Α. Νεοφύτου: Ξένες επενδύσεις ναι, με μετρητά, όμως

Σαφή πολιτικό μήνυμα στους επίδοξους αγοραστές κυπριακών τραπεζών στέλνει σε συνέντευξη του στη StockWatch, ο αναπληρωτής πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού, Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο κ. Νεοφύτου εμφανίζεται υπέρμαχος των ξένων επενδύσεων, αλλά μόνο όταν γίνονται με μετρητά. Στη συνέντευξη ο κ. Νεοφύτου μιλά εκτενώς για τις τραπεζικές εξελίξεις, για την οικονομική πολιτική του Τάσσου Παπαδόπουλου, και για το δημόσιο. Κατηγορεί το ΑΚΕΛ για διπλοπροσωπία και το προκαλεί να επενδύσει στις κυπριακές τράπεζες, αν θέλει να μείνουν κυπριακές.

Του Σωκράτη Ιωακείμ

ΟΝΕ με αύξηση εσόδων

Ερ.: Κύριε Νεοφύτου, η κυπριακή οικονομία είναι με το ένα πόδι στο κατώφλι της ΟΝΕ. Θεωρείτε πετυχημένη την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης;

Απ.: Καταρχήν θα πρέπει να σημειώσουμε τη σημαντική βελτίωση των δημόσιων οικονομικών, την οποία δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς γιατί είναι ένα γεγονός. Όμως, την ίδια στιγμή πρέπει να αναλύσουμε το ποιοι ήταν οι κύριοι λόγοι αυτής της βελτίωσης. Πρώτον τα σημαντικά έσοδα από τη φορολογική αμνηστία, δεύτερο οι σημαντικές μειώσεις στις αμυντικές δαπάνες και τρίτον η επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης. Σε αυτά τα ζητήματα και ιδιαίτερα στο θέμα της επέκτασης του ορίου αφυπηρέτησης, ο ΔΗΣΥ στήριξε την κυβέρνηση, σε αντίθεση με το μεγαλύτερο κόμμα της συγκυβέρνησης το ΑΚΕΛ. Επιπλέον η φορολογική αμνηστία, έγινε μετά από δική μας πρωτοβουλία και με δισταγμούς που εκφράστηκαν κυρίως από το ΑΚΕΛ.

Αυτά που έγιναν όμως δεν επαρκούν, καθώς, έχουμε ενώπιον μας σημαντικούς κινδύνους, όπως είναι το ασφαλιστικό και οι αυξανόμενες δαπάνες στον τομέα της υγείας. Σε αυτά τα ζητήματα δεν είδαμε ουσιαστικές τομές, ότι διαβλέπουμε προθέσεις πολιτικές προς αυτή την κατεύθυνση.

Ερ.: Πάντως, όταν ο ΔΗΣΥ έφυγε από την κυβέρνηση άφησε έλλειμμα 6,3% του ΑΕΠ. Σήμερα είναι κοντά στο 1% και έχει συνεχώς πτωτικές τάσεις. Τι πήγε λάθος κατά τη δική σας διακυβέρνηση;

Απ.: Αυτός ο ισχυρισμός, είναι ένα τεράστιο λάθος. Το δημοσιονομικό έλλειμμα στο τέλος του 2002 βρισκόταν κοντά στο 3%. Ο ΔΗΣΥ αποχώρησε από την κυβέρνηση το Φεβρουάριο του 2003. Πως μπορεί κάποιοι να του φορτώνουν την αύξηση του ελλείμματος; To έλλειμμα του 6,3% ήταν στο τέλος του 2003. Δημιουργήθηκε ένας μύθος, μέσα από τη γνωστή φιλοσοφία, ότι όταν επαναλαμβάνεις μια κουβέντα εκατό φορές, στο τέλος την πιστεύεις και ο ίδιος. Άρα πως είναι δυνατόν, το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2003 να χρεώνεται στην κυβέρνηση Κληρίδη;

Ερ.: Θα μπορούσε ωστόσο να ισχυριστεί κάποιος ότι οφείλεται στους προϋπολογισμούς που ετοίμασε η δική σας κυβέρνηση.

Απ.: Η προηγούμενη κυβέρνηση όταν ετοίμαζε τον κρατικό προϋπολογισμό του 2003, ήταν κυβέρνηση μειοψηφίας στη Βουλή. Όλα τα κόμματα όμως υπερψήφισαν αυτό τον προϋπολογισμό. Ξεχνάμε φαίνεται ότι από την πρωτοποριακή φορολογική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης Κληρίδη, η πολιτική μας θέση ήταν ότι έπρεπε οι επιπτώσεις οι δημοσιονομικές να ήταν μηδενικές. Άρα έπρεπε τα οποιαδήποτε αντισταθμιστικά να μην υπέρβαιναν τα επιπρόσθετα έσοδα, λόγω και της αύξησης του ΦΠΑ και των άλλων φορολογικών μεταρρυθμίσεων.

Οι έχοντες και τότε την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, νομιζόμενοι ότι πάντα θα βρισκόντουσαν εις θέση να κρίνουν τους άλλους, προχώρησαν σε μία κούρσα ποιος θα πλειοδοτήσει περισσότερο, με αποτέλεσμα στον προϋπολογισμό του 2003 μπήκαν τέτοια επαναλαμβανόμενα ποσά για αντισταθμιστικά που εκτόξευσαν το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 6,3%.

Ευθύνεται ο ΔΗΣΥ για τις τροπολογίες που έκανε το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ; Σίγουρα είναι επιτυχία η μείωση του ελλείμματος, αλλά σκεφτείτε πως θα ήταν η κατάσταση αν εμείς συμπεριφερόμασταν όπως οι τότε αντιπολιτευόμενοι.

Λαϊκή Δεξιά

Ερ.: Υπάρχουν αρκετές φωνές εντός του ΔΗΣΥ που ζητούν πρόσθετες κοινωνικές παροχές. Μήπως θα ήταν καλύτερα τα χρήματα αυτά να επενδυθούν σε αναπτυξιακά έργα;

Απ.: Όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να έχουμε ένα κράτος κοινωνικά ευαίσθητο και το πως μπορούμε να υλοποιήσουμε μέσα από προγράμματα αυτή μας την κοινωνική ευαισθησία. Για να το πετύχεις, πρέπει να έχεις ένα κράτος που θα έχει μια εύρωστη οικονομία. Εδώ είναι οι διακριτές διαφορές δύο οικονομικών σχολών. Η μία που λέει ότι για να έχω έσοδα ως κράτος πρέπει να αυξάνω τα τέλη, και τους φόρους έμμεσους και άμεσους για να κάνω κοινωνική πολιτική. Αυτή είναι μια προσέγγιση αριστερών αντιλήψεων.

Απέναντι σε αυτή την προσέγγιση, βρίσκεται η προσέγγιση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Αυτή η προσέγγιση λέει ότι για να έχεις ανάπτυξη πρέπει να δώσεις κίνητρα. Αυτά τα κίνητρα έρχονται μέσω της μείωσης των φορολογιών, που προσελκύουν ξένες επενδύσεις και κεφάλαια, δημιουργούν ανάπτυξη της οικονομίας, και μέσα από αυτή την ανάπτυξη το κράτος έχει περισσότερα έσοδα και μπορεί να ασκεί κοινωνική πολιτική. Επίσης πρέπει να δούμε το κατά πόσον θέλουμε ένα κράτος επιχειρηματία ή ένα κράτος ρυθμιστή, που μέσα από τις ευελιξίες του, θα μπορεί να δίνει κοινωνικές παροχές.

Ο ΔΗΣΥ είναι ενάντια στο κράτος επιχειρηματία και είμαστε ενάντια σε προτάσεις για αυξήσεις φόρων, είτε αυτοί λέγονται έμμεσοι ή άμεσοι. Θεωρούμε ότι αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη της οικονομίας.

Φιλελεύθερη Δεξιά

Ερ.: Μιλάτε τακτικά για μεταρρυθμίσεις. Τι θα κάνατε διαφορετικά αν ήσασταν κυβέρνηση;

Απ.: Θα πω ένα απλό παράδειγμα που αφορά την ΑΤΗΚ. Το 2002, είχε πλεονάσματα της τάξης των £70-80 εκ. κέρδη κάθε χρόνο. Σήμερα, αυτά τα κέρδη συρρικνώθηκαν στα £20-25 εκ. Σημειώθηκε δηλαδή απώλεια £50 εκ. πλεονασμάτων το χρόνο. Ξέρετε τι μείωση στην αξία του Οργανισμού είναι αυτή; Αν δεν γίνει μετοχοποίηση, σε 3-4 χρόνια η ΑΤΗΚ θα αρχίσει να καταγράφει ζημιές και αυτό είναι λυπηρό.

Ερ.: Προτείνετε να γίνει απευθείας ιδιωτικοποίηση των ημικρατικών οργανισμών;

Απ.: Όχι, η θέση μας είναι να γίνει πρώτα μετοχοποίηση για να πάρουν ευελιξία και να λειτουργούν ως οργανισμοί ιδιωτικού δικαίου και δεύτερο έχουμε την άποψη ότι μπορεί ένα μέρος του μετοχικού κεφαλαίου να δοθεί σε στρατηγικούς επενδυτές που έχουν τεχνογνωσία και δυνατότητα να επεκτείνουν τις δραστηριότητες. Ταυτόχρονα το κράτος θα έχει ένα σημαντικό ποσοστό σε αυτούς τους οργανισμούς και την ίδια στιγμή θα βάλει σημαντικά έσοδα στα ταμεία του. Στα ταμεία συντάξεων των ημικρατικών υπάρχει σοβαρό πρόβλημα τώρα, και αν δεν επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους οι οργανισμοί, δυστυχώς σε λίγα χρόνια θα ζήσουμε περιόδους, παρόμοιες με αυτές που ζήσαμε με τις Κυπριακές Αερογραμμές. Όταν για κάθε £100 που πληρώνει για μισθούς χρειάζεται να βάλει στην πάντα £42 για ασφαλιστικά κάθε χρόνο, πόσο θα αντέξει αυτός ο οργανισμός;

Να ένας ελέφαντας... στο δωμάτιο

Ερ.: Χρειάζεται αναδόμηση η δημόσια υπηρεσία;

Απ.: Οπωσδήποτε (γέλια). Πρέπει να γίνει αύξηση της παραγωγικότητας, του ωραρίου και της ευελιξίας στη μετάταξη εργαζομένων. Πρέπει να γίνει ένας σοβαρός κοινωνικός διάλογος με όλο το σεβασμό προς το συνδικαλιστικό κίνημα. Το ίδιο πρέπει να γίνει και με το τραπεζικό μας σύστημα. Βρισκόμαστε σε ένα μεγάλο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον και την ώρα των συναλλαγών των χρηματιστηρίων στην Κεντρική Ευρώπη να μην μπορεί κανείς να κάνει μία πράξη. Να μην αναφερθώ και στο παράδειγμα των ΗΠΑ όπου έχουμε διαφορά επτά ωρών.

Ερ.: Το 99% των δημοσίων αξιολογούνται με άριστα. Ξεκίνησε πριν πέντε χρόνια μια προσπάθεια αλλαγής του τρόπου αξιολόγησης. Δεν ακούσαμε το ΔΗΣΥ να φωνάζει που δεν προχώρησε. Τελικά όλοι βολευόμαστε με την παρούσα κατάσταση;

Απ.: Όχι, έχουμε απόψεις και θέσεις τις οποίες πάντα εκφράζουμε. Δυστυχώς όμως μπορεί να μην παίρνουν την ανάλογη προβολή από τα ΜΜΕ.

Ερ.: Είναι μονόδρομος η αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης για υπαλλήλους ημικρατικών οργανισμών και για εκπαιδευτικούς;

Απ.: Ασφαλώς και είναι μονόδρομος. Από τη στιγμή που αποφασίστηκε το 63ο έτος πρέπει να καλύψει τον ευρύτερο δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα. Πρέπει όμως η κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της και να μην αντιπολιτεύεται τον εαυτό της. Δεν μπορεί η κυβέρνηση να δεσμεύεται ενώπιον της ΕΕ για το 63ο και το ΑΚΕΛ να είναι στους δρόμους με τα Εδονόπουλα ενάντια στην πολιτική που οι ίδιοι οι υπουργοί του έχουν υπερψηφίσει στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Ερ.: Θεωρείτε λογικό να υπάρχει ετήσια αύξηση 7-9% στις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων; Να είναι δηλαδή οι αυξήσεις των συνταξιούχων του δημοσίου μεγαλύτερες από ότι τις αυξήσεις των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα;

Απ.: Υπάρχει μεγάλο χάσμα και μιλάμε για ρουσφέτι, αυτό το στίγμα της κυπριακής κοινωνίας. Ωσότου υπάρχει χάσμα μεταξύ μισθοδοσίας, ασφάλειας εργασίας, ωραρίου και συνταξιοδοτικών ωφελημάτων, όλοι θα θέλουν να πάρουν το χρυσό εισιτήριο εισδοχής στη δημόσια υπηρεσία. Επειδή δεν μπορούν να μπουν όλοι γίνεται συνωστισμός, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν παράπλευρες και μη σωστές μεθόδους. Το ρουσφέτι αποτελεί καρκίνωμα της κυπριακής κοινωνίας.

ΤΚΑ: Αποδόσεις 8-9%

Ερ.: To TKA θα μπει σύντομα σε ελλείμματα. Ποιες είναι οι εισηγήσεις του ΔΗΣΥ για τη βιωσιμότητα του ΤΚΑ;

Απ.: Χρειάζεται ένας σοβαρός πολιτικός και κοινωνικός διάλογος. Η κυβέρνηση πρέπει να ξεκαθαρίσει αν θα κάνει βιώσιμο το ταμείο ή αν θα είναι ο εύκολος στόχος για εσωτερικό δανεισμό. Δεν μπορεί το κράτος να χρωστά στο Ταμείο £3,4 δισ. με επιτόκιο 0,5% κάτω από το βασικό. Πρέπει να συζητηθούν επίσης τα θέματα εισφορών του ορίου αφυπηρέτησης, να δούμε ποιοι είναι αυτοί που δεν πληρώνουν Κοινωνικές Ασφαλίσεις και ποιοι χρωστούν λεφτά στο Ταμείο.

Παλιά τα ταμεία είχαν απόδοση 8%. Η περίοδος αυτή ανήκει στο παρελθόν και είναι ανεπιστρεπτί. Άρα πρέπει να σκεφτούμε τρόπους διαχείρισης αυτών των ταμείων. Το ΤΚΑ για είναι βιώσιμο θέλει μίνιμουμ αποδόσεις των 8-9%, άρα δεν μας ικανοποιούν καθόλου οι αποδόσεις των χρεογράφων.

Ερ.: Το ΚΕΒΕ προτείνει επένδυση μέχρι και 20% του αποθεματικού σε άλλες μορφές επένδυσης. Συμφωνείτε;

Απ.: Χρειάζεται σοβαρή μελέτη και πρώτιστα πρέπει να πάρουμε εμπειρίες από άλλες χώρες. Δεν θα ανακαλύψουμε εμείς τον τροχό στην Κύπρο.

Ερ.: To ΧΑΚ το 2006 σημείωσε άνοδο 125.4%. Πιστεύετε ότι μέρος των αποθεματικών του ταμείου έπρεπε να επενδυθεί σε μετοχές;

Απ.: Ο κόσμος έχει τραυματικές εμπειρίες από το χρηματιστήριο και χρειάζεται προσοχή. Όμως το θέμα των επενδύσεων του ΤΚΑ, πρέπει να είναι αποτέλεσμα μελέτης από σοβαρούς οίκους, που έχουν παγκόσμια εμπειρία σε αυτά τα ζητήματα. Μόνο από έσοδα και από καταθέσεις δεν είναι λύση αυτού του προβλήματος.

Ερ.: Αν κάποιος μεγάλος fund manager του εξωτερικού εγγυόταν αποδόσεις για το ταμείο, θα ήσασταν ενάντια στο να επενδυθούν κάποια χρήματα σε μετοχές;

Απ.: Μπορεί να γίνουν επενδύσεις σε άλλα μεγάλα χρηματιστήρια του εξωτερικού. Μετά από κάποια μελέτη όλα τα ενδεχόμενα τα συζητάμε. Εγώ, δεν είμαι ειδικός σε αυτά τα ζητήματα, αλλά εάν το ΤΚΑ επένδυε στη γη τα τελευταία πέντε χρόνια ένα άλφα ποσό, η απόδοση του θα ήταν υπερδιπλάσια σήμερα. Στα χρηματιστήρια αξίας γης ουδέποτε μειώθηκε η αξία των ακινήτων τα τελευταία 20 χρόνια.

Cash is king

Ερ.: Υπάρχει το επιχείρημα ότι δεν πρέπει να χαθεί η κυπριακότητα των τραπεζών. Συμφωνείτε;

Απ.: Είναι λάθος σε μία ευρωπαϊκή χώρα, να μας διακατέχει οικονομικός εθνικισμός, γιατί δεν συνάδει με τη σύγχρονη εποχή. Είναι ανεπιθύμητο το να βγαίνει προς τα έξω ότι δεν θέλουμε τα ξένα κεφάλαια. Αυτά μπορεί να ικανοποιούν το λαϊκό αίσθημα, απέχουν όμως πολύ από τη σύγχρονη αντίληψη.

Ουδείς παραγνωρίζει τη συμβολή των κυπριακών τραπεζών την περίοδο μετά το 1974. Την ίδια στιγμή όμως υπήρχαν αρκετές στρεβλώσεις και γι’ αυτό πρέπει να είμαστε αντικειμενικοί. Μέχρι πριν μερικά χρόνια υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών; Εδώ πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Για δεκαετίες υπήρχε ανταγωνισμός στο τραπεζικό σύστημα ή προσυννενοήσεις σε όλα τα ζητήματα. Έτσι ήταν τότε οι εποχές. Εμείς δεν κατακρίνουμε απλά παραθέτουμε γεγονότα.

Εφόσον ο Υπουργός Οικονομικών και το ΑΚΕΛ δηλώνουν ότι οι κυπριακές τράπεζες πρέπει να παραμείνουν σε κυπριακά χέρια, τότε γιατί δεν επενδύουν μέρος των αποθεματικών του ΤΚΑ σε ένα τραπεζικό οργανισμό; Πως θέλουν να γίνει αυτό μόνο με ευχολόγια; Εμείς πάντως σας το λέω υπεύθυνα, δεν πρόκειται να εναντιωθούμε αν η κυβέρνηση πάρει τέτοια απόφαση. Αφού πιστεύει η κυβέρνηση ότι είναι για το καλό της οικονομίες να διατηρήσουν οι τράπεζες την κυπριακότητα τους, πρέπει να το κάνουν πράξη. Ο ΔΗΣΥ αν ήταν κυβέρνηση δεν θα έκανε κάτι τέτοιο γιατί δεν έχει αυτή τη φιλοσοφία. Επίσης, προκαλώ το ΑΚΕΛ μέσω του ταμείου κοινωνικών ασφαλίσεων της ΠΕΟ να αγοράσει έστω και το 5% μιας κυπριακής τράπεζας.

Ερ.: Πως αξιολογείτε τις δημόσιες προτάσεις που έχουν δημοσιοποιηθεί από την Τράπεζα Πειραιώς και τη Marfin Popular;

Απ.: Αυτές οι προτάσεις δεν φέρνουν ξένα κεφάλαια στην Κύπρο. Ο ΔΗΣΥ δεν παίρνει τη θέση κανενός, αλλά διευκρινίζει πως αμφότερες οι προτάσεις δεν είναι ικανοποιητικές τη στιγμή που περιλαμβάνουν ανταλλαγή μετοχών. Όταν μιλάμε για ξένες επενδύσεις και ξένα κεφάλαια, βασιλιάς για εμάς είναι η προσφορά μετρητών. Με το να αλλάξεις χαρτιά μπορεί να δημιουργηθούν νέες προοπτικές, αλλά δεν έρχονται κεφάλαια. Στο τέλος της ημέρας όμως τις προτάσεις θα τις κρίνουν τα θεσμικά όργανα και οι μέτοχοι των τραπεζών και όχι εμείς. Επίσης για να είμαστε και πάλι αντικειμενικοί δεν πρέπει να βλέπουμε την πρόταση της Μαρφίν ως πρόταση μιας ξένης τράπεζας και να βλέπουμε με άλλο μάτι αυτής της Πειραιώς. Επίσης κανείς δεν σχολίασε ότι η ΔΠ μειώνει την αξία στο πορτοφόλιο των 40,000 μετόχων του Ομίλου Λαϊκής. Εμείς δεν υποστηρίζουμε κανένα, αλλά υποστηρίζουμε την πραγματικότητα.

Το θεσμικό πλαίσιο...

Ερ.: Προσφάτως τέθηκε θέμα ανεπάρκειας του θεσμικού πλαισίου σε θέματα εποπτείας. Υπάρχουν ευθύνες;

Απ.: Βεβαίως υπάρχουν αδυναμίες των θεσμικών οργάνων. Το ζήτημα είναι το τι κάνει η πολιτεία γι’ αυτό το θέμα. Πρέπει η κυβέρνηση να έρθει με προτάσεις και να συμπληρώσει τα κενά. Υπήρχαν προβλήματα με το χρηματιστήριο της Κύπρου, είδατε να την πληρώσει κανένας; Κοιτάξτε απλά πως λειτουργεί η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της Αμερικής σε σχέση με μια κυπριακή εταιρεία. Υπάρχει η ίδια αποτελεσματικότητα;

Ερ.: Μπορούν οι πολίτες να νιώθουν σίγουροι πως οι εποπτικές αρχές θα προστατέψουν επαρκώς τα συμφέροντα τους ως καταναλωτές, επενδυτές και καταθέτες;

Απ.: Δεν νομίζω ότι οι Κύπριοι πολίτες έχουν αυτή την αντίληψη σήμερα. Είναι ευθύνη όλων μας να αλλάξουμε όχι μόνο την εικόνα, αλλά και να διορθώσουμε την κατάσταση που υπάρχει.