδημα. Στο προτεινόμενο πακέτο οι άμεσοι φόροι δεν είναι προοδευτικοί, κάτι που ουσιαστικά αναιρεί το βασικό λόγο ύπαρξης τους. Συγκεκριμένα, μια χώρα δεν χρειάζεται φόρους στα εισοδήματα και στα κέρδη αν αυτό δεν μειώνει την ανισότητα. Θα μπορούσαμε να καταργήσουμε πλήρως τους φόρους αυτούς και να έχουμε μόνο ένα συντελεστή ΦΠΑ σε όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες, κάτι που σε τελική ανάλυση ισοδυναμεί με ένα κοινό συντελεστή φόρου σε όλα τα εισοδήματα.
Επομένως, για να επανέλθω στο ερώτημα σας, η έννοια της ‘ανάπτυξης της οικονομίας’ δεν έχει νόημα χωρίς την έννοια της ‘κοινωνικής δικαιοσύνης’. Δεν είναι τόσο δύσκολο να έχεις οικονομική ανάπτυξη όσο είναι να το πετύχεις τηρώντας τις βασικές κοινωνικές ισορροπίες. Πιστεύω ότι οι προτάσεις της κυβέρνησης κάπου ξεφεύγουν από αυτές τις ισορροπίες.
Στις προτάσεις που υπέβαλε το ΚΙΣΟΣ τον Απρίλη χαρακτηρίσατε την πρόθεση της Κυβέρνησης να μειώσει τον εταιρικό φόρο ως «κοινωνικά άδικη και οικονομικά άσκοπη». Εντούτοις, η Κυβέρνηση προχώρησε σε σημαντικές μειώσεις της εταιρικής φορολογίας. Εξακολουθείτε να έχετε επιφυλάξεις;
Προτού απαντήσω στην ερώτηση σας πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι τον Απρίλη μιλούσα ως Γραμματέας Οικονομίας και Ανάπτυξης του ΚΙΣΟΣ. Σήμερα δεν έχω αυτή την ιδιότητα και εκφράζω προσωπικές απόψεις που ίσως συμπίπτουν με τις θέσεις του ΚΙΣΟΣ, όμως δεν δεσμεύουν τα συντεταγμένα όργανα του.
Δεν είμαι τόσο βέβαιος ότι οι μειώσεις της εταιρικής φορολογίας είναι ‘σημαντικές’, όπως τις χαρακτηρίζετε, διότι ένα μεγάλο μέρος της μείωσης του εταιρικού φόρου θα το πάρει πίσω η κυβέρνηση σε φορολογία των μερισμάτων. Αυτό είναι ένα έξυπνο λογιστικό ‘τρικ’ για να μείνει ο εταιρικός φόρος στο ψηλότερο δυνατό επίπεδο χωρίς μεγάλες απώλειες εσόδων από την κατάργηση του μειωμένου συντελεστή για τις υπεράκτιες εταιρείες. Τα μερίσματα των υπεράκτιων εταιρειών δεν φορολογούνται, επομένως εξακολουθούν να απολαμβάνουν ένα ‘ευνοϊκό’ φορολογικό καθεστώς, χωρίς αυτό να παραβιάζει τις οδηγίες της ΕΕ.
Επομένως, πρώτα απ’ όλα ας μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας: η μείωση της εταιρικής φορολογίας έγινε για να μη χάσουμε το εύκολο χρήμα από τις υπεράκτιες εταιρείες και όχι για να κάμουμε τις δικές μας επιχειρήσεις πιο ανταγωνιστικές.
Χαρακτήρισα τη μείωση της εταιρικής φορολογίας ως «οικονομικά άσκοπη» διότι η Κύπρος έχει ήδη χαμηλή εταιρική φορολογία σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ, επομένως από αυτή τη σκοπιά δεν χρειάζεται να τη μειώσει ακόμη περισσότερο. Εξάλλου, στο βαθμό που η πρόταση της κυβέρνησης μετατοπίζει το φορολογικό βάρος από τα διανεμηθέντα στα αδιανέμητα κέρδη δυνατόν να βλάψει τις επενδύσεις επειδή τα αδιανέμητα κέρδη είναι βασική πηγή χρηματοδότησης επενδύσεων. Επίσης, χαρακτήρισα τη μείωση της εταιρικής φορολογίας ως «κοινωνικά άδικη» διότι είναι ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που καρπούνται τα κέρδη των εταιρειών. Μια κοινωνία που θέλει να χαρακτηρίζεται κοινωνικά δίκαιη πρέπει να φορολογεί τα κέρδη με ψηλό συντελεστή.
Πιστεύεται ότι τα αναπτυξιακά σχέδια του κράτους μπορεί να επιτευχθούν χωρίς τη μείωση του εταιρικού φόρου;
Η μείωση του εταιρικού φόρου δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε επαρκής προϋπόθεση για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης. Αντίθετα, φοβούμαι ότι η πολιτική χαμηλού εταιρικού φόρου που προτείνει η κυβέρνηση για να μη χάσουμε το ‘εύκολο χρήμα’ από τις υπεράκτιες εταιρείες θα βλάψει μακροχρόνια την οικονομία μας.
Ίσως αυτός ο ισχυρισμός να ακούεται παράλογος, διότι είναι γενικά δεκτό ότι η χαμηλή φορολογία στα κέρδη ενθαρρύνει τις επενδύσεις και, γενικά, την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό όμως είναι αποτέλεσμα επενδύσεων σε σχέδια χαμηλής παραγωγικότητας που δεν είναι βιώσιμα στο καθεστώς υψηλότερου εταιρικού φόρου που ισχύει σε άλλες χώρες. Φυσικά, όσο καιρό διατηρείται η διαφορά στη φορολογία, η χώρα με τη χαμηλή φορολογία επωφελείται, έστω και αν αυτό γίνεται σε βάρος της κοινωνικής δικαιοσύνης, όπως ήδη έχουμε πει.
Τί γίνεται όμως όταν έρθει η ώρα που θα επιβληθεί ένα κατώτατο όριο εταιρικού φόρου σε όλες την ΕΕ, όπως συμβαίνει σήμερα με το ΦΠΑ; Διότι αργά ή γρήγορα αυτό θα συμβεί. Τότε πολλές από τις δικές μας επιχειρήσεις δεν θα μπορούν να επιβιώσουν γιατί δεν αναπτύχθηκαν επειδή ήταν ανταγωνιστικές αλλά λόγω ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης. Με απλά λόγια, ο εφησυχασμός της φορολογικής προστασίας δεν ωφελεί μακροχρόνια την οικονομία. Όσοι θυμούνται τα προβλήματα της Κυπριακής βιομηχανίας από την τελωνειακή ένωση με την Ευρώπη καταλαβαίνουν τί εννοώ.
Είναι με αυτή τη έννοια που χαρακτηρίζω τη μείωση του εταιρικού φόρου άσκοπη. Θα ήταν σκόπιμη αν ο εταιρικός φόρος στην Κύπρο ήταν πιο ψηλός από ότι στις χώρες της ΕΕ ή αν ήταν πιο ψηλός από άλλες φορολογίες (π.χ. το φόρο εισοδήματος). Στην Κύπρο ούτε το ένα ούτε το άλλο συμβαίνει, επομένως μείωση της εταιρικής φορολογίας είναι ένα ‘δώρο’ στους επιχειρηματίες, που δεν το έχουν ανάγκη. Ένα πιο καλό ‘δώρο’ θα ήταν, για παράδειγμα, κρατικές επενδύσεις σε έργα υποδομής που μειώνουν το κόστος παραγωγής, αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα των Κυπριακών επιχειρήσεων και έχουν μακροχρόνια και αειφόρα (sustainable) οφέλη για την οικονομία.
Τον Απρίλη εκτιμήσατε ότι οι φορολογικές προτάσεις του ΚΙΣΟΣ θα κόστιζαν γύρω στα ΛΚ 165 εκατομμύρια στα δημόσια ταμεία, εκ των οποίων τα ΛΚ 90 εκατομμύρια θα επέστρεφαν μέσω του ΦΠΑ. Με αριθμούς, πόσο μεγάλη είναι η απόσταση που σας χωρίζει από τις προτάσεις της Κυβέρνησης;
Από ότι γνωρίζω το ΚΙΣΟΣ μελετά τις φορολογικές προτάσεις της κυβέρνησης, όμως δεν έχει ακόμη αναγγείλει τις θέσεις του. Επομένως, και εδώ πάλι πρέπει να θεωρήσετε ότι εκφράζω τις προσωπικές μου απόψεις.
Πιστεύω ότι το προτεινόμενο πακέτο είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, όσον αφορά τις ελαφρύνσεις των μισθωτών, την πάταξη της φοροδιαφυγής και την εναρμόνιση με την ΕΕ. Όμως χρειάζεται τροποποιήσεις για να είναι πιο προοδευτική η κλιμάκωση του φόρου εισοδήματος και του εταιρικού φόρου, για τους λόγους που εξήγησα πιο πάνω. Η αλλαγή στην κλιμάκωση των συντελεστών στο εισόδημα πρέπει να γίνει χωρίς να αυξηθεί το συνολικό φορολογικό βάρος στους μισθωτούς.
Επίσης η κυβέρνηση χρειάζεται να φανεί γενναιόδωρη στις δαπάνες για κοινωνικές παροχές, ιδιαίτερα σε ότι αφορά χορηγίες για παιδιά και εξαρτώμενα πρόσωπα. Σε αριθμούς, πιστεύω ότι πρέπει να δοθεί χορηγία τουλάχιστον ΛΚ30 μηνιαία για κάθε παιδί ή εξαρτώμενο και 10% αυξήσεις στις συντάξεις και όλα γενικά τα δημόσια βοηθήματα και στον ελάχιστο μισθό. Επίσης πιστεύω ότι χρειάζονται πολλές άλλες διορθώσεις που δυστυχώς εδώ δεν μπορούν να αναπτυχθούν με λεπτομέρειες. Ενδεικτικά αναφέρω ότι πρέπει να μειωθεί δραστικά η φορολογία στα αυτοκίνητα, να αντικατασταθεί το τέλος στις χρηματιστηριακές πράξεις με φορολογία στα κέρδη (με απαλλαγές για μικρά κέρδη, συμψηφισμό ζημιών κλπ) και να περιληφθούν στο πακέτο μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος.
Εκτιμώ ότι για να βελτιωθεί το προτεινόμενο φορολογικό πακέτο και να αποκτήσει ένα κοινωνικά αποδεκτό περιεχόμενο, η κυβέρνηση θα χρειαστεί περίπου ΛΚ50 εκατομμύρια περισσότερα από τα ΛΚ88 εκατομμύρια που σκοπεύει να διαθέσει για αυτό το σκοπό.
ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ
Συμμερίζεστε την άποψη ότι το πακέτο της Κυβέρνησης παραθέτει σοβαρά κίνητρα για μετακίνηση κεφαλαίων από τις καταθέσεις στο χρηματιστήριο;
Δεν καταλαβαίνω που ακριβώς στηρίζετε ένα τέτοιο ισχυρισμό. Αν το στηρίζετε στο ότι θα μειωθεί η φορολογία των κερδών και των μερισμάτων, τότε αυτός δεν ευσταθεί διότι η φορολογία των τόκων στο προτεινόμενο πακέτο είναι μόλις 10%. Επειδή ακριβώς οι τόκοι από τις καταθέσεις θα φορολογούνται με χαμηλότερο συντελεστή από ότι τα μερίσματα από τις μετοχές, υπό κανονικές συνθήκες κάποιος θα περίμενε μετακίνηση κεφαλαίων προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή από το χρηματιστήριο προς τις καταθέσεις.
Από τον Σεπτέμβριο ο Γενικός Δείκτης κέρδισε κοντά στο 40%. Πως εξηγείται αυτή την άνοδο;
Στην οικονομία υπάρχουν ορισμένες μακροχρόνιες οικονομικές σχέσεις από τις οποίες πολύ δύσκολα μπορούν να ξεφύγουν οι δείκτες που τις εκπροσωπούν. Ο δείκτης τιμών του χρηματιστηρίου κέρδισε 40% τους τελευταίους δύο μήνες για τον ίδιο λόγο που έχασε πολλαπλάσια μεγαλύτερο ποσοστό τα τελευταία δύο χρόνια, δηλαδή είχε πέσει σε ένα επίπεδο ασυμβίβαστο με τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα των επιχειρήσεων.
Επίσης, τον τελευταίο καιρό διαισθάνομαι ότι το χρηματιστήριο αρχίζει σιγά-σιγά να αποκτά υγιέστερα χαρακτηριστικά: μια-μια έσκασαν όλες οι μεγάλες φούσκες, τα πολλά παθήματα έγιναν μαθήματα για τους επενδυτές, υπάρχει μια πιο ειλικρινής διάθεση για εμπέδωση των θεσμών και, γενικά, φαίνεται ότι το Κυπριακό χρηματιστήριο οδεύει προς τη σωστή κατεύθυνση.
Βέβαια, όσο καιρό διαρκεί η αγανάκτηση και απογοήτευση του κόσμου για το φιάσκο του 99, θα λείπει το κλίμα εμπιστοσύνης και σταθερότητας που χρειάζεται το χρηματιστήριο για να εκπληρώσει τον πραγματικό ρόλο του. Πρέπει να ομολογήσω ότι κάποτε διερωτούμαι αν θα μπορέσει ποτέ το Κυπριακό χρηματιστήριο να λειτουργήσει σωστά σε μια κοινωνία όπως είναι η δική μας, με τόση αυθαιρεσία του κατεστημένου εμπεδωμένη στους θεσμούς.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Κάποιοι λένε ότι με εξαίρεση κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις η ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου μένει απαθείς στις χρηματοοικονομικές εξελίξεις. Δηλαδή, ότι δεν λαμβάνει μέρος στον ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό διάλογο. Σχολιάστε.
Έχω ακούσει αρκετές φορές ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα στην Κύπρο δεν συμμετέχει στο διάλογο για τα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα του τόπου. Κατ’ αρχήν πιστεύω ότι αυτό δεν είναι απόλυτα σωστό διότι η Κυπριακή κοινωνία δέχεται πολλές επιδράσεις μέσω της διδασκαλίας και της έρευνας που γίνεται στο Πανεπιστήμιο. Το γεγονός ότι ο κοινωνικο-οικονομικός διάλογος σήμερα γίνεται σε ένα πολύ πιο ψηλό επίπεδο και με μεγαλύτερη σοβαρότητα από ότι γινόταν πριν δέκα χρόνια οφείλεται σε κάποιο βαθμό στην ύπαρξη του Πανεπιστημίου.
Επίσης οι Πανεπιστημιακές αρχές ενθαρρύνουν την ακαδημαϊκή κοινότητα να αναλάβει επιστημονικό έργο με ευρύτερη κοινωνική προσφορά. Για παράδειγμα, ένα βασικό κριτήριο στην κατανομή των κονδυλίων για έρευνα είναι ο βαθμός στον οποίο τα αναμενόμενα οφέλη αντανακλούν στην Κυπριακή κοινωνία και η ευρύτερη κοινωνική προσφορά λαμβάνεται υπόψη στην αξιολόγηση των Τμημάτων του Πανεπιστημίου. Επίσης πρόσφατα έχουν δημιουργηθεί δύο ερευνητικές μονάδες σε θέματα οικονομικών και χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο.
Βέβαια, παραμένει το γεγονός ότι οι επιδράσεις του Πανεπιστημίου στην κοινωνία είναι κυρίως έμμεσες και, πράγματι, πολύ λίγοι ακαδημαϊκοί παρεμβαίνουν παίρνουν μέρος στον ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό διάλογο. Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται σε δύο λόγους.
· Πρώτον, οι πλείστοι ακαδημαϊκοί στο Κυπριακό Πανεπιστήμιο είναι νέοι σε ηλικία (όπως είναι και το ίδιο το Πανεπιστήμιο) και έχουν στραμμένη όλη την προσοχή τους στην παραγωγή ακαδημαϊκού έργου που θα τους δώσει τη δυνατότητα ανέλιξης. Αυτό δείχνει, αν θέλετε, τα ψηλά ακαδημαϊκά επίπεδα του Πανεπιστημίου μας.
· Δεύτερον, οι ακαδημαϊκή κοινότητα δεν είναι ένα συνδικαλιστικό κίνημα ή ένα πολιτικό κόμμα για να ασκήσει πιέσεις ώστε να ακουστούν οι απόψεις της. Τα υπάρχοντα στεγανά στην Κυπριακή κοινωνία κάμνουν πολύ δύσκολη την εμπλοκή νέων ανθρώπων με σύγχρονες αντιλήψεις στον κοινωνικό διάλογο.
Επομένως, η ευρύτερη, πιο άμεση και πιο δυναμική συμμετοχή των ακαδημαϊκών στα κοινά είναι θέμα χρόνου. Η πολιτειακή ηγεσία μπορεί να επισπεύσει αυτή τη διαδικασία με ‘ανοίγματα’ που να ενθαρρύνουν τους ακαδημαϊκούς προς αυτήν την κατεύθυνση, όμως δεν νομίζω ότι αυτό είναι στις προτεραιότητες της.
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΡΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η φορολογικές μεταρρυθμίσεις που προτείνει θα ενισχύσουν την ανάπτυξη της Οικονομίας. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη;
Ο ισχυρισμός ότι οι προτεινόμενες φορολογικές μεταρρυθμίσεις θα ενισχύσουν την ανάπτυξη της οικονομίας στηρίζεται κυρίως στο ότι μειώνουν τους άμεσους φόρους, δηλαδή τους φόρους στο εισόδημα από εργασία και στα κέρδη των επιχειρήσεων. Αυτό αναμένεται να έχει θετική επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα αφού η αμοιβή της εργασίας και της επένδυσης τώρα θα είναι μεγαλύτερη.
Αυτό είναι σωστό, όμως δεν είναι αρκετό γιατί ένα φορολογικό σύστημα πρέπει επίσης να είναι ‘προοδευτικό’, δηλαδή να φορολογεί τα ψηλότερα εισοδήματα με ψηλότερο συντελεστή. Κατά κανόνα, αυτό γίνεται με τους άμεσους φόρους, αφού ο ΦΠΑ και οι άλλοι φόροι στην κατανάλωση δεν μπορούν να διαφοροποιηθούν ανάλογα με το εισόδημα. Στο προτεινόμενο πακέτο οι άμεσοι φόροι δεν είναι προοδευτικοί, κάτι που ουσιαστικά αναιρεί το βασικό λόγο ύπαρξης τους. Συγκεκριμένα, μια χώρα δεν χρειάζεται φόρους στα εισοδήματα και στα κέρδη αν αυτό δεν μειώνει την ανισότητα. Θα μπορούσαμε να καταργήσουμε πλήρως τους φόρους αυτούς και να έχουμε μόνο ένα συντελεστή ΦΠΑ σε όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες, κάτι που σε τελική ανάλυση ισοδυναμεί με ένα κοινό συντελεστή φόρου σε όλα τα εισοδήματα.
Επομένως, για να επανέλθω στο ερώτημα σας, η έννοια της ‘ανάπτυξης της οικονομίας’ δεν έχει νόημα χωρίς την έννοια της ‘κοινωνικής δικαιοσύνης’. Δεν είναι τόσο δύσκολο να έχεις οικονομική ανάπτυξη όσο είναι να το πετύχεις τηρώντας τις βασικές κοινωνικές ισορροπίες. Πιστεύω ότι οι προτάσεις της κυβέρνησης κάπου ξεφεύγουν από αυτές τις ισορροπίες.
Στις προτάσεις που υπέβαλε το ΚΙΣΟΣ τον Απρίλη χαρακτηρίσατε την πρόθεση της Κυβέρνησης να μειώσει τον εταιρικό φόρο ως «κοινωνικά άδικη και οικονομικά άσκοπη». Εντούτοις, η Κυβέρνηση προχώρησε σε σημαντικές μειώσεις της εταιρικής φορολογίας. Εξακολουθείτε να έχετε επιφυλάξεις;
Προτού απαντήσω στην ερώτηση σας πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι τον Απρίλη μιλούσα ως Γραμματέας Οικονομίας και Ανάπτυξης του ΚΙΣΟΣ. Σήμερα δεν έχω αυτή την ιδιότητα και εκφράζω προσωπικές απόψεις που ίσως συμπίπτουν με τις θέσεις του ΚΙΣΟΣ, όμως δεν δεσμεύουν τα συντεταγμένα όργανα του.
Δεν είμαι τόσο βέβαιος ότι οι μειώσεις της εταιρικής φορολογίας είναι ‘σημαντικές’, όπως τις χαρακτηρίζετε, διότι ένα μεγάλο μέρος της μείωσης του εταιρικού φόρου θα το πάρει πίσω η κυβέρνηση σε φορολογία των μερισμάτων. Αυτό είναι ένα έξυπνο λογιστικό ‘τρικ’ για να μείνει ο εταιρικός φόρος στο ψηλότερο δυνατό επίπεδο χωρίς μεγάλες απώλειες εσόδων από την κατάργηση του μειωμένου συντελεστή για τις υπεράκτιες εταιρείες. Τα μερίσματα των υπεράκτιων εταιρειών δεν φορολογούνται, επομένως εξακολουθούν να απολαμβάνουν ένα ‘ευνοϊκό’ φορολογικό καθεστώς, χωρίς αυτό να παραβιάζει τις οδηγίες της ΕΕ.
Επομένως, πρώτα απ’ όλα ας μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας: η μείωση της εταιρικής φορολογίας έγινε για να μη χάσουμε το εύκολο χρήμα από τις υπεράκτιες εταιρείες και όχι για να κάμουμε τις δικές μας επιχειρήσεις πιο ανταγωνιστικές.
Χαρακτήρισα τη μείωση της εταιρικής φορολογίας ως «οικονομικά άσκοπη» διότι η Κύπρος έχει ήδη χαμηλή εταιρική φορολογία σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ, επομένως από αυτή τη σκοπιά δεν χρειάζεται να τη μειώσει ακόμη περισσότερο. Εξάλλου, στο βαθμό που η πρόταση της κυβέρνησης μετατοπίζει το φορολογικό βάρος από τα διανεμηθέντα στα αδιανέμητα κέρδη δυνατόν να βλάψει τις επενδύσεις επειδή τα αδιανέμητα κέρδη είναι βασική πηγή χρηματοδότησης επενδύσεων. Επίσης, χαρακτήρισα τη μείωση της εταιρικής φορολογίας ως «κοινωνικά άδικη» διότι είναι ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που καρπούνται τα κέρδη των εταιρειών. Μια κοινωνία που θέλει να χαρακτηρίζεται κοινωνικά δίκαιη πρέπει να φορολογεί τα κέρδη με ψηλό συντελεστή.
Πιστεύεται ότι τα αναπτυξιακά σχέδια του κράτους μπορεί να επιτευχθούν χωρίς τη μείωση του εταιρικού φόρου;
Η μείωση του εταιρικού φόρου δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε επαρκής προϋπόθεση για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης. Αντίθετα, φοβούμαι ότι η πολιτική χαμηλού εταιρικού φόρου που προτείνει η κυβέρνηση για να μη χάσουμε το ‘εύκολο χρήμα’ από τις υπεράκτιες εταιρείες θα βλάψει μακροχρόνια την οικονομία μας.
Ίσως αυτός ο ισχυρισμός να ακούεται παράλογος, διότι είναι γενικά δεκτό ότι η χαμηλή φορολογία στα κέρδη ενθαρρύνει τις επενδύσεις και, γενικά, την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό όμως είναι αποτέλεσμα επενδύσεων σε σχέδια χαμηλής παραγωγικότητας που δεν είναι βιώσιμα στο καθεστώς υψηλότερου εταιρικού φόρου που ισχύει σε άλλες χώρες. Φυσικά, όσο καιρό διατηρείται η διαφορά στη φορολογία, η χώρα με τη χαμηλή φορολογία επωφελείται, έστω και αν αυτό γίνεται σε βάρος της κοινωνικής δικαιοσύνης, όπως ήδη έχουμε πει.
Τί γίνεται όμως όταν έρθει η ώρα που θα επιβληθεί ένα κατώτατο όριο εταιρικού φόρου σε όλες την ΕΕ, όπως συμβαίνει σήμερα με το ΦΠΑ; Διότι αργά ή γρήγορα αυτό θα συμβεί. Τότε πολλές από τις δικές μας επιχειρήσεις δεν θα μπορούν να επιβιώσουν γιατί δεν αναπτύχθηκαν επειδή ήταν ανταγωνιστικές αλλά λόγω ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης. Με απλά λόγια, ο εφησυχασμός της φορολογικής προστασίας δεν ωφελεί μακροχρόνια την οικονομία. Όσοι θυμούνται τα προβλήματα της Κυπριακής βιομηχανίας από την τελωνειακή ένωση με την Ευρώπη καταλαβαίνουν τί εννοώ.
Είναι με αυτή τη έννοια που χαρακτηρίζω τη μείωση του εταιρικού φόρου άσκοπη. Θα ήταν σκόπιμη αν ο εταιρικός φόρος στην Κύπρο ήταν πιο ψηλός από ότι στις χώρες της ΕΕ ή αν ήταν πιο ψηλός από άλλες φορολογίες (π.χ. το φόρο εισοδήματος). Στην Κύπρο ούτε το ένα ούτε το άλλο συμβαίνει, επομένως μείωση της εταιρικής φορολογίας είναι ένα ‘δώρο’ στους επιχειρηματίες, που δεν το έχουν ανάγκη. Ένα πιο καλό ‘δώρο’ θα ήταν, για παράδειγμα, κρατικές επενδύσεις σε έργα υποδομής που μειώνουν το κόστος παραγωγής, αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα των Κυπριακών επιχειρήσεων και έχουν μακροχρόνια και αειφόρα (sustainable) οφέλη για την οικονομία.
Τον Απρίλη εκτιμήσατε ότι οι φορολογικές προτάσεις του ΚΙΣΟΣ θα κόστιζαν γύρω στα ΛΚ 165 εκατομμύρια στα δημόσια ταμεία, εκ των οποίων τα ΛΚ 90 εκατομμύρια θα επέστρεφαν μέσω του ΦΠΑ. Με αριθμούς, πόσο μεγάλη είναι η απόσταση που σας χωρίζει από τις προτάσεις της Κυβέρνησης;
Από ότι γνωρίζω το ΚΙΣΟΣ μελετά τις φορολογικές προτάσεις της κυβέρνησης, όμως δεν έχει ακόμη αναγγείλει τις θέσεις του. Επομένως, και εδώ πάλι πρέπει να θεωρήσετε ότι εκφράζω τις προσωπικές μου απόψεις.
Πιστεύω ότι το προτεινόμενο πακέτο είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, όσον αφορά τις ελαφρύνσεις των μισθωτών, την πάταξη της φοροδιαφυγής και την εναρμόνιση με την ΕΕ. Όμως χρειάζεται τροποποιήσεις για να είναι πιο προοδευτική η κλιμάκωση του φόρου εισοδήματος και του εταιρικού φόρου, για τους λόγους που εξήγησα πιο πάνω. Η αλλαγή στην κλιμάκωση των συντελεστών στο εισόδημα πρέπει να γίνει χωρίς να αυξηθεί το συνολικό φορολογικό βάρος στους μισθωτούς.
Επίσης η κυβέρνηση χρειάζεται να φανεί γενναιόδωρη στις δαπάνες για κοινωνικές παροχές, ιδιαίτερα σε ότι αφορά χορηγίες για παιδιά και εξαρτώμενα πρόσωπα. Σε αριθμούς, πιστεύω ότι πρέπει να δοθεί χορηγία τουλάχιστον ΛΚ30 μηνιαία για κάθε παιδί ή εξαρτώμενο και 10% αυξήσεις στις συντάξεις και όλα γενικά τα δημόσια βοηθήματα και στον ελάχιστο μισθό. Επίσης πιστεύω ότι χρειάζονται πολλές άλλες διορθώσεις που δυστυχώς εδώ δεν μπορούν να αναπτυχθούν με λεπτομέρειες. Ενδεικτικά αναφέρω ότι πρέπει να μειωθεί δραστικά η φορολογία στα αυτοκίνητα, να αντικατασταθεί το τέλος στις χρηματιστηριακές πράξεις με φορολογία στα κέρδη (με απαλλαγές για μικρά κέρδη, συμψηφισμό ζημιών κλπ) και να περιληφθούν στο πακέτο μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος.
Εκτιμώ ότι για να βελτιωθεί το προτεινόμενο φορολογικό πακέτο και να αποκτήσει ένα κοινωνικά αποδεκτό περιεχόμενο, η κυβέρνηση θα χρειαστεί περίπου ΛΚ50 εκατομμύρια περισσότερα από τα ΛΚ88 εκατομμύρια που σκοπεύει να διαθέσει για αυτό το σκοπό.
ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ
Συμμερίζεστε την άποψη ότι το πακέτο της Κυβέρνησης παραθέτει σοβαρά κίνητρα για μετακίνηση κεφαλαίων από τις καταθέσεις στο χρηματιστήριο;
Δεν καταλαβαίνω που ακριβώς στηρίζετε ένα τέτοιο ισχυρισμό. Αν το στηρίζετε στο ότι θα μειωθεί η φορολογία των κερδών και των μερισμάτων, τότε αυτός δεν ευσταθεί διότι η φορολογία των τόκων στο προτεινόμενο πακέτο είναι μόλις 10%. Επειδή ακριβώς οι τόκοι από τις καταθέσεις θα φορολογούνται με χαμηλότερο συντελεστή από ότι τα μερίσματα από τις μετοχές, υπό κανονικές συνθήκες κάποιος θα περίμενε μετακίνηση κεφαλαίων προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή από το χρηματιστήριο προς τις καταθέσεις.
Από τον Σεπτέμβριο ο Γενικός Δείκτης κέρδισε κοντά στο 40%. Πως εξηγείται αυτή την άνοδο;
Στην οικονομία υπάρχουν ορισμένες μακροχρόνιες οικονομικές σχέσεις από τις οποίες πολύ δύσκολα μπορούν να ξεφύγουν οι δείκτες που τις εκπροσωπούν. Ο δείκτης τιμών του χρηματιστηρίου κέρδισε 40% τους τελευταίους δύο μήνες για τον ίδιο λόγο που έχασε πολλαπλάσια μεγαλύτερο ποσοστό τα τελευταία δύο χρόνια, δηλαδή είχε πέσει σε ένα επίπεδο ασυμβίβαστο με τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα των επιχειρήσεων.
Επίσης, τον τελευταίο καιρό διαισθάνομαι ότι το χρηματιστήριο αρχίζει σιγά-σιγά να αποκτά υγιέστερα χαρακτηριστικά: μια-μια έσκασαν όλες οι μεγάλες φούσκες, τα πολλά παθήματα έγιναν μαθήματα για τους επενδυτές, υπάρχει μια πιο ειλικρινής διάθεση για εμπέδωση των θεσμών και, γενικά, φαίνεται ότι το Κυπριακό χρηματιστήριο οδεύει προς τη σωστή κατεύθυνση.
Βέβαια, όσο καιρό διαρκεί η αγανάκτηση και απογοήτευση του κόσμου για το φιάσκο του 99, θα λείπει το κλίμα εμπιστοσύνης και σταθερότητας που χρειάζεται το χρηματιστήριο για να εκπληρώσει τον πραγματικό ρόλο του. Πρέπει να ομολογήσω ότι κάποτε διερωτούμαι αν θα μπορέσει ποτέ το Κυπριακό χρηματιστήριο να λειτουργήσει σωστά σε μια κοινωνία όπως είναι η δική μας, με τόση αυθαιρεσία του κατεστημένου εμπεδωμένη στους θεσμούς.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Κάποιοι λένε ότι με εξαίρεση κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις η ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου μένει απαθείς στις χρηματοοικονομικές εξελίξεις. Δηλαδή, ότι δεν λαμβάνει μέρος στον ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό διάλογο. Σχολιάστε.
Έχω ακούσει αρκετές φορές ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα στην Κύπρο δεν συμμετέχει στο διάλογο για τα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα του τόπου. Κατ’ αρχήν πιστεύω ότι αυτό δεν είναι απόλυτα σωστό διότι η Κυπριακή κοινωνία δέχεται πολλές επιδράσεις μέσω της διδασκαλίας και της έρευνας που γίνεται στο Πανεπιστήμιο. Το γεγονός ότι ο κοινωνικο-οικονομικός διάλογος σήμερα γίνεται σε ένα πολύ πιο ψηλό επίπεδο και με μεγαλύτερη σοβαρότητα από ότι γινόταν πριν δέκα χρόνια οφείλεται σε κάποιο βαθμό στην ύπαρξη του Πανεπιστημίου.
Επίσης οι Πανεπιστημιακές αρχές ενθαρρύνουν την ακαδημαϊκή κοινότητα να αναλάβει επιστημονικό έργο με ευρύτερη κοινωνική προσφορά. Για παράδειγμα, ένα βασικό κριτήριο στην κατανομή των κονδυλίων για έρευνα είναι ο βαθμός στον οποίο τα αναμενόμενα οφέλη αντανακλούν στην Κυπριακή κοινωνία και η ευρύτερη κοινωνική προσφορά λαμβάνεται υπόψη στην αξιολόγηση των Τμημάτων του Πανεπιστημίου. Επίσης πρόσφατα έχουν δημιουργηθεί δύο ερευνητικές μονάδες σε θέματα οικονομικών και χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο.
Βέβαια, παραμένει το γεγονός ότι οι επιδράσεις του Πανεπιστημίου στην κοινωνία είναι κυρίως έμμεσες και, πράγματι, πολύ λίγοι ακαδημαϊκοί παρεμβαίνουν παίρνουν μέρος στον ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό διάλογο. Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται σε δύο λόγους.
· Πρώτον, οι πλείστοι ακαδημαϊκοί στο Κυπριακό Πανεπιστήμιο είναι νέοι σε ηλικία (όπως είναι και το ίδιο το Πανεπιστήμιο) και έχουν στραμμένη όλη την προσοχή τους στην παραγωγή ακαδημαϊκού έργου που θα τους δώσει τη δυνατότητα ανέλιξης. Αυτό δείχνει, αν θέλετε, τα ψηλά ακαδημαϊκά επίπεδα του Πανεπιστημίου μας.
· Δεύτερον, οι ακαδημαϊκή κοινότητα δεν είναι ένα συνδικαλιστικό κίνημα ή ένα πολιτικό κόμμα για να ασκήσει πιέσεις ώστε να ακουστούν οι απόψεις της. Τα υπάρχοντα στεγανά στην Κυπριακή κοινωνία κάμνουν πολύ δύσκολη την εμπλοκή νέων ανθρώπων με σύγχρονες αντιλήψεις στον κοινωνικό διάλογο.
Επομένως, η ευρύτερη, πιο άμεση και πιο δυναμική συμμετοχή των ακαδημαϊκών στα κοινά είναι θέμα χρόνου. Η πολιτειακή ηγεσία μπορεί να επισπεύσει αυτή τη διαδικασία με ‘ανοίγματα’ που να ενθαρρύνουν τους ακαδημαϊκούς προς αυτήν την κατεύθυνση, όμως δεν νομίζω ότι αυτό είναι στις προτεραιότητες της.
3287.99
1275.09
